Nguyên nhân nào, giải pháp đó
Đánh giá cao kết quả thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, nhưng Bộ Chính trị, Ban Bí thư và người đứng đầu Đảng ta nhận định: tổ chức bộ máy vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; chưa thực sự gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và thu hút nhân tài. Chi phí vận hành hệ thống tổ chức bộ máy lớn, làm giảm nguồn lực cho đầu tư phát triển, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nâng cao đời sống của Nhân dân.
Nguyên nhân của những hạn chế trên là mô hình tổng thể tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị chưa thật hoàn thiện, nhận thức và hành động của một số cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo, người đứng đầu ở một số cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương chưa thực sự đầy đủ, sâu sắc, quyết tâm chưa cao, hành động chưa quyết liệt. Theo Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính, hiện cả nước có 63 tỉnh, thành phố, với 696 đơn vị cấp huyện, 10.035 đơn vị cấp xã; tỉ lệ chi thường xuyên chiếm 70% chi ngân sách, chỉ còn 30% cho đầu tư phát triển, an ninh - quốc phòng.
Từ thực tiễn đó, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành Kết luận 127-KL/TW ngày 28.2.2025 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; cải cách mô hình tổ chức và hoạt động theo định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể) bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Đây thực sự là một cuộc đột phá để phát triển và phục vụ Nhân dân, có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quá trình thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, tiếp tục xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới, được cử tri và Nhân dân cũng như các nhà khoa học quản lý đặc biệt quan tâm, đồng lòng ủng hộ.
Phát huy thành quả cách mạng 80 năm xây dựng nền dân chủ cộng hòa và thành tựu kinh tế - xã hội, khoa học, công nghệ thời kỳ đổi mới; Đảng ta, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm xác định: Đây là điểm hội tụ chiến lược sau 40 năm đổi mới đất nước, đem đến cơ hội lịch sử đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, thịnh vượng. Tổng Bí thư Tô Lâm truyền đi thông điệp phải nỗ lực phi thường, cố gắng vượt bậc, không chậm trễ thực hiện một cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Có thể hiểu, đây cũng chính là thời điểm chuyển hóa, biến “lượng” thành "chất", đánh đấu 100 năm đất nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng và 100 năm thành lập nước.
Rõ ràng, tinh giản biên chế, tiết kiệm chi thôi vẫn chưa đủ. Muốn bứt phá, tăng tốc phát triển đạt được các mục tiêu chiến lược, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới, đòi hỏi tất yếu phải đổi mới, cải cách mô hình tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Nếu cứ giữ tư duy cũ, thỏa mãn với thành tích, không có quyết tâm đột phá mạnh mẽ thì không thể tạo ra các động lực tăng trưởng mới, lực lượng sản xuất mới, tiên tiến, không cải thiện được năng suất lao động... thì đất nước khó tăng tốc, cất cánh.
Ý Đảng, lòng dân, vận nước
Dư luận Nhân dân và trong Đảng rất đồng tình ủng hộ chủ trương của Đảng ta tại Kết luận 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư vì đều hiểu rằng: ngày nay, các điều kiện về kinh tế, chính trị, xã hội, hạ tầng giao thông, hạ tầng công nghệ thông tin, số hóa, trình độ đội ngũ cán bộ công chức, viên chức cũng như dân trí... đều đã khác và ở tầm cao hơn so với trước đây, hội đủ các điều kiện để tổ chức một nền công vụ tinh, gọn, mạnh, ít bị chi phối bởi không gian địa lý và thời gian. Chính phủ điện tử/chính quyền điện tử và chính quyền số có thể hoạt động an toàn trên môi trường mạng, số hóa, dựa trên dữ liệu và công nghệ số có khả năng cung cấp dịch vụ hành chính công mới nhanh chóng 24h/24h và 24h/7 ngày; chính quyền có thể đưa ra các quyết định quản lý nhà nước kịp thời hơn, ban hành các chính sách hợp lòng dân hơn; sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn để kiến tạo phát triển, tối ưu hóa hoạt động của nền công vụ.
Chính vì vậy, phải tận dụng cơ hội, phát huy ưu thế chính quyền điện tử, chính quyền số để tăng năng suất làm việc của bộ máy, để mỗi người không chỉ làm việc bằng vài người mà bằng hàng trăm, hàng ngàn người... phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn. Đây là thời điểm thuận lợi cải cách mô hình tổ chức bộ máy theo định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, cấp xã và không tổ chức cấp huyện, thực hiện mô hình địa phương 2 cấp.
Thực tiễn thời gian qua cho thấy, theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015, cấp huyện không được ban hành chính sách; nay theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025, cấp huyện dù được phân quyền cũng khó đủ năng lực thể chế để ban hành các cơ chế, chính sách. Chẳng hạn, để giải quyết vấn đề xóa quy hoạch “treo” nhiều năm, cấp phép xây dựng nhà trên đất nông nghiệp để Nhân dân tiện chăm sóc cây trồng, bảo vệ nông sản sau thu hoạch... khi dân kiến nghị hay khiếu nại thì cấp xã hướng dẫn lên cấp huyện, cấp huyện trả lời thuộc thẩm quyền cấp tỉnh, phải chờ. Có trường hợp chờ hàng năm, cấp huyện cũng không giải quyết được khiếu nại và cũng không trả lời cho dân biết lý do. Nay bỏ cấp huyện, dân cần trình thẳng lên cấp tỉnh giải quyết.
Một số ý kiến cử tri băn khoăn khi bỏ cấp huyện thì vai trò các đô thị trực thuộc tỉnh được ví là hạt nhân thúc đẩy phát triển vùng có còn duy trì hay không và duy trì như thế nào? Về công tác cán bộ, thực tế lâu nay nhiều người coi cấp huyện là “nơi trú ẩn an toàn”, rất ít ai muốn làm việc ở cấp xã. Vì vậy, khi bỏ cấp huyện, sắp xếp, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, điều động cán bộ, công chức cần phải được tiến hành công khai, minh bạch đi đôi với kiểm soát quyền lực, phòng, chống chạy chức, chạy quyền, tiêu cực, tham nhũng... Có như vậy mới tuyển chọn được người giỏi, người tài, đủ năng lực, phẩm chất đạo đức để phục vụ Nhân dân - ông Mai Văn Sự, cán bộ hưu trí ở Phường 2, thành phố Bảo Lộc chia sẻ.
Cử tri và Nhân dân theo dõi sát sao và tin tưởng trong quá trình nghiên cứu, đi đến quyết định thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể) vẫn sẽ giữ gìn, bảo vệ và làm giàu thêm các giá trị cốt lõi của nền dân chủ; không ngừng hoàn thiện các quy định pháp luật để phát huy tốt hơn các hình thức dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện của Nhân dân; hoàn thiện cơ chế để Nhân dân trực tiếp kiểm soát quyền lực nhà nước.
Mặt khác, Nhân dân đặt kỳ vọng rất lớn vào việc tinh gọn bộ máy sẽ sàng lọc và chọn được người đủ tài, đủ đức, đủ tâm huyết phục vụ trong bộ máy hệ thống chính trị; có chế độ đãi ngộ tương xứng để họ tận tâm, tận trí, tận lực cống hiến, phục vụ Nhân dân mà không cần, không muốn tham nhũng, tiêu cực. Từ đó, khắc phục và đẩy lùi tệ tham nhũng, tiêu cực, quan liêu, phiền hà sách nhiễu dân.
Dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, với quyết tâm chính trị cao, lộ trình cụ thể, trách nhiệm rõ tại Kết luận 127-KL/TW, cùng với sự đồng thuận trong toàn Đảng, toàn dân; tin tưởng rằng, cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị sẽ thành công, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và lòng mong đợi của Nhân dân.
