Chiều 25.2, tại Hà Nội, Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 với chủ đề “Xây dựng ASEAN đoàn kết, bao trùm và tự cường trong một thế giới biến động” chính thức khai mạc. Tại đó, lãnh đạo các nước và tổ chức quốc tế đã nhấn mạnh đến sự hợp tác, đoàn kết, bao trùm và kiên cường của ASEAN giữa bối cảnh thế giới đầy bất định và có những biến đổi to lớn.
Ngay sau bài phát biểu đề dẫn của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Tổng thống Đông Timor, Phó Thủ tướng Lào, Tổng thư ký ASEAN tham gia trực tiếp Diễn đàn đã có các bài phát biểu quan trọng. Cùng đó là các thông điệp của Thủ tướng Thái Lan, Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, Chủ tịch Ủy ban châu Âu gửi đến Diễn đàn.
Với tư cách là nước quan sát viên, đang trong lộ trình trở thành thành viên đầy đủ của ASEAN, lần đầu tiên tham gia Diễn đàn Tương lai ASEAN, Tổng thống Đông Timor José Ramos-Horta nhấn mạnh, trong bối cảnh phức tạp mới hiện nay, ASEAN cần phát huy ngoại giao phòng ngừa để có thể ngăn ngừa hiệu quả xung đột gia tăng, góp phần giải quyết các vấn đề như Biển Đông, Myanmar; cùng hướng tới khu vực Đông Nam Á tự cường, bền vững và thịnh vượng hơn.
Tổng thống Đông Timor Jose Ramos-Horta cho rằng, sự phát triển của ASEAN là rất đáng kinh ngạc. Vượt qua đói nghèo, bất ổn chính trị và nhiều thách thức khác, ASEAN đã trở thành một nền kinh tế ổn định, năng động, đóng vai trò quan trọng trên trường quốc tế hiện nay.
Nhìn lại hành trình kể từ khi ASEAN thành lập với nhiều thăng trầm, điều khẳng định vai trò quan trọng của ASEAN là sự đoàn kết, gắn kết, các tổ chức được xây dựng để đảm bảo sức mạnh về thể chế, nền tảng chung, tầm nhìn chung, nguyên tắc chung và có khả năng dự báo, thích ứng.
Trong thông điệp gửi tới Diễn đàn, Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra nhấn mạnh, ASEAN tự cường là yếu tố vô cùng quan trọng để ứng phó với các thách thức mới, hướng tới tăng trưởng bền vững và bao trùm.
“Một ASEAN thống nhất sẽ giúp chúng ta điều hướng bối cảnh chính trị toàn cầu biến động nhanh chóng và ứng phó hiệu quả với các mối đe dọa, thách thức mới nổi. ASEAN cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa nhằm đối phó với các mối đe dọa an ninh để đảm bảo an toàn và phúc lợi của người dân, đồng thời cần khẳng định lập trường chung đối với các vấn đề khu vực và toàn cầu, dựa trên lợi ích và nguyên tắc chung,” Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra phát biểu.
Theo Thủ tướng Thái Lan, ASEAN cần nắm bắt mọi cơ hội để mang lại những thay đổi tích cực cho người dân và khu vực; cần có các bước đi cụ thể hướng tới phát triển kinh tế sâu rộng hơn, hướng tới chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, ứng phó với biến đổi khí hậu, các gián đoạn kinh tế và biến động xã hội.
“Thái Lan cam kết đóng góp tích cực vào việc xây dựng một cộng đồng ASEAN đoàn kết, bao trùm và bền vững trong bối cảnh toàn cầu phức tạp hiện nay. Trong đó, có đoàn kết là chúng ta có thể vượt qua mọi thử thách, hướng tới tương lai tươi sáng hơn cho người dân ASEAN,” Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra nhấn mạnh.
Đề cập đến sự gắn kết giữa châu Âu và Đông Nam Á, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, trong thông điệp đến Diễn đàn, cho rằng, dù xa cách nhau về địa lý nhưng hai khu vực có nhiều điểm tương đồng, đều tin vào sự cởi mở, tự do trong thương mại công bằng, quan hệ đối tác hiệu quả thúc đẩy phát triển và thịnh vượng.
Theo bà Ursula von der Leyen, quan hệ Liên minh châu Âu và ASEAN đang khăng khít hơn bao giờ hết. Điều này không chỉ thể hiện mối quan hệ giữa hai thể chế, mà còn cho thấy sự thiết thực trong quan hệ hợp tác hai bên, giúp đem lại lợi ích thực chất cho người dân hai khu vực.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu cho biết, thông qua sáng kiến Cửa ngõ toàn cầu, dự báo tới năm 2027, châu Âu sẽ đầu tư 10 tỷ Euro vào các nước ASEAN... Quan hệ hai bên đang ngày càng khăng khít hơn bao giờ hết, đem lại lợi ích thực chất cho hai khu vực. Có thể kể đến các dự án năng lượng sạch không chỉ tạo việc làm mà còn thúc đẩy hai bên hợp tác ứng phó hiệu quả biến đổi khí hậu.
Quan hệ thương mại hai bên cũng được củng cố, phát triển qua thời gian khi hiện nay, EU là đối tác thương mại lớn thứ 3 của ASEAN. EU cũng đã ký kết thỏa thuận thương mại tự do với hai nước thành viên ASEAN và đang đàm phán với 4 quốc gia khác.
“Với những nền tảng tốt đẹp như vậy, thông điệp của tôi là làm sao chúng ta có thể thắt chặt sợi dây gắn kết này hơn nữa,” bà Ursula von der Leyen phát biểu.
Nhấn mạnh, khu vực Đông Nam Á, với tiềm năng to lớn về năng lượng sạch và đổi mới xanh, đang đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi này, Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Amina J. Mohammed khẳng định: “Nhân dịp kỷ niệm 10 năm Cộng đồng ASEAN được thành lập, chúng ta hãy cùng nhìn nhận tổ chức này như một biểu tượng của hợp tác và cầu nối giữa các khu vực, thể hiện sức mạnh của sự đoàn kết, đồng thuận và hành động... Liên Hợp Quốc sẽ tiếp tục đồng hành cùng ASEAN trên con đường hướng tới hòa bình, thịnh vượng và phát triển bền vững, biến các cam kết toàn cầu thành hiện thực.”
Đánh giá cao chủ đề của Diễn đàn AFF năm nay là “Xây dựng một ASEAN đoàn kết, bao trùm và kiên cường giữa những biến động toàn cầu,” Phó Thủ tướng Lào Saleumxay Kommasith cho rằng chủ đề này rất phù hợp và kịp thời khi thế giới đang chứng kiến những cơ hội và thách thức đa chiều xuất phát từ những biến đổi toàn cầu quan trọng, cũng như những chuyển dịch địa chính trị và kinh tế nhanh chóng, làm suy yếu chủ nghĩa đa phương và cản trở tăng trưởng bền vững.
Đây là những xu hướng lớn hiện tại và tương lai, đòi hỏi ASEAN phải có những phản ứng hiệu quả và đổi mới để đảm bảo một tương lai vững chắc.
Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn kỳ vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 sẽ tìm ra lời giải cho những thách thức không nhỏ của ASEAN, từ khủng hoảng địa chính trị, công nghệ mới nổi đến biến đổi khí hậu... Trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn ngày càng gia tăng, Tổng Thư ký ASEAN cho rằng ASEAN phải giữ vững những cam kết hợp tác, vai trò trung tâm, tận dụng năng lực ngoại giao và quyền lực mềm trong hợp tác quốc tế.
Theo ông Kao Kim Hourn, sự kiên cường của ASEAN phải bắt đầu từ bên trong, giữa các quốc gia thành viên, cách tiếp cận này mang lại lợi ích cho ASEAN trên các phương diện khác nhau, đặt nền móng để ASEAN trở thành đối tác hấp dẫn trên toàn cầu. Trong bối cảnh chủ nghĩa đa phương đang bị thách thức thì ASEAN vẫn là một biểu tượng của hợp tác khu vực, thích ứng, tự cường giữa nhiều biến động.
