Bác sĩ cảnh báo: An cung ngưu hoàng hoàn không phải “cứu tinh” cho người đột quỵ
Không ít bệnh nhân đột quỵ tự ý uống “An cung ngưu hoàng hoàn” theo lời truyền miệng, khiến bỏ lỡ giờ vàng điều trị. Việc dùng sai còn có thể làm tình trạng nguy kịch hơn, đặc biệt với ca xuất huyết não.
Nghe hàng xóm mách
Tại Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, không ít bệnh nhân đột quỵ được đưa vào trong tình trạng đã tự ý dùng “An cung ngưu hoàng hoàn” (ACNHH) tại nhà. Nhiều người cho biết họ làm vậy vì “nghe hàng xóm mách” rằng loại thuốc này có tác dụng thần kỳ, giúp bệnh nhân tỉnh lại.
Thực tế, khi tiếp nhận, phần lớn bệnh nhân đã bỏ lỡ “thời gian vàng” để được can thiệp y tế hiệu quả. Đặc biệt, với những trường hợp xuất huyết não, việc dùng ACNHH hoàn toàn không có tác dụng, thậm chí có thể khiến tình trạng nghiêm trọng hơn.
Theo ThS.BS Vũ Văn Đại, Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện TWQĐ 108, ACNHH là bài thuốc Đông y cổ truyền có lịch sử hàng trăm năm tại Trung Quốc, được xếp vào nhóm thuốc quý.
Thành phần gồm ngưu hoàng, chu sa, xạ hương, hoàng liên, hoàng cầm, hùng hoàng, trân châu… Theo y học cổ truyền, thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, trấn kinh, phù hợp với thể trạng “nội nhiệt thịnh” biểu hiện bằng sốt cao, mê sảng, co giật.
Tuy nhiên, không phải mọi ca đột quỵ đều phù hợp để dùng ACNHH. Trên thực tế, hơn 80% trường hợp tai biến mạch máu não là nhồi máu não (thể hàn), cần can thiệp y tế khẩn cấp càng sớm càng tốt. Sử dụng ACNHH trong những trường hợp này có thể làm cơ thể lạnh, giảm tưới máu não, và đặc biệt nguy hiểm nếu bệnh nhân bị xuất huyết não do thuốc chứa một số thành phần có tác dụng chống đông nhẹ, dễ làm trầm trọng thêm tình trạng chảy máu.
Không chỉ vậy, ACNHH chứa dược liệu có độc tính như chu sa (thủy ngân), hùng hoàng (asen). Nếu dùng sai chỉ định, thuốc có thể gây hại cho gan, thận, thần kinh. Nhiều tác dụng phụ đã được ghi nhận như rối loạn tiêu hóa, dị ứng, rối loạn nhịp tim, co giật… Một số sản phẩm trôi nổi còn bị phát hiện chứa hàm lượng kim loại nặng vượt mức an toàn, tiềm ẩn nguy cơ lớn cho sức khỏe.
“Giờ vàng” trong đột quỵ là 3 đến 6 giờ đầu
Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, việc sử dụng ACNHH cần tuân thủ nghiêm ngặt:
- Chỉ sử dụng khi có chẩn đoán rõ ràng thuộc thể 'trúng phong nhiệt' (sốt cao, mê sảng, mạch nhanh, mặt đỏ).
- Tuyệt đối không dùng trong các thể bệnh 'trúng phong hàn', xuất huyết não, hoặc khi chưa có chẩn đoán xác định.
- Phải được bác sĩ chuyên khoa y học cổ truyền chỉ định. Không tự ý dùng tại nhà.
- Không sử dụng cho: phụ nữ có thai, trẻ em dưới 3 tuổi, bệnh nhân suy gan thận nặng.
Điều quan trọng cần nhớ là yếu tố tiên quyết trong điều trị đột quỵ không phải là một viên thuốc “thần kỳ”, mà là thời gian đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế chuyên khoa. “Giờ vàng” trong đột quỵ là 3 đến 6 giờ đầu từ khi xuất hiện triệu chứng. Trong thời gian này, chụp CT/MRI sọ não sẽ giúp xác định thể bệnh để bác sĩ lựa chọn phương án điều trị đúng như tiêu sợi huyết, can thiệp nội mạch hoặc điều trị nội khoa.
Bên cạnh đó, tự ý dùng ACNHH tại nhà không giúp phân biệt thể bệnh, lại làm chậm trễ thời gian cấp cứu, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và khả năng hồi phục của người bệnh.
Ngoài ra, bác sĩ Đại khẳng định không phủ nhận giá trị của các bài thuốc cổ, trong đó có An cung ngưu hoàng hoàn (ACNHH). Tuy nhiên, loại thuốc này cần được sử dụng đúng chỉ định, dựa trên y lý - y chứng - y đức, tránh biến thành niềm tin mù quáng gây hại.
Đồng thời, mong rằng nhân viên y tế tuyến đầu cần đẩy mạnh truyền thông để người dân hiểu đúng, không lạm dụng ACNHH. Đây cũng là lời cảnh báo gửi tới cộng đồng: đừng để một lời truyền miệng làm mất “giờ vàng” cứu sống người bệnh.
