Bảo vệ người tiêu dùng trên môi trường thương mại điện tử

Xử lý 1.256 vụ hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Tại Hội thảo, đại diện phía Việt Nam nhấn mạnh, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của internet, xu hướng kinh doanh trực tuyến đã đem lại tiện lợi cho người tiêu dùng và hiệu quả kinh tế cao. Điều này được minh chứng qua thực tế giai đoạn đại dịch Covid-19 bùng phát cả xã hội phải giãn cách. Thương mại điện tử ngày càng tăng trưởng cao, phong phú và đa dạng thông qua nhiều hình thức, đã góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường tiềm năng nhất khu vực ASEAN.

Tuy nhiên, nhiều đối tượng đã lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh không lành mạnh, buôn bán hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ... Thậm chí, đã xảy ra nhiều vụ việc lừa đảo chiếm đoạt tài sản, buôn bán hàng cấm, phát tán tài liệu tuyên truyền độc hại bị cấm lưu hành; có cả những sản phẩm xâm phạm đến chủ quyền, an ninh quốc gia, v.v… Các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, khó lường cả về quy mô lẫn địa bàn hoạt động.

Trong thời gian qua, công tác đấu tranh chống hàng giả bảo vệ người tiêu dùng nói chung và trong lĩnh vực thương mại điện tử nói riêng đạt nhiều kết quả tích cực. Điển hình, trong năm 2024, riêng trong lĩnh vực này, lực lượng quản lý thị trường đã tiến hành kiểm tra, xử lý trên 3.400 vụ, trong đó riêng lĩnh vực hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ xử lý 1.256 vụ, xử phạt vi phạm hành chính trong năm 2024 đạt con số lên tới khoảng 1,9 triệu USD; trị giá hàng hóa tịch thu, xử lý khoảng gần 2 triệu USD.

Từ thực tế kiểm tra, kiểm soát trên thị trường có thể thấy, hầu hết các sản phẩm có thương hiệu, được người tiêu dùng ưa chuộng đều có nguy cơ bị làm giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Xét về góc độ kinh tế, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây ảnh hưởng rất lớn đến lợi nhuận, làm giảm uy tín của những doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính, khiến người tiêu dùng hiểu lầm, dẫn đến việc quay lưng với sản phẩm chính hãng. Mặt khác, vì có lợi thế về giá so với hàng thật mà hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ khiến những mặt hàng chính hãng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng lâm vào tình trạng ế ẩm, suy giảm doanh thu, dẫn đến phá sản hoặc phải chuyển đổi mặt hàng kinh doanh khác.

Quyết liệt hành động

Những năm qua, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (trước đây là Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công Thương) đã tham mưu Chính phủ ban hành nhiều quy định, nổi bật là Đề án về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử đến năm 2025 tại Quyết định số 319/QĐ-TTg, ngày 29.3.2023. Lực lượng Quản lý thị trường cả nước, ngoài kiểm tra giám sát, còn triển khai nhiều hoạt động cụ thể như mở phòng trưng bày, tuyên truyền tại các chợ và trung tâm thương mại..., để người tiêu dùng nhận biết và phân biệt hàng thật-giả, giảm thiểu mua phải hàng giả, hướng tới việc phát triển thương mại điện tử lành mạnh và bảo vệ người tiêu dùng. Trong năm 2024, Tổng cục Quản lý thị trường đã ký biên bản hợp tác với Cục Công nghiệp an ninh, Bộ Công an. Trong năm 2025 này, sẽ xây dựng hệ thống phần mềm dữ liệu đối với hoạt động trong thương mại điện tử nói riêng và hoạt động thương mại nói chung thông qua xác định và truy vết các sản phẩm hàng hóa; trước mắt sẽ thí điểm đối với mặt hàng sách giáo khoa.

Tại Hội thảo, Giám đốc REACT Việt Nam bà Trịnh Thúy Hằng đã chia sẻ về tình hình các sản phẩm vi phạm trên thị trường, trong đó có một số dòng sản phẩm được tiêu thụ cao như: thuốc giun Fugaca, các loại thuốc chữa bệnh, các sản phẩm thuộc lĩnh vực thời trang, túi xách của một số nhãn hiệu nổi tiếng đã đăng ký bảo hộ tại Việt Nam. Nhiều đại diện đến từ các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Lazada, TikTokshop... cũng như đại diện các nhãn hiệu, luật sư cũng chia sẻ về những thách thức trong công tác chống hàng giả trên các nền tảng thương mại điện tử cũng như các giải pháp mà đơn vị triển khai nhằm mục tiêu chống gian lận thương mại, hàng giả trên môi trường mới này.

Để quyết liệt hơn nữa trong hành động, ông Phạm Thanh Hiền - Giám đốc phụ trách điều tra và thực thi của REACT Việt Nam kiến nghị, trong thời gian tới cần tăng cường hợp tác giữa các đại diện thương hiệu, cơ quan thực thi và nhà cung cấp dịch vụ thương mại điện tử để phát hiện và xử lý hàng giả nhanh chóng. Bên cạnh đó, xem xét các thông tin hoạt động bán hàng trực tuyến là một trong những chứng cứ để kiểm tra đối tượng vi phạm; xây dựng kênh tiếp nhận thông tin cảnh báo sớm dựa trên phản hồi của người tiêu dùng về sản phẩm kém chất lượng; thực hiện các chiến lược truyền thông giúp người tiêu dùng, người bán hàng nhỏ lẻ nhận thức được về hàng giả.

REACT là tổ chức phi lợi nhuận có đại diện và đối tác trên nhiều quốc gia trên thế giới, quy tụ hơn 200 thành viên là các doanh nghiệp và tập đoàn sở hữu nhiều thương hiệu nổi tiếng trên thế giới. Tổ chức này có hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chống hàng giả, có nhiệm vụ phối hợp với các cơ quan chức năng tại các quốc gia để chống hàng giả, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho các thành viên. Ngày 8.4.2015, REACT đã ký kết hợp tác với Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) về công tác chống hàng giả, thực thi quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam.