“Rườm rà” trong thủ tục hành chính

Hoàn thiện thể chế chính sách, pháp luật cho doanh nghiệp thời gian qua đã được Đảng, Quốc hội, Chính phủ rất quan tâm. Thực tế sau diễn đàn Kinh doanh và pháp luật lần thứ nhất đã có một số vấn đề pháp lý đặt ra đã được Lãnh đạo Chính phủ chỉ đạo Bộ Tư pháp và các bộ, ngành liên quan rà soát, nghiên cứu, hoàn thiện.

Trên cơ sở tham mưu của các bộ, ngành thời gian qua, Chính phủ đã trình Quốc hội đã ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh Bất động sản, Luật Các tổ chức tín dụng. Chính phủ cũng đã chủ động đề xuất Quốc hội quyết định các luật nói trên có hiệu lực sớm từ 1.8.2024 và ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn để phát huy hiệu lực của các luật đã ban hành trên thực tiễn với kỳ vọng sớm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, khơi thông nguồn lực phát triển kinh tế xã hội.

Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có những phản ánh của cộng đồng doanh nghiệp về một số vướng mắc pháp lý, một số quy định chưa thực sự tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trong đó, vướng mắc trong thủ tục hành chính nhận được nhiều sự quan tâm của doanh nghiệp.

Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam ông Nguyễn Quốc Hiệp cho biết, nhìn từ thực tiễn doanh nghiệp triển khai dự án đầu tư có sử dụng đất, vướng mắc phổ biến nhất hiện nay của doanh nghiệp nằm ở khâu thủ tục hành chính và giải phóng mặt bằng. Bên cạnh đó, pháp luật liên quan đến lĩnh vực bất động sản rất phức tạp, hiện có tới khoảng 15 luật liên quan đến lĩnh vực này nhưng tính đồng bộ chưa cao.

“Đặc biệt, trong khâu giải phóng mặt bằng, cần tổ chức đối thoại với người dân mới có thể tiến hành cưỡng chế, song khâu này mất khá thời gian, có những dự án chúng tôi triển khai, riêng khâu giải phóng mặt bằng đã mất tới 14 năm. Ngoài ra, trong quá trình triển khai có những dự án hiện nay cần đến 38-40 con dấu, từ khâu chấp thuận chủ trương đầu tư, quy hoạch, định giá; có những thủ tục điều chỉnh quy hoạch liên quan rất nhiều cấp, sở, ngành, tốn rất nhiều thời gian…” ông Hiệp nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, Giám đốc Văn phòng Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân bà Phạm Thị Ngọc Thủy cho rằng, tình trạng chồng chéo giữa các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đầu tư - đất đai - xây dựng và nhiều lĩnh vực khác, cũng như tình trạng quy định thủ tục hành chính còn “rườm rà”, khó khăn, tạo rào cản cho khâu thực thi. Nếu không kịp thời tháo gỡ các vướng mắc pháp lý thì rất nhiều hoạt động trên thực tiễn sẽ đình trệ, kéo dài thời gian, tiêu tốn nhiều nguồn lực và chi phí cơ hội không chỉ của doanh nghiệp mà của các bên liên quan.

Vướng mắc về thủ tục hành chính luôn nằm trong top 3 vướng mắc doanh nghiệp gặp phải. Chính phủ đã có nhiều nỗ lực giải quyết vấn đề này, nhưng vẫn còn nhiều nội dung khó, nhất là liên quan đến dự án đầu tư nước ngoài, vì vậy cần tập trung cao độ để giải quyết “bài toán” liên quan đến cải cách thủ tục hành chính và câu chuyện minh bạch thông tin liên quan tiến độ của các dự án đầu tư. “Quy hoạch là vấn đề lớn, được nhìn nhận dưới nhiều góc độ khác nhau. Quy trình mỗi lần điều chỉnh liên quan nhiều sở, ngành, kéo dài quy trình nên chúng ta nên tinh gọn đầu mối, như vậy sẽ phần nào giải quyết vướng mắc hiện nay liên quan đến quy hoạch”, bà Thủy nhận định.

Giảm áp lực cho cơ quan nhà nước và doanh nghiệp đầu tư

Về giải pháp tháo gỡ các vướng mắc, Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam Nguyễn Quốc Hiệp bày tỏ mong muốn cơ quan có thẩm quyền quan tâm tới việc phân cấp cho chủ đầu tư trong một số khâu điều chỉnh quy hoạch để tăng tính chủ động và tiết kiệm thời gian đồng thời cần có quy trình kiểm tra, giám sát thủ tục hành chính và phải có giải trình thỏa đáng cho các doanh nghiệp trong trường hợp chậm triển khai.

Liên quan tới những đề xuất này, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng ông Hà Quang Hưng cho biết, dự án nhà ở là loại dự án liên ngành, chịu sự điều chỉnh của nhiều luật. Qua quá trình tổng kết việc thực hiện Luật Nhà ở 2014, Bộ đã nhận diện các vấn đề pháp lý doanh nghiệp còn vướng mắc; qua đó tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Nhà ở năm 2023. Bên cạnh đó, Bộ đã có văn bản hướng dẫn cụ thể việc thực hiện từng giai đoạn của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Nhìn chung, các thủ tục hành chính liên quan đến triển khai các dự án đầu tư xây dựng đã được giảm bớt, giảm áp lực cho cả cơ quan nhà nước và doanh nghiệp đầu tư.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư bà Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, trong thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều nỗ lực trong việc đơn giản, cắt giảm thủ tục hành chính để cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, giúp doanh nghiệp gia nhập thị trường. Mới đây nhất, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo rà soát xử lý vướng mắc trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, trong đó Bộ Kế hoạch và Đầu tư được giao nhiệm vụ tổng hợp vướng mắc của cộng đồng doanh nghiệp.
Vừa qua, Bộ đã tham mưu trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản với nhiều quy định được cải cách. Bộ cũng đang được giao chủ trì đề nghị xây dựng dự án Luật sửa đổi 4 luật bao gồm: Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức công tư, Luật Đấu thầu. Theo đó, Luật Đầu tư tiếp tục phân cấp thẩm quyền chủ trương đầu tư với một số dự án sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương và tăng tính chủ động. Đối với các dự án PPP, thủ tục đấu thầu cũng tiếp tục được phân quyền.
Đối với những dự án đầu tư trong khu công nghiệp, khu kinh tế, lĩnh vực công nghệ cao…, Bộ đang kiến nghị thực hiện theo quy trình đặc biệt không phải thực hiện một số thủ tục để tiếp tục thu hút đầu tư, tháo gỡ vướng mắc.