Sáng 16.10, Báo Tiền phong tổ chức toạ đàm “Phòng chống buôn lậu các sản phẩm thuốc lá: Giải pháp chính sách phù hợp” nhằm tăng cường tuyên truyền về phòng chống tác hại của thuốc lá, phòng chống buôn lậu thuốc lá, xây dựng hành lang pháp lý trong quản lý thuốc lá mới.
Xử lý, thu giữ nhiều sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nhập lậu
Phát biểu khai mạc toạ đàm, Phó Tổng Biên tập báo Tiền Phong Lê Minh Toản cho biết, với nhiều người hút thuốc lá, có nhiều loại thuốc được xác định chỉ nhập lậu mới có, nhưng bao nhiêu năm nay vẫn “không đứt đoạn”, đặt ra bài toán về hiệu quả phòng, chống buôn lậu thuốc lá.
Theo ông Toản, mặc dù Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá đã có hiệu lực hơn 10 năm nhưng vẫn chưa thật sự hiệu quả. Việc lượng hoá tác hại của thuốc lá ra sao, đặc biệt là sự xuất hiện của thuốc lá thế hệ mới tiếp tục khiến cơ quan chức năng thêm gian nan trong công tác quản lý.
Phát biểu tại toạ đàm, Cục trưởng Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường, Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) Thân Đức Công cho biết, năm 2023, lực lượng Quản lý thị trường kiểm tra 1.743 vụ thuốc lá nhập lậu, phát hiện vi phạm xử lý 1.500 vụ, thu nộp ngân sách 7,154 tỷ đồng. Riêng về thuốc lá thế hệ mới, lực lượng quản lý thị trường kiểm tra 303 vụ, phát hiện vi phạm xử lý 296 vụ, thu nộp ngân sách 3,959 tỷ đồng.
Còn từ ngày 1.1.2024 đến nay, lực lượng Quản lý thị trường kiểm tra 996 vụ, phát hiện vi phạm và xử lý 752 vụ, trị giá hàng hóa vi phạm hơn 2,9 tỷ đồng, thu nộp ngân sách gần 5,5 tỷ đồng; chuyển hồ sơ 3 vụ cho cơ quan cảnh sát điều tra. Đối với thuốc lá thế hệ mới, kiểm tra 132 vụ, phát hiện vi phạm và xử lý 129 vụ với trên 5.203 sản phẩm các loại, trị giá hàng hoá vi phạm 744 triệu đồng, thu nộp ngân sách hơn 1,9 tỷ đồng.
Liên quan đến thiệt hại về kinh tế khi thuốc lá được nhập lậu vào Việt Nam, ông Thân Đức Công thông tin: “Mặc dù chưa có số liệu cụ thể, song với nguồn thông tin mở, bình quân ngân sách nhà nước thất thoát khoảng 10.000 tỷ đồng mỗi năm. Riêng về chi phí hoạt động kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng và chi phí cho xử lý tang vật tịch thu tiêu hủy với thuốc lá thế hệ mới hằng năm cũng đến tiền tỷ”.
Cần có biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả
Trưởng phòng Tiêu chuẩn chất lượng Nông nghiệp Thực phẩm - Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam - Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng (Bộ Khoa học - Công nghệ) Lê Thành Hưng cho biết thuốc lá thế hệ mới có 2 nhóm là thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử.
Riêng đối với thuốc lá nung nóng bản chất có nguyên liệu thuốc lá, giống với thuốc lá điếu truyền thống nhưng khác về cơ chế. Thuốc lá nung nóng sử dụng cơ chế làm nóng gián tiếp, không đốt cháy, bản chất là quá trình oxy hóa với tốc độ đủ lớn để giải phóng nhiệt. Đây là điểm khác biệt so với thuốc lá truyền thống. Còn đối với thuốc lá điện tử nguyên liệu là từ dung dịch, có thể có hoặc không có nicotine.
Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã có đánh giá nồng độ, chất độc hại hoặc có tiềm năng gây hại trong khí hơi sinh ra từ các sản phẩm thuốc lá. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa nhận định được sản phẩm thuốc lá nào ít gây hại hơn. Do đó WHO cảnh báo việc nói sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống cần thận trọng và chưa có bằng chứng cụ thể. Vì vậy, cần có biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả.
Trung tá Nguyễn Minh Tiến, Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an thành phố Hà Nội cho rằng các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ngày càng phổ biến. Đôi khi thuốc lá thế hệ mới bị các đối tượng buôn lậu pha cần sa khiến người sử dụng bị gây nghiện. Điều đáng nói, thuốc lá điện tử đang xâm nhập vào trường học, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, lối sống của học sinh.
“Thuốc là thế hệ mới được kinh doanh phổ biến trên không gian mạng. Các đối tượng buôn bán giao dịch sử dụng dịch vụ xe công nghệ như grab để giao hàng nên khó xác minh. Mặt hàng được cất giấu ở nhiều nơi, không tập trung, khó phát hiện. Nhiều đối tượng có dấu hiệu làm giả bán ra thị trường nên chất lượng sản phẩm không được kiểm soát.”, Trung tá Nguyễn Minh Tiến cho biết.
