Bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục và chăm lo cho thế hệ trẻ

Tránh tình trạng chênh lệch hoặc bất bình đẳng giữa các vùng, miền

Các ĐBQH thống nhất với sự cần thiết ban hành Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Việc ban hành Nghị quyết nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng, thể hiện một bước tiến lớn của Việt Nam trong việc xây dựng một nền giáo dục công bằng, nhân văn và bền vững; bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục và trách nhiệm của Nhà nước đối với người học, chăm lo cho thế hệ trẻ và bảo đảm an sinh xã hội.

Nghị quyết được thông qua sẽ có tác động tích cực, góp phần thay đổi cuộc sống của hàng triệu gia đình, đặc biệt là những người lao động nghèo, những gia đình công nhân ở các khu công nghiệp.

ĐBQH Trần Khánh Thu (Thái Bình) cho rằng, chính sách hỗ trợ học phí cho người học tại các cơ sở dân lập, tư thục rất cần thiết. Khi giáo dục trở thành một quyền lợi thực sự, khi mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận tri thức mà không bị giới hạn bởi hoàn cảnh kinh tế, thì đó chính là nền tảng để Việt Nam bứt phá và vươn xa.

Tại khoản 2 Điều 2 dự thảo Nghị quyết đã bổ sung quy định mức hỗ trợ đóng học phí do HĐND cấp tỉnh quyết định theo khung học phí do Chính phủ quy định.

Tuy nhiên, việc miễn giảm học phí là chính sách hết sức nhân văn và đột phá nên cần có sự công bằng nhất định. Để bảo đảm công bằng, hiệu quả ngân sách, đại biểu Trần Khánh Thu đề nghị quy định bổ sung mức hỗ trợ không thấp hơn mức trần học phí công lập tại địa phương hoặc mức ngân sách nhà nước chi bình quân cho học sinh trong hệ thống giáo dục công lập ngay trong Nghị quyết.

Dự thảo Nghị quyết giao HĐND cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ. Theo ĐBQH Vương Thị Hương (Hà Giang), quy định giao thẩm quyền cho HĐND cấp tỉnh ban hành mức hỗ trợ học phí theo khung học phí do Chính phủ quy định vừa bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương, vừa giữ được sự thống nhất trong thực hiện chính sách trên toàn quốc, tránh tình trạng chênh lệch hoặc bất bình đẳng giữa các vùng, miền.

Tại Điều 3 dự thảo Nghị quyết đã có quy định ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương chưa cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí. Song, một số đại biểu chỉ rõ, chưa quy định rõ nguyên tắc hỗ trợ, tiêu chí xác định mức hỗ trợ, có thể dẫn đến sự chênh lệch giữa các địa phương, nhất là những địa phương có điều kiện ngân sách tốt sẽ hỗ trợ cao hơn, còn các tỉnh khó khăn có thể hỗ trợ rất thấp và không đủ nguồn lực để thực hiện, ảnh hưởng đến quyền lợi của người học.

Do đó, đại biểu Trần Khánh Thu đề nghị cần bổ sung quy định nguyên tắc xác định mức hỗ trợ, bảo đảm công bằng, hợp lý và ưu tiên những địa phương ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng điều kiện kinh tế khó khăn và đặc biệt khó khăn.

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) đề nghị Chính phủ xem xét hình thức thực hiện hỗ trợ học phí cho học sinh ở các cơ sở giáo dục ngoài công lập là nên hỗ trợ trực tiếp cho các cơ sở giáo dục để bảo đảm tính chính xác, nhanh chóng và đơn giản, thuận tiện về thủ tục; kinh phí hỗ trợ được sử dụng đúng mục đích hơn là việc hỗ trợ cho người học, việc thống kê, thủ tục thanh toán sẽ phức tạp hơn.

Giải quyết tình trạng thiếu giáo viên và thiếu cơ sở vật chất

Đối với dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi, các ĐBQH cơ bản thống nhất với việc ban hành Nghị quyết và cho rằng chủ trương này đã được đông đảo nhân dân phấn khởi đón nhận, tin tưởng, ủng hộ; là bước tiến quan trọng của giáo dục, tạo nền móng vững chắc cho toàn bộ quá trình phát triển trí tuệ, nhân cách và năng lực học tập suốt đời của mỗi công dân, thể hiện tầm nhìn về tương lai lâu dài cho thế hệ trẻ.

Các đại biểu cũng cho rằng, việc hoàn thành phổ cập mầm non cho trẻ mẫu giáo vào năm 2030 thể hiện rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc chăm lo cho tương lai. Thế hệ trẻ sẽ là tiền đề nâng chất lượng lao động, chất lượng con người trong 20 năm sau, bảo đảm sự phát triển bền vững về con người, hướng đến mục tiêu 2045 nước ta trở thành nước có thu nhập cao.

Để chính sách thực sự đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, bền vững, đại biểu Vương Thị Hương cho rằng, cần giải quyết tình trạng thiếu giáo viên và thiếu cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học, đặc biệt là tại các tỉnh vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.

Quốc hội và Chính phủ ưu tiên bổ sung biên chế giáo viên mầm non, bố trí nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học tối thiểu cho các tỉnh này; có quy định về cơ chế ngân sách trung ương hỗ trợ rõ ràng, ổn định với lộ trình nhiều năm để các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch dài hạn, tránh bị động trong việc triển khai, bảo đảm thực hiện chính sách một cách hiệu quả, công bằng.

Một số đại biểu đề nghị, Chính phủ khẩn trương xây dựng đề án phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi, trong đó cần đánh giá đầy đủ, toàn diện thực trạng và nhu cầu, bảo đảm tính khả thi và không chồng chéo với các chương trình, đề án đã được ban hành.