Cần thành lập ủy ban cải cách thể chế
Về lâu dài, nên học tập kinh nghiệm của các nước, họ đều thành lập một ủy ban cải cách thể chế hoặc là thuộc Chính phủ, hoặc là thuộc Thủ tướng Chính phủ để duy trì động lực cải cách thể chế lâu dài và bền vững.
Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 198 của Quốc hội, Nghị quyết số 139 của Chính phủ về kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết số 198 khiến cộng đồng doanh nghiệp rất phấn khởi và đặt kỳ vọng rất cao vào việc tổ chức triển khai thực hiện.
Trong thời gian tới, tôi cho rằng, nhiệm vụ quan trọng vẫn phải là cải cách thể chế, nhưng thách thức lớn nhất hiện nay là thực hiện đầy đủ, mạnh mẽ, kịp thời tinh thần và các giải pháp trong Nghị quyết số 68 và Nghị quyết số 198 đã nêu.
Nhìn vào Nghị quyết số 139 của Chính phủ về chương trình hành động đã rất chi tiết, rất cụ thể, tuy nhiên, tôi còn có 2 băn khoăn:
Một là, chất lượng của việc cải cách, tôi gọi là thực chất, thiết thực.
Hai là, đâu là động lực lâu dài cho việc cải cách thể chế này? Bởi vì khi các bộ, ngành rà soát để tìm ra quy định pháp luật nào là rào cản, quy định nào là không phù hợp thì đôi khi nhìn dưới góc độ của bộ, ngành có những quy định là phù hợp, nhưng nếu nhìn dưới góc độ của doanh nghiệp, của đời sống thực tiễn kinh doanh lại có thể không phù hợp. Băn khoăn của tôi là cải cách thể chế nhưng phải cải cách thực chất và cải cách đúng, đáp ứng đúng yêu cầu của cộng đồng doanh nghiệp.
Hiện nay, chúng ta đang tập trung vào sửa luật, sửa nghị định, sửa thông tư nhưng theo phản ánh của cộng đồng doanh nghiệp thì có những văn bản là chỉ thị, có những công văn đã được ban hành từ rất lâu gây vướng mắc rất lớn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Hôm trước Thủ tướng Chính phủ có tổ chức một hội nghị gặp gỡ cộng đồng doanh nghiệp phổ biến Nghị quyết số 68, có một ý kiến đề nghị bãi bỏ chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ năm 2012. Tôi về tìm hiểu Chỉ thị này tại sao doanh nghiệp lại đề nghị bãi bỏ thì mới phát hiện ra Chỉ thị này yêu cầu tập trung các dự án đầu tư vào trong khu công nghiệp và khu cụm công nghiệp; chính vì vậy, một số địa phương vẫn áp dụng Chỉ thị này khiến một số dự án đầu tư rất lớn mà vì phải gần bến cảng, gần sông nên rất khó để triển khai thực hiện, gây ra rất nhiều khó khăn, vướng mắc.
Có thể còn nhiều văn bản như vậy nữa, cho nên tôi có 2 kiến nghị rất cụ thể:
Thứ nhất, đề nghị Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ rà soát tổng thể các văn bản theo đúng tinh thần của Nghị quyết 68 và đặc biệt gồm cả công văn, các chỉ thị đã được ban hành từ trước đến nay nếu đã gây cản trở, khó khăn, vướng mắc cho hoạt động sản xuất, kinh doanh thì nên bãi bỏ một cách công khai, minh bạch để tất cả các địa phương, các nơi và doanh nghiệp thực hiện một cách thật đầy đủ. Việc này tháo gỡ rất thiết thực.
Thứ hai, nên thành lập một tổ chuyên gia để rà soát độc lập mang tính chất hệ thống toàn bộ các văn bản quy phạm pháp luật vì đôi khi rà soát từng bộ, ngành chúng ta lại nhìn ở khía cạnh của một bộ, ngành nhưng nếu soát tổng thể thì có thể dễ dàng phát hiện ra những quy định mà không phát hiện được nếu chúng ta chỉ nhìn ở một bộ, ngành cụ thể.
Đây là một kênh chuyên môn cao, mang tính chất độc lập. Tổ rà soát này theo tôi cần bao gồm: các chuyên gia pháp lý; các chuyên gia kinh tế, khoa học và đại diện cộng đồng doanh nghiệp vì đại diện cộng đồng doanh nghiệp sẽ đưa ra những phát hiện rất thiết thực, thực sự gắn với hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
Việc thành lập tổ rà soát này có mấy tác động: Thứ nhất, tạo ra sự hỗ trợ thêm cho các bộ, ngành để thực hiện công tác rà soát, thực hiện theo Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị. Thứ hai, mang tính chất phản biện. Thứ ba, có thể giúp phát hiện những rào cản mang tính thực chất, thiết thực nếu ta xóa bỏ được hoặc sửa đổi thì sẽ tác động ngay, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và đặc biệt tác động mang tính chất áp lực, tức là một kênh phản biện thêm cho các bộ, ngành khi thực hiện các nhiệm vụ.
Tuy nhiên, về lâu dài, nên học tập kinh nghiệm của các nước, họ đều thành lập một ủy ban cải cách thể chế hoặc là thuộc Chính phủ, hoặc là thuộc Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban cải cách thể chế này tác động lớn nhất là duy trì một động lực cải cách thể chế lâu dài, bền vững vì đây là việc không chỉ thực hiện đợt này mà phải thường xuyên, liên tục.
Việc thành lập một ủy ban cải cách thể chế như vậy cũng sẽ tăng tính chủ động cho Thủ tướng Chính phủ trong việc chủ động thực hiện các cải cách thể chế, giám sát, đánh giá hiệu quả các chương trình cải cách của các bộ, ngành và tăng một kênh kiểm soát chất lượng của các văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành.
Như vậy, về lâu dài tôi vẫn kiến nghị là nghiên cứu thành lập một ủy ban cải cách thể chế - một mô hình rất phổ biến ở nhiều quốc gia, như Hàn Quốc, Mỹ, Anh, Australia...
