Bước đi mới của Mỹ: Xúc tiến triển khai lực lượng quốc tế ở Gaza

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang xúc tiến một nghị quyết trình Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (HĐBA LHQ), nhằm triển khai lực lượng đa quốc gia tới Dải Gaza để giám sát và thực thi thỏa thuận ngừng bắn do nước này làm trung gian.

Đề xuất của Mỹ

Theo nguồn tin từ CNN, các bản dự thảo đầu tiên của nghị quyết đã được chia sẻ với các thành viên HĐBA LHQ. Nội dung chính đề xuất thành lập một lực lượng ổn định quốc tế chịu trách nhiệm phi quân sự hóa Gaza, phá hủy hạ tầng quân sự của các nhóm vũ trang, đồng thời huấn luyện lực lượng cảnh sát Palestine mới.

Nguồn tin cũng cho biết, quân đội Mỹ sẽ không trực tiếp hiện diện tại Gaza, mà chỉ đóng vai trò điều phối từ bên ngoài lãnh thổ. Mỹ đã thiết lập một trung tâm điều phối tại miền Nam Israel để quản lý các giai đoạn tiếp theo của kế hoạch, bao gồm hoạt động tái thiết và tiếp nhận viện trợ nhân đạo. Theo Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ, gần 40 quốc gia và tổ chức quốc tế đã cử đại diện tham gia trung tâm này.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết trong chuyến thăm Israel tháng trước rằng, nhiều nước chỉ sẵn sàng tham gia nếu lực lượng có “một hình thức ủy quyền quốc tế”, có thể là nghị quyết của LHQ hoặc một “thỏa thuận quốc tế” riêng biệt.

Chi tiết về nhiệm vụ và thời hạn hoạt động

Theo dự thảo, lực lượng ổn định quốc tế tại Gaza sẽ hoạt động đến hết năm 2027, sau đó nhiệm vụ sẽ được xem xét gia hạn dựa trên tham vấn giữa Israel, Ai Cập và các thành viên HĐBA. Lực lượng này dự kiến hoạt động dưới một cơ chế chỉ huy thống nhất, phối hợp chặt chẽ với Israel và Ai Cập, cùng sự hỗ trợ kỹ thuật và hậu cần của Mỹ.

Nhiệm vụ của lực lượng này bao gồm đảm bảo an ninh, tiến hành phi quân sự hóa Dải Gaza, cũng như giám sát việc giải giới các nhóm vũ trang, trong đó có Hamas - bước đi tiềm ẩn nhiều rủi ro đối đầu trực tiếp. Chính điểm này khiến nhiều quốc gia do dự trong việc cam kết tham gia, dù thỏa thuận ngừng bắn kêu gọi triển khai lực lượng “ngay lập tức” từ đầu tháng 10.

Bà Lucy Kurtzer-Ellenbogen, chuyên gia cấp cao tại Viện Trung Đông nhận định rằng, lý tưởng nhất là lực lượng quốc tế đã phải được triển khai song song với thời điểm thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực. “Những vấn đề về thành phần lực lượng, sự thiếu rõ ràng trong nhiệm vụ giải giới, cùng những bất định trong phối hợp với Lực lượng Phòng vệ Israel chắc chắn sẽ là thách thức lớn cho quá trình triển khai”, bà nói.

Chưa có đồng thuận

Việc thành lập lực lượng ổn định quốc tế tại Gaza được coi là điều kiện tiên quyết để đảm bảo thỏa thuận ngừng bắn ở dải đất này được thực thi bền vững. Tuy nhiên, sự tham gia của các quốc gia phụ thuộc nhiều vào tính chất và phạm vi ủy quyền mà LHQ phê chuẩn. Một số quốc gia đã nhóm họp tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) để bàn thảo về sứ mệnh này.

Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan nhấn mạnh: “Chúng tôi sẵn sàng gánh vác trách nhiệm vì hòa bình, sẵn sàng hy sinh. Nhưng điều quan trọng là khuôn khổ pháp lý và các văn kiện phải rõ ràng, minh bạch, để chúng tôi có thể ủng hộ”. Ông cũng cho biết các cuộc tham vấn ngoại giao về vấn đề này vẫn đang tiếp diễn.

Tuy vậy, vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ vẫn còn là dấu hỏi, khi Israel khẳng định sẽ không chấp nhận sự hiện diện của binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ tại Gaza. Một quan chức cấp cao Israel tiết lộ, Tel Aviv ban đầu phản đối việc đưa lực lượng quốc tế dưới ủy quyền của LHQ, song đã phải nhượng bộ trước sức ép của Washington. Israel hiện vẫn tham gia quá trình soạn thảo và tìm cách tác động tới ngôn ngữ trong văn bản nghị quyết.

“Hiện chưa có vấn đề gì lớn, nhưng điều quan trọng là tình hình có duy trì được như vậy hay không”, quan chức này nói. Ông cho biết, bản dự thảo hiện hành không bao gồm điều khoản yêu cầu báo cáo định kỳ lên HĐBA, một điểm mà Israel muốn giữ nguyên, trong khi một số nước khác lại đề nghị tăng cường vai trò giám sát của cơ quan này.

Triển vọng mong manh

Việc hình thành một lực lượng an ninh quốc tế tại Gaza được coi là phép thử cho khả năng hợp tác đa phương trong bối cảnh khu vực vẫn tiềm ẩn nhiều bất ổn. Mặc dù kế hoạch này mang dấu ấn rõ nét của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong nỗ lực thúc đẩy vai trò của Mỹ tại Trung Đông, song khả năng hiện thực hóa vẫn phụ thuộc vào mức độ đồng thuận giữa các bên liên quan, đặc biệt là sự chấp thuận của Israel, Ai Cập và các nước Hồi giáo chủ chốt.

Nếu được thông qua, nghị quyết có thể mở đường cho một cơ chế an ninh quốc tế mới, góp phần ổn định lâu dài cho Gaza và tạo điều kiện tái thiết sau nhiều năm xung đột. Tuy nhiên, như các chuyên gia cảnh báo, thành công của kế hoạch sẽ chỉ có thể đo đếm được khi lực lượng thực địa được triển khai, và các cam kết chính trị được duy trì bền vững trong một khu vực vốn chưa bao giờ hết sóng gió.