Bảo đảm thực hiện tốt nhất quyền trẻ em

Tiếp tục hoàn thiện chính sách ưu tiên với trẻ em dân tộc thiểu số

Thực hiện trách nhiệm báo cáo Quốc hội về kết quả thực hiện quyền trẻ em quy định tại Điều 80 Luật Trẻ em, Chính phủ đã báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện quyền trẻ em năm 2024. Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Văn hóa và Xã hội nhận thấy, Báo cáo Chính phủ bước đầu đã nhận diện được những ưu điểm, tồn tại, hạn chế cũng như nguyên nhân trong thực hiện quyền trẻ em năm 2024.

Đối với nội dung “Tổ chức thực hiện quản lý nhà nước về trẻ em”, Báo cáo của Chính phủ đã rà soát 8 nhiệm vụ quản lý nhà nước theo quy định của Luật Trẻ em, nhưng mới dừng lại ở việc liệt kê các hoạt động, công việc đã triển khai mà chưa đi sâu vào đánh giá kết quả thực hiện, mức độ đáp ứng nhu cầu, đòi hỏi thực tế, chưa chỉ rõ những điểm mới, sáng tạo trong năm 2024 so với các năm trước. Tuy nhiên, báo cáo chưa đề cập đến những tồn tại, hạn chế, khó khăn, bất cập trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về trẻ em. Do vậy, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị, Chính phủ bổ sung, hoàn thiện các nội dung này trong Báo cáo và thể hiện đầy đủ hơn trong báo cáo của những năm tiếp theo.

Công tác chăm sóc trẻ em ở vùng miền núi và dân tộc thiểu số, vùng khó khăn đã được cải thiện, tuy nhiên vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Do đó, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm thực hiện, hoàn thiện các chính sách ưu tiên đối với trẻ em dân tộc thiểu số, trẻ em đang sinh sống tại các xã biên giới, miền núi, bãi ngang ven biển và các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; xây dựng kế hoạch cụ thể để khắc phục tình trạng mất cân đối trong mạng lưới thư viện, thiết chế văn hóa, thể thao giữa các vùng miền, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, nơi cơ sở vật chất xuống cấp, không đáp ứng nhu cầu của trẻ em; đề xuất huy động thêm nguồn lực xã hội hóa. Đồng thời, có thông tin về kết quả triển khai các nội dung trên trong các báo cáo tiếp theo.

Cần giải pháp hữu hiệu hỗ trợ nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt

Về kết quả thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu về trẻ em năm 2024, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành về những kết quả đạt được trong công tác phòng ngừa, giảm tỷ lệ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Cụ thể, so với năm 2023, năm 2024 tỷ lệ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt giảm từ 6,73% xuống còn 3,2%, trong đó đã giảm 762.340 (73,87%) trẻ em bị bóc lột (bao gồm sử dụng lao động trái phép trẻ em); giảm số trẻ em vi phạm pháp luật, trẻ em bị xâm hại tình dục.

Tuy nhiên, Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành đặc biệt quan tâm và đề ra các giải pháp hữu hiệu để hỗ trợ, giải quyết đối với một số nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt có số lượng tăng so với năm 2023, như trẻ em bị bỏ rơi (3.405 em, tăng 365 em so với năm 2023), trẻ em không nơi nương tựa (12.321 em, tăng 2.215 em so với năm 2023), trẻ em phải bỏ học kiếm sống chưa hoàn thành phổ cập giáo dục THCS (4.678 em, tăng 1.217 em so với năm 2023), trẻ em bị mua bán (53 em, tăng 11 em so với năm 2023 và tăng liên tục từ năm 2020).

Về một số chỉ tiêu khác, qua xem xét Báo cáo và theo dõi thực tế, Ủy ban Văn hóa và Xã hội ghi nhận sự tích cực của các bộ, ngành, cơ quan trung ương và các tỉnh, thành phố trong triển khai chính sách, pháp luật liên quan đến trẻ em, tích cực thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu đề ra.

Về công tác phòng, chống đuối nước cho trẻ em, Ủy ban Văn hóa và Xã hội thấy rằng, công tác này tuy đã được Chính phủ đặc biệt quan tâm, phê duyệt chương trình “Tăng cường, giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng, chống đuối nước cho học sinh giai đoạn 2025-2035”, nhưng cần xem xét đến tính thực tế của các chỉ số đề ra (như chỉ số “100% tỉnh, thành phố có dạy bơi an toàn cho trẻ em 6-16 tuổi” không quan trọng bằng “có bao nhiêu phần trăm số trẻ 6-16 tuổi được dạy bơi an toàn”) và sự phù hợp của chỉ số, mục tiêu với đặc thù vùng miền, khu vực để bảo đảm tính khả thi khi triển khai thực hiện.

Về phòng, chống xâm hại trẻ em, thực tế cho thấy bạo hành trẻ em còn xảy ra ở nhiều môi trường, ở một số cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe thể chất, tâm thần, tính mạng của trẻ em. Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị, Chính phủ bổ sung thông tin, số liệu về tình trạng xâm hại trẻ em nói chung, kết quả rà soát đối với hệ thống cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập nói riêng (về tư cách pháp nhân, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, bảo mẫu và các điều kiện bảo đảm khác), các biện pháp xử lý và chỉ đạo tăng cường quản lý, giám sát hoạt động để bảo đảm chất lượng chăm sóc và bảo vệ an toàn cho trẻ em.

Về phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em trái pháp luật, mặc dù số lượng trẻ em bị bóc lột (bao gồm sử dụng lao động trái phép trẻ em) năm 2024 giảm mạnh, nhưng so với năm 2023, số trẻ em phải bỏ học kiếm sống chưa hoàn thành phổ cập giáo dục THCS tăng lên 35% (4.678 em, tăng 1.217 em so với năm 2023). Đây là đối tượng trẻ em dễ bị dụ dỗ, lôi kéo sử dụng làm những công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc bị buộc phải lao động trái quy định của pháp luật. Đề nghị Chính phủ chỉ rõ nguyên nhân gia tăng, đồng thời đề ra các giải pháp quyết liệt để giảm số lượng trẻ em phải bỏ học kiếm sống nhằm bảo đảm quyền được giáo dục, học tập của trẻ em, giảm thiểu tình trạng lao động trái pháp luật ở trẻ em.

Đối với các nhiệm vụ, giải pháp bảo đảm thực hiện quyền trẻ em năm 2025 Chính phủ nêu trong Báo cáo, Ủy ban Văn hóa và Xã hội thống nhất và đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương quyết tâm thực hiện để đạt hiệu quả cao nhất, bảo đảm thực hiện tốt nhất các quyền của trẻ em.