Bảo hiểm thất nghiệp: Điểm tựa cho người lao động

Mở rộng diện bao phủ BHTN

Nhằm bảo đảm quyền lợi thụ hưởng BHTN của người lao động, Dự thảo Luật Việc làm đang được sửa đổi theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), trong đó có BHTN.

Về chỉ tiêu mở rộng diện bao phủ BHTN, Nghị quyết số 28 đặt mục tiêu đến cuối năm 2024, số người tham gia BHTN đạt trên 16 triệu người, tương đương gần 32% lực lượng lao động trong độ tuổi. Mục tiêu đến năm 2025 là 35% và đến năm 2030 là 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHTN.

Việc mở rộng người tham gia BHTN được thực hiện trên cơ sở rà soát các nhóm lao động tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Luật BHXH năm 2014 (hiện đang thực hiện) và Luật BHXH năm 2024 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025).

“

Tính đến hết năm 2024, cả nước có 16,093 triệu người tham gia BHTN, đạt khoảng 34,18% dân số trong độ tuổi lao động. Năm 2010 (năm đầu tiên chi trả trợ cấp thất nghiệp) số lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp khoảng 150.000 người, đến năm 2024, số hưởng chế độ đã tăng hơn 6 lần (hơn 923.000 người). Từ năm 2010 - 2024, tổng số người được chi trả trợ cấp thất nghiệp đạt gần 10,7 triệu người, trung bình hơn 700.000 người/năm.

Theo Trưởng phòng BHTN, Cục Việc làm, Bộ Nội vụ Trần Tuấn Tú, việc mở rộng đối tượng này vẫn tuân thủ nguyên tắc của BHTN là một chính sách ngắn hạn, chia sẻ rủi ro dựa trên cơ sở tiền lương đóng góp. Tuy nhiên, nếu triển khai BHTN theo hình thức tự nguyện, mà không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, rất dễ dẫn đến nguy cơ trục lợi quỹ.

Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đề nghị bổ sung một số nhóm đối tượng vào diện tham gia BHTN bắt buộc, bao gồm người làm việc theo hợp đồng lao động ngắn hạn (từ 1 tháng trở lên) hoặc người làm việc không trọn thời gian, nhưng có thu nhập ổn định. Dự thảo Luật cũng đề xuất giao thẩm quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định việc mở rộng thêm các đối tượng tham gia BHTN trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, sau khi Chính phủ đánh giá được khả năng quản lý tình trạng việc làm, và thu nhập của các nhóm đối tượng này.

Cân đối quỹ, tăng mức hưởng trợ cấp

BHTN là chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội, trợ cấp thất nghiệp được đánh giá cao về tính thiết thực khi giúp người lao động thất nghiệp có nguồn thu nhập hàng tháng để duy trì cuộc sống trước khi tìm việc mới. Tuy nhiên, trợ cấp thất nghiệp đang có hạn chế lớn là mức hưởng thấp, chưa đủ bù đắp cho thu nhập của người lao động khi nghỉ việc.

Trên cơ sở đó, tại phiên thảo luận về dự thảo Luật Việc làm, một số ĐBQH đề nghị tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp từ 60% hiện nay lên 65 - 70% để người lao động có tiền trợ cấp bảo đảm cuộc sống trong thời gian đi tìm công việc mới. Có ý kiến chuyên gia cho rằng, để tăng tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp thì tăng mức hưởng BHTN và đóng theo thu nhập thực tế.

Trưởng phòng BHTN Trần Tuấn Tú cho hay, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) tính toán trên cơ sở thực chất chính sách, cân đối thu chi, phương án tài chính, nếu không tính kỹ thì sẽ thâm hụt. Nếu tăng chế độ, tăng mức hưởng thì tăng mức đóng; nhưng nếu muốn tăng mức hưởng lại không tăng mức đóng thì không khả thi.

Theo nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, Bộ Tài chính TS. Phạm Đình Thành, vấn đề quan trọng là phải quản lý được thu nhập thực tế của từng người lao động và lấy đó làm căn cứ để đóng BHXH, bảo hiểm y tế, BHTN.

Việc tuân thủ đóng đúng, đóng đủ theo mức lương và các khoản phụ cấp theo quy định, một mặt bảo đảm các quyền lợi của người lao động khi hưởng trợ cấp, tương ứng với mức lương thực lĩnh thì khi nhận trợ cấp sẽ không bị hụt hẫng. Mặt khác, việc quản lý chặt chẽ thu nhập của từng người lao động mới bảo đảm các chính sách BHXH, bảo hiểm y tế, BHTN thực sự trở thành công cụ đắc lực của Nhà nước trong điều tiết nền kinh tế thị trường, bảo đảm an sinh xã hội bền vững.