Các nước Mỹ, Pháp, Anh, Australia… xử lý học sinh vi phạm kỷ luật ra sao?

Trong bối cảnh nhiều quốc gia chú trọng xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh, các biện pháp xử lý học sinh vi phạm kỷ luật vẫn là chủ đề gây nhiều tranh cãi. Ở nhiều nước, các hình thức kỷ luật như cảnh cáo, đình chỉ, thậm chí đuổi học đang được xem xét lại, hướng tới sự cân bằng giữa răn đe và hỗ trợ tâm lý – giáo dục.

Mỹ: Từ “không khoan nhượng” đến phục hồi hành vi

Trong nhiều thập niên, các trường học ở Mỹ áp dụng chính sách “zero tolerance” (không khoan nhượng), với những hình thức đình chỉ hoặc đuổi học cho những vi phạm như mang vũ khí, sử dụng hoặc buôn bán ma túy, hành vi bạo lực thể chất, bắt nạt nghiêm trọng hoặc vi phạm kỷ luật nhiều lần.

Tuy nhiên, nghiên cứu của các tổ chức xã hội cho thấy, các biện pháp kỷ luật nặng nề này không cải thiện hành vi mà còn làm có nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng bỏ học và bất bình đẳng giáo dục, tăng tỷ lệ phạm tội ở thanh thiếu niên.

Để khắc phục, một số bang như California, Illinois và New York đã ban hành luật hạn chế đình chỉ học, đồng thời khuyến khích các trường áp dụng phương pháp kỷ luật mang tính phục hồi, tập trung vào hòa giải, đối thoại thay vì loại bỏ học sinh khỏi lớp học. Dù vậy, đình chỉ và đuổi học vẫn được duy trì trong những trường hợp vi phạm nghiêm trọng.

Anh: Cảnh cáo nghiêm khắc nhưng gắn với giáo dục lại

Tại Vương quốc Anh, học sinh có thể bị cảnh cáo, giữ lại sau giờ học, tạm đình chỉ học hoặc bị đuổi học vĩnh viễn. Các vi phạm có thể dẫn tới đình chỉ hoặc đuổi học bao gồm tấn công giáo viên, hành hung bạn học, mang dao hoặc chất cấm, gây rối loạn nghiêm trọng trong lớp học. Đình chỉ thường kéo dài từ 1 - 5 ngày, nhưng tối đa không vượt quá 45 ngày trong một năm học.

Bộ Giáo dục Anh quy định hiệu trưởng được quyền quyết định đình chỉ hoặc đuổi học, nhưng phải báo cáo cho hội đồng giáo dục địa phương và phụ huynh.

Tuy nhiên, Anh cũng cho phép phụ huynh kháng nghị quyết định kỷ luật của nhà trường. Chính phủ cũng nhấn mạnh trách nhiệm của nhà trường trong việc tổ chức các cơ sở giáo dục thay thế để học sinh không bị gián đoạn quyền học tập. Học sinh có thể được chuyển đến cơ sở này để tiếp tục học tập chứ không bị bỏ rơi hoàn toàn.

Một báo cáo của Ofsted lưu ý rằng các trường ở Anh đang ngày càng chú trọng đến tư vấn tâm lý và hỗ trợ hành vi, nhằm ngăn chặn vòng luẩn quẩn học sinh tái phạm kỷ luật.

Australia: Hướng tới môi trường an toàn và bao trùm

Chính sách kỷ luật ở Australia do từng bang và vùng lãnh thổ quy định. Theo Sở Giáo dục bang New South Wales, học sinh có thể bị cảnh cáo, đình chỉ ngắn hạn hoặc dài hạn, thậm chí đuổi học với các hành vi như gây bạo lực, phá hoại tài sản trường, đe dọa thầy cô hoặc bạn học, gian lận thi cử ở mức nghiêm trọng.

Tuy nhiên, xu hướng chung hiện nay là giảm thiểu việc đuổi học, thay vào đó triển khai các chương trình hỗ trợ hành vi tích cực.

Một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Gia đình Australian chỉ ra rằng, hình thức đuổi học thường khiến học sinh dễ sa vào các nhóm nguy cơ, do đó nhiều bang ưu tiên kết hợp kỷ luật với hỗ trợ tâm lý và giáo dục cá nhân hóa.

Canada: Kỷ luật gắn với hòa nhập cộng đồng

Tại Canada, hệ thống giáo dục do từng tỉnh bang quản lý, nhưng nguyên tắc chung là khuyến khích kỷ luật mang tính “tăng dần”, bắt đầu từ cảnh cáo, tư vấn, lao động cộng đồng, rồi mới đến đình chỉ hay đuổi học. Các vi phạm phổ biến bao gồm gian lận thi cử, bắt nạt trên mạng, sử dụng chất kích thích, hành vi phân biệt đối xử, bạo lực trong trường học.

Theo Sở Giáo dục bang Ontario, việc đình chỉ chỉ được coi là biện pháp cuối cùng, áp dụng trong trường hợp học sinh vi phạm nghiêm trọng như mang vũ khí, tấn công thể chất. Các trường học được khuyến khích áp dụng hòa giải, can thiệp hành vi và phối hợp với phụ huynh, chuyên gia tâm lý để hỗ trợ học sinh.

Pháp: Giữ nguyên quy định nghiêm khắc nhưng bổ sung đối thoại

Tại Pháp, các vi phạm kỷ luật được phân thành nhiều mức độ: từ gây ồn ào trong lớp, xúc phạm giáo viên, đến bạo lực thể chất, phá hoại tài sản hoặc mang vũ khí. Học sinh có thể bị cảnh cáo chính thức, tạm đình chỉ hoặc đuổi học theo Bộ luật Giáo dục.

Đuổi học là hình thức kỷ luật cao nhất, áp dụng với hành vi đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên, kể từ cải cách năm 2019, Bộ Giáo dục Pháp khuyến khích nhà trường tổ chức hội đồng kỷ luật với sự tham gia của phụ huynh và giáo viên để đưa ra hình thức kỷ luật cho học sinh vi phạm, nhằm bảo đảm tính minh bạch và đối thoại.

Một khảo sát của Bộ Giáo dục Pháp cho thấy, thời gian gần đây số vụ đuổi học đã giảm, trong khi biện pháp hòa giải và cảnh cáo bằng văn bản tăng lên, phản ánh nỗ lực duy trì môi trường kỷ luật nhưng không loại trừ học sinh của quốc gia này.

Xu hướng chung: Từ trừng phạt sang hỗ trợ

Kỷ luật học đường vẫn là bài toán khó cho nhiều quốc gia khi phải cân bằng giữa đảm bảo trật tự, an toàn và duy trì cơ hội học tập bình đẳng cho mọi học sinh.

Dù mỗi quốc gia có hệ thống luật pháp và văn hóa khác nhau, điểm chung trong chính sách kỷ luật học đường hiện nay là giảm dần sự phụ thuộc vào hình thức đuổi học, thay vào đó là các biện pháp phục hồi, hỗ trợ và giáo dục hành vi tích cực.

Như nhận định của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), “trường học cần là nơi học sinh học cách sửa sai, chứ không chỉ là nơi để bị trừng phạt”. Xu hướng này cho thấy sự dịch chuyển từ quan điểm kỷ luật cứng rắn sang xây dựng một môi trường giáo dục toàn diện, coi trọng cả kỷ cương lẫn sự phát triển nhân cách.