Cần thêm chính sách phát triển nguồn nhân lực AI
Tại phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Tổng Bí thư Tô Lâm một lần nữa đã nhấn mạnh: "AI phải là mũi nhọn, đột phá; cần có ưu đãi thuế cho sản xuất chip, bán dẫn; đồng thời, hỗ trợ tích cực cho nghiên cứu phát triển (R&D)". Như vậy, Việt Nam đã xác định trí tuệ nhân tạo (AI) là mũi nhọn chiến lược nhưng để biến mục tiêu thành hiện thực, cần một chiến lược phát triển đồng bộ và quyết liệt hơn, đặc biệt về mặt nhân lực.
Tồn tại nhiều điểm nghẽn
PGS.TS. Phạm Công Hiệp, Phó Trưởng khoa phụ trách nghiên cứu và đổi mới, Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam cho biết, Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường AI giàu tiềm năng tại Đông Nam Á. Tuy nhiên, dù tổng thể quy mô và tốc độ tăng trưởng cao, vị trí của Việt Nam mới ở mức "đang lên" chứ chưa thực sự "dẫn đầu" trong cuộc đua AI trong khu vực và thế giới.
Sinh viên trường Công nghệ Thông tin (Đại học Bách Khoa Hà Nội) nghiên cứu tại Trung tâm AI4life.
Một trong những rào cản lớn nhất đối với sự phát triển của AI tại Việt Nam là sự thiếu hụt nhân lực có chuyên môn sâu. Cũng theo vị chuyên gia này, mặc dù nhân lực IT rất dồi dào, nhưng nhân lực chuyên sâu về AI (các mảng deep learning, AI ethics, HPC…) vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng nóng. Việc đào tạo, tuyển dụng và giữ chân nhân tài AI (đặc biệt là nhân sự có kinh nghiệm quốc tế) vẫn là bài toán thách thức.
Trong khi đó, theo dự báo của NVIDIA Việt Nam, Việt Nam sẽ cần đến hàng trăm nghìn kỹ sư AI trong vòng 3 năm tới, để đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành. Còn theo báo cáo của Trung tâm Thông tin và Dịch vụ việc làm (TITC), nhu cầu nhân lực AI đang tăng từ 10 - 15% mỗi năm.
Bên cạnh đó, AI không thể phát triển nếu thiếu hạ tầng dữ liệu mạnh mẽ. Theo DataCenterMap, Việt Nam mới có khoảng 23 trung tâm dữ liệu tính đến năm 2024, ít hơn đáng kể so với Indonesia, Malaysia hay Thái Lan. Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, mới được thành lập, được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nền tảng dữ liệu lớn, giúp AI học tập và phát triển. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào hệ thống trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây và khả năng xử lý dữ liệu lớn để có thể bắt kịp các nước trong khu vực.
Trong báo cáo Cơ hội AI cho Việt Nam - Một số khuyến nghị, Google chỉ ra Việt Nam cần củng cố cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ đổi mới sáng tạo dựa trên AI, xây dựng lực lượng lao động sẵn sàng ứng dụng AI và gia tăng khả năng tiếp cận AI trong toàn nền kinh tế.
Đưa AI thành mũi nhọn đột phá
Có thể thấy, Việt Nam còn nhiều việc phải làm để giải quyết những rào cản lớn về nhân lực, hạ tầng dữ liệu... góp phần hiện thực hóa tham vọng đưa AI thành mũi nhọn đột phá.
Từ 12 - 16.3 đã diễn ra Hội nghị quốc tế về "Trí tuệ nhân tạo và Bán dẫn 2025" (AISC 2025) với chủ đề "Kiến tạo tương lai: Kết nối AI", quy tụ khoảng 1.000 chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp hàng đầu thế giới tới Việt Nam. Sự kiện cho thấy, Việt Nam đang được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về năng lực và tiềm năng, đồng thời thể hiện sự quyết tâm của Việt Nam trong việc trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong 2 lĩnh vực này.
Theo các chuyên gia, đây thực sự là cơ hội để Việt Nam thể hiện sự chủ động trong dẫn dắt các xu hướng công nghệ tương lai; cơ hội để các trường đại học, viện nghiên cứu trong nước tiếp cận các xu hướng mới nhất, từ đó cập nhật chương trình đào tạo, góp phần phát triển nguồn nhân lực AI và bán dẫn chất lượng cao.
Thời gian qua, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều nghị quyết, chiến lược về chuyển đổi số và AI như Nghị quyết số 57-NQ/TW, Chiến lược AI quốc gia, Chiến lược Bán dẫn quốc gia... Đặc biệt, Nghị quyết số 57-NQ/TW về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, được ban hành bởi Bộ Chính trị, là một bước đi quan trọng thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và Chính phủ Việt Nam trong việc đón đầu xu hướng công nghệ toàn cầu, trong đó AI đóng vai trò trung tâm. Nghị quyết đặt ra mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia số, với chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt để phát triển kinh tế - xã hội.
Các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt các tập đoàn lớn như FPT, Viettel, Vingroup, VNPT đều đẩy mạnh đầu tư sâu rộng vào ứng dụng AI và đào tạo nhân lực. Những tập đoàn lớn như FPT, Viettel, Vingroup, VNPT đã và đang dẫn dắt quá trình phát triển AI, bao gồm xây dựng trung tâm R&D, đầu tư hạ tầng tính toán hiệu năng cao (HPC) và thương mại hóa giải pháp AI. Bên cạnh triển khai nội bộ, doanh nghiệp còn đóng vai trò "kết nối" với các trường đại học, viện nghiên cứu và startup.
Theo ông Bùi Quang Anh, Giám đốc công nghệ của DopikAI cho biết, có thể triển khai qua 5 giải pháp sau: Một là, tăng cường hợp tác doanh nghiệp - trường đại học để xây dựng hệ sinh thái AI ngay từ giai đoạn đào tạo. Thông qua các chương trình học bổng, hội thảo chuyên ngành và thực tập quốc tế, sinh viên có thể nâng cao năng lực ngoại ngữ và kinh nghiệm thực tế.
Hai là, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Đây là là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy sáng tạo và phát triển các công nghệ AI ứng dụng vào thực tiễn thông qua hợp tác giữa các doanh nghiệp với các tổ chức nghiên cứu.
Ba là, chính sách hỗ trợ từ Chính phủ. Chính phủ có thể cấp học bổng, tài trợ nghiên cứu AI và xây dựng các trung tâm nghiên cứu quốc gia để tạo nền tảng phát triển bền vững.
Bốn là, mở rộng hợp tác quốc tế. Việc xây dựng các chương trình trao đổi chuyên gia giữa Việt Nam và các quốc gia có nền AI phát triển sẽ giúp chuyển giao công nghệ, kinh nghiệm thực tiễn và thúc đẩy sự phát triển ngành AI.
Năm là, cải thiện môi trường làm việc. Để giữ chân nhân tài AI, các doanh nghiệp cần cải thiện môi trường làm việc với chính sách đãi ngộ hợp lý, cơ hội thăng tiến và không gian sáng tạo, từ đó góp phần tạo dựng một đội ngũ nhân lực AI mạnh mẽ và bền vững.
