Biến thể Mu - có quá sớm để lo lắng?

- Thứ Tư, 15/09/2021, 06:54 - Chia sẻ
Trong bối cảnh biến thể Delta với tốc độ lây lan nhanh và nguy hiểm chưa qua thì biến thể Mu nhiều nguy cơ có thể kháng vaccine đã xuất hiện. Liệu Mu sẽ tác động đến cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 như thế nào khi mà thế giới còn đang tơi tả vì Delta?

Biến thể cần được quan tâm

Theo National Geographic, các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy biến thể Mu, hay còn được biết dưới cái tên B.1.621, có khả năng tránh hệ thống miễn dịch tốt hơn nhưng lại thua kém biến thể Delta khi lây truyền và lây nhiễm tế bào. Hiện nay, Mu - một trong những biến thể mới nhất của virus SARS- CoV-2 - đã lan rộng tới ít nhất 48 quốc gia. Mu nhanh chóng trở thành chủng virus nổi trội ở Colombia, nơi nó được phát hiện lần đầu tiên vào tháng Giêng.

Cho đến nay đã có 11 biến thể đáng chú ý được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đặt tên theo các chữ cái trong bảng chữ cái Hy Lạp. Biến thể mới nhất, Mu, là phiên bản thứ 12. WHO đã gắn nhãn phiên bản SARS-CoV-2 mới nhất này là biến thể cần quan tâm, đó là dạng có thể gây ra sự lây lan hoặc có những thay đổi di truyền tác động tới cách thức hoạt động của virus, thấp hơn một mức so với biến thể đáng lo ngại.

Hiện nay, trong danh sách biến thể đáng lo ngại của WHO chỉ có 4 cái tên: Chủng B.1.1.7 (alpha) lần đầu tiên được phát hiện ở Vương quốc Anh; chủng B.1.351 (beta) lần đầu tiên phát hiện ở Nam Phi; chủng P.1 (gamma) lần đầu tiên phát hiện ở Nhật Bản và Brazil; và chủng B.1.617.2 (delta) lần đầu tiên được nhận diện ở Ấn Độ.

Các biến thể này thu hút mức độ quan tâm cao nhất. Nhưng biến thể cần được quan tâm như Mu vẫn làm dấy lên nhiều lo lắng. Bởi nó có nhiều đột biến có thể giúp virus thoát khỏi khả năng miễn dịch từ vaccine hoặc nhiễm bệnh trước đó.

Nguồn: ITN

Mu khác các biến thể khác như thế nào?

Hầu hết các trình tự gene tiết lộ rằng, Mu có 8 đột biến trong protein gai của nó, nhiều trong số đó cũng có ở các biến thể đáng lo ngại như Alpha, Beta, Gamma và Delta.

Một số đột biến của Mu, như E484K và N501Y, giúp các biến thể khác tránh được kháng thể từ vaccine mRNA. Trong các biến thể Beta và Gamma, đột biến E484K làm cho chúng có khả năng kháng một liều vaccine mRNA. Một nghiên cứu chưa được Hội đồng chuyên gia thẩm định chỉ ra rằng, đột biến P681H giúp biến thể Alpha lây truyền và nó có thể làm tương tự đối với Mu.

Mu cũng chứa những đột biến mới chưa từng thấy trong các biến thể trước đây, do đó, hậu quả của chúng chưa được hiểu đầy đủ. Các nhà khoa học cho biết, đột biến ở vị trí 346 làm gián đoạn sự tương tác của các kháng thể với protein gai, mà theo họ, có thể khiến virus dễ dàng trốn thoát hơn.

Một nghiên cứu sử dụng mô hình dịch tễ học khác, chưa được thẩm định, ước tính rằng Mu có khả năng lây truyền cao hơn gấp đôi so với virus SARS-CoV-2 gốc và gây ra làn sóng tử vong do Covid-19 ở Bogotá, Colombia vào tháng 5.2021. Nghiên cứu cũng cho thấy, khả năng miễn dịch từ lần nhiễm virus trước đó kém hơn 37% trong việc bảo vệ chống lại Mu.

Ông Alfonso Rodriguez-Morales, Chủ tịch Hiệp hội truyền nhiễm Colombia cho biết: “Hiện chúng tôi không có đủ bằng chứng cho thấy rằng thực sự biến thể mới này có liên quan đến sự thay đổi đáng kể của Covid-19”. Theo ông, vaccine ngừa Covid-19 như Pfizer, Astra Zeneca, Johnson & Johnson và Sinovac, vốn đang có sẵn ở Colombia, dường như vẫn cung cấp khả năng bảo vệ tốt chống lại Mu.

Nhưng một số manh mối đang xuất hiện cho thấy, Mu có thể làm suy yếu khả năng bảo vệ khỏi các kháng thể được tạo ra bởi các loại vaccine hiện có. Virus do phòng thí nghiệm tạo ra mô phỏng biến thể Mu ít bị ảnh hưởng bởi các kháng thể từ những người đã khỏi bệnh hoặc đã được tiêm phòng. Trong nghiên cứu này, chưa được hội đồng chuyên gia thẩm định, Mu là loại kháng vaccine cao nhất trong tất cả các biến thể hiện được công nhận.

Trong một nghiên cứu khác dựa trên phòng thí nghiệm, các kháng thể từ những bệnh nhân được chủng ngừa bằng vaccine kém hiệu quả hơn trong việc vô hiệu hóa Mu so với các biến thể khác.

Theo ông Anthony Fauci, Giám đốc Viện Dị ứng và bệnh truyền nhiễm quốc gia của Mỹ, “Biến thể Mu có một loạt các đột biến cho thấy nó sẽ né tránh một số kháng thể nhất định - không chỉ là kháng thể đơn dòng, mà còn cả các kháng thể được tạo ra nhờ vaccine và huyết thanh giai đoạn hồi phục - nhưng không có nhiều dữ liệu lâm sàng cho thấy điều đó. Nó chủ yếu là dữ liệu […] trong phòng thí nghiệm”. Các nhà khoa học vẫn chưa biết chính xác biến thể sẽ thực sự hoạt động như thế nào trong quần thể tự nhiên.

Thực tế, dù Mu mang các đột biến có khả năng tránh được vaccine nhưng đang dần ít phổ biến hơn so với các biến thể khác. Đó là một dấu hiệu cho thấy nó sẽ không trở thành biến thể thống trị. Trên toàn cầu, các ca nhiễm Mu dường như đã đạt đỉnh vào giữa tháng 7, khi chúng chiếm 0,6% tổng số ca Covid-19. Hiện chúng chỉ chiếm 0,1% số ca mắc mới.

Trong số 48 quốc gia có ca nhiễm biến thể Mu trong năm nay, có 10 quốc gia phát hiện Mu vào tháng trước. Biến thể này phổ biến nhất ở Colombia, nơi ghi nhận trường hợp đầu tiên trên thế giới vào tháng 1. Mỹ, Mexico và một số quốc gia châu Âu (Bỉ, Pháp, Hà Lan, Tây Ban Nha và Anh) xuất hiện các trường hợp nhiễm Mu trong 4 tuần qua. Tuy nhiên, một biến thể phân tán nhiều nơi không đồng nghĩa sẽ lan rộng trên toàn cầu. Ở Mỹ, các ca nhiễm Mu có ở hầu hết tiểu bang nhưng chỉ chiếm dưới 0,2% tổng số bệnh nhân Covid-19 trong tháng 8.

Linh Anh