Cảnh báo nguy cơ lây lan biến thể XEC chủng Omicron

Biến thể XEC có khả năng vượt qua hàng rào bảo vệ từ vaccine

Theo các chuyên gia, khi một biến thể COVID-19 mới xuất hiện, đồng nghĩa các virus có những đột biến khác so với chủng đã xuất hiện trước đó. Tùy theo mức độ đột biến và thay đổi ít hay nhiều về chất liệu di truyền mà các biến thể mới có thể có khả năng gây bệnh nhanh và nặng hơn cũng như trốn thoát khỏi các cơ chế miễn dịch đã thu được nhờ vaccine.

Theo thông tin nhận định của WHO, số ca mắc COVID-19 đang gia tăng nhanh chóng ở Hà Nội nói riêng và các tỉnh thành trong cả nước nói chung thuộc biến thể XEC chủng Omicron.

Nhận định về biến thể này, TS.BS Vũ Quốc Đạt - giảng viên bộ môn Truyền nhiễm, Trường Đại học Y Hà Nội, Phó trưởng Khoa Bệnh nhiệt đới và can thiệp giảm hại, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết XEC là một biến thể của SARS-COV-2 đang được theo dõi.

Đây là biến thể của chủng Omicron, được phát hiện lần đầu tại châu Á vào đầu năm 2024 và nhanh chóng lan rộng ra nhiều quốc gia.

Đáng chú ý biến thể này có hơn 30 đột biến trên protein gai, trong đó có ít nhất 5 đột biến mới chưa từng thấy ở các biến thể trước đây. Những đột biến này cho phép virus bám dính tốt hơn vào tế bào người và có khả năng vượt qua hàng rào bảo vệ từ vaccine hoặc nhiễm trùng trước đó.

Các nhà khoa học đánh giá biến thể XEC có tốc độ lây lan nhanh hơn khoảng 1,7 lần so với biến thể Omicron trước đó. Điều này có nghĩa là một người nhiễm XEC có thể lây cho trung bình 12-15 người khác trong điều kiện không có biện pháp phòng ngừa.

Đặc biệt, thời gian ủ bệnh của XEC được rút ngắn xuống còn 2-3 ngày, khiến việc phát hiện và ngăn chặn trở nên khó khăn hơn. Tại một số quốc gia, số ca nhiễm XEC đã tăng gấp đôi chỉ sau mỗi 6-7 ngày.

Tuy nhiên, theo các nghiên cứu đến hiện tại chủng này không gây bệnh nặng hơn so với các chủng đã biết.

Chia sẻ cùng phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, TS.BS Vũ Quốc Đạt cho biết từ đầu năm đến nay, tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đã tiếp nhận và xử lý các ca bệnh Covid-19 chủ yếu từ mức độ nhẹ đến trung bình và chỉ có 2 trường hợp bệnh nhân mức độ nặng.

Phần lớn các bệnh nhân đều có tuổi cao, nhiều bệnh lý nền, suy giảm miễn dịch như đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Tuy nhiên, do các bệnh nhân đều được tiêm phòng vaccine COVID-19 nên đa phần có biểu hiện nhẹ và đều hồi phục hoàn toàn.

“Đa phần các bệnh nhân trẻ khi đến viện có triệu chứng và được chẩn đoán COVID-19 đều được điều trị ngoại trú, hướng dẫn cách ly để tránh lây lan và không trường hợp nào tiến triển nặng”, bác sĩ Vũ Quốc Đạt thông tin.

Đối với các trường hợp có chỉ định nhập viện thì ngoài các biểu hiện chủ yếu của đường hô hấp, như sốt, ho, tức ngực, khó thở thì các triệu chứng của bệnh lý nền vốn có của bệnh nhân cũng nặng thêm lên, ví dụ như những bệnh nhân tiểu đường thì đường huyết khó kiểm soát hơn, những bệnh nhân có bệnh hô hấp mạn tính thì các triệu chứng kéo dài hơn.

Do được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, các bệnh nhân đều hồi phục tốt và đặc biệt tỷ lệ lây nhiễm trong hộ gia đình của người bệnh rất thấp.

Chuyên gia khuyến cáo

Theo CDC Hà Nội số ca mắc COVID-19 đang có xu hướng tăng trong 2 tuần gần đây và dự báo tiếp tục ghi nhận ca bệnh trong thời gian tới. Nhận định về tình hình này, TS.BS Vũ Quốc Đạt cho biết virus vẫn đang lưu hành trong cộng đồng và có khả năng bùng phát khi gặp điều kiện thuận lợi như tiếp xúc gần, miễn dịch suy giảm, hoặc biến thể mới.

Điều này báo hiệu nguy cơ của một làn sóng dịch mới, đặc biệt trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới cũng đang ghi nhận sự gia tăng ca nhiễm do các biến thể phụ của Omicron.

“Việt Nam là một trong số các quốc gia có tỉ lệ tiêm phòng vaccine COVID-19 cao nhất trên thế giới nên mặc dù có thể gia tăng số ca mắc nhưng chắc chắn số ca tiến triển nặng của chúng ta không tăng lên tương ứng theo đó.

Vì vậy, chiến lược hiện nay của chúng ta sẽ là bảo vệ cho những bệnh nhân có nguy cơ cao, những bệnh nhân dễ bị tổn thương ở quần thể có các bệnh lý nền, bệnh lý mạn tính”, TS.BS Vũ Quốc Đạt chia sẻ.

Theo phân tích của các chuyên gia, Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng đang bước vào giai đoạn thời tiết thuận lợi cho nhiều dịch bệnh phát triển.

“Thời gian tới là giai đoạn cao điểm du lịch hè 2025 với nhu cầu đi lại tăng cao, người dân cần chủ động triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm, trong đó tập trung cao điểm vào các bệnh sốt xuất huyết, cúm, tay chân miệng”, TS.BS Vũ Quốc Đạt khuyến cáo.
Đối với COVID-19 nói riêng và các bệnh lây truyền qua đường hô hấp nói chung, tập trung vào những biện pháp phòng ngừa như:

- Không tập trung nơi đông người nhất là đối với những người có bệnh mạn tính, người suy giảm miễn dịch; hạn chế tiếp xúc với những người có biểu hiện sốt, ho, hắt hơi và các triệu chứng bệnh đường hô hấp khác.

- Trong các nhà trẻ, trường học, việc giám sát tình trạng bệnh, nghỉ ốm của trẻ cũng là những thông tin quan trọng giúp đánh giá nguy cơ bùng phát dịch ở quy mô nhỏ.

- Đối với những người có bệnh nền, việc theo dõi, kiểm soát bệnh nền là điều quan trọng. Cần tuân thủ việc tái khám và dùng thuốc theo chỉ dẫn của thầy thuốc, kết hợp chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm bệnh một cách hiệu quả nhất trong từng hộ gia đình.

- Ở quy mô quốc gia, cần đánh giá sự cần thiết của việc tiêm vaccine COVID-19 mũi bổ sung cho những bệnh nhân có nguy cơ cao.