“Ăn theo trình tự”: Xu hướng ăn kiêng mới có thực sự hiệu quả?

Trong những năm gần đây, nhiều phương pháp ăn uống mới lần lượt xuất hiện với mục tiêu cải thiện sức khỏe và hỗ trợ giảm cân. Một trong những xu hướng đang thu hút sự chú ý là “trình tự bữa ăn” (meal sequencing): ăn theo trình tự - một chiến lược dinh dưỡng được kỳ vọng giúp kiểm soát đường huyết, tăng cảm giác no và hỗ trợ giảm viêm.

Tuy nhiên, các chuyên gia y tế và dinh dưỡng cho rằng, cần thận trọng khi áp dụng, bởi bằng chứng khoa học hiện còn hạn chế.

Ăn gì trước, ăn gì sau?

Theo chuyên gia dinh dưỡng được chứng nhận Jamie Nadeau, ăn theo trình tự là phương pháp sắp xếp thứ tự các nhóm thực phẩm khi ăn, thường được các bác sĩ khuyến nghị cho bệnh nhân mắc tiểu đường type 2 nhằm hỗ trợ kiểm soát đường huyết. Cụ thể, người ăn được khuyên bắt đầu bữa ăn bằng rau, sau đó là thực phẩm giàu protein, chất béo, và cuối cùng mới đến tinh bột.

Cơ sở lý thuyết của phương pháp này cho rằng việc ăn rau và đạm trước có thể giúp làm chậm quá trình hấp thu glucose, từ đó ngăn ngừa đường huyết tăng đột ngột. Đồng thời, việc ưu tiên rau và đạm có thể tăng cảm giác no, giúp người ăn kiểm soát khẩu phần và hạn chế tình trạng viêm - một yếu tố liên quan đến nhiều bệnh mãn tính.

Theo UCLA Health, ăn theo trình tự có thể mang lại một số lợi ích về chuyển hóa, đặc biệt ở những người có rối loạn điều hòa đường huyết.

Hiệu quả đến đâu?

Mặc dù có những hứa hẹn về mặt lý thuyết, các chuyên gia vẫn bày tỏ sự thận trọng trước khi khuyến nghị rộng rãi phương pháp này. Một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy việc ăn theo trình tự có thể mang lại lợi ích đối với người mắc tiểu đường trong việc ổn định đường huyết. Tuy nhiên, theo chuyên gia Jamie Nadeau, vẫn chưa có đủ dữ liệu khoa học để khẳng định phương pháp này hiệu quả trong mọi trường hợp, đặc biệt với người không mắc bệnh nền.

“Nhìn chung, chưa có đủ nghiên cứu để coi đây là một chiến lược dinh dưỡng vững chắc”, bà Nadeau nhận định. “Cũng giống như nhiều xu hướng ăn kiêng khác, không có giải pháp nào đơn giản cho việc xây dựng chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh”.

Bà cũng nhấn mạnh rằng việc kỳ vọng ăn theo trình tự có thể giúp giảm cân, thay thế các phương pháp khoa học đã được kiểm chứng - như giảm cân nhờ kiểm soát calo hoặc dùng thuốc đặc trị - là điều không thực tế.

“Nếu ai đó hy vọng đây là một dạng “Ozempic tự nhiên” thì đó không phải là điều nên trông đợi”, bà nói, ám chỉ đến loại thuốc tiểu đường hiện đang được dùng phổ biến cho mục tiêu giảm cân.

Lựa chọn vẫn nằm ở sự cân bằng

Dù không bác bỏ hoàn toàn tính hữu ích của việc ăn theo trình tự, các chuyên gia vẫn khuyến nghị mọi người nên ưu tiên các nguyên tắc dinh dưỡng cơ bản, thay vì chạy theo xu hướng nhất thời.

“Nếu bạn cảm thấy ăn rau trước trong bữa ăn giúp mình dễ chịu hơn thì không có lý do gì để không tiếp tục”, bà Nadeau chia sẻ. “Tuy nhiên, thay vì tìm kiếm các mẹo vặt dinh dưỡng, tốt hơn là tập trung vào một chế độ ăn cân bằng với đầy đủ trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và chất béo lành mạnh”.

Bà cũng lưu ý thêm rằng việc duy trì thói quen vận động, lắng nghe cảm giác đói - no của cơ thể sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng lối sống lành mạnh về lâu dài.

Kết luận

Ăn theo trình tự là một xu hướng ăn uống mới với nhiều kỳ vọng, đặc biệt trong kiểm soát đường huyết và cải thiện sức khỏe chuyển hóa. Tuy nhiên, cho đến khi có thêm bằng chứng khoa học rõ ràng, đây vẫn nên được coi là một công cụ hỗ trợ chứ không phải giải pháp thay thế cho một chế độ ăn uống lành mạnh và toàn diện.