“Làn sóng” thất nghiệp ở thanh niên
Trong một báo cáo công mới nhất của Chính phủ Trung Quốc, Thủ tướng Lý Cường kêu gọi cách tiếp cận đa hướng để ổn định thị trường việc làm, sau khi tỷ lệ thất nghiệp trong năm 2023 được ghi nhận ở mức 5,2%, đặc biệt là tình trạng thất nghiệp ở thanh niên. Vào tháng 12.2023, số liệu chính thức cho thấy, 14,9% những người trong độ tuổi từ 16 - 24 tuổi ở nước này không có việc làm.
Chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2024 ở mức mở rộng khoảng 5%. Quốc gia này cũng đặt mục tiêu tạo ra hơn 12 triệu việc làm mới ở đô thị trong năm nay và giữ tỷ lệ thất nghiệp ở mức khoảng 5,5%. Để đạt được mục tiêu đó, trong khi các nhà chức trách chịu áp lực phải tạo thêm việc làm, thì những người tìm việc lại lo lắng về cơ hội việc làm ngày càng thu hẹp trong bối cảnh nền kinh tế đình trệ.
Đâu là nguyên nhân?
Một cuộc khảo sát cho thấy, mặc dù thị trường việc làm Trung Quốc hiện nay có rất nhiều vị trí, nhưng thường số lượng người nộp đơn lại cao hơn nhiều so với số vị trí cần tuyển dụng. Thêm vào đó, yêu cầu về văn hóa lao động “9-9-6” (từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, sáu ngày một tuần), cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thất nghiệp tăng cao và dai dẳng ở thanh niên.
Hơn nữa, các nhà phân tích cho rằng, những người tìm việc sẽ còn phải đối mặt với những con gió ngược kinh tế trong và ngoài nước. Trong nước, nhiều lĩnh vực vẫn đang chịu áp lực từ sự suy giảm mạnh của thị trường bất động sản Trung Quốc. Trong khi đó, một số người lại đổ lỗi cho tình trạng dư cung sinh viên tốt nghiệp đại học là nguyên nhân gây ra những thách thức cho thị trường lao động. Vào năm 2022, số lượng sinh viên mới tốt nghiệp tham gia thị trường việc làm đã lần đầu tiên vượt mốc 10 triệu người. Được biết, Trung Quốc dự kiến sẽ có hơn 11,7 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học trong những tháng tới và số lượng người trẻ tìm việc làm tiếp tục tăng, điều này chắc chắn sẽ khiến thị trường việc làm càng trở nên cạnh tranh hơn.
Bên cạnh đà phát triển chậm lại của nền kinh tế, các chính sách theo đuổi động lực tăng trưởng mới như số hóa và tự động hóa đã ảnh hưởng đến một bộ phận lớn lao động. Một báo cáo năm 2018 của công ty tư vấn PwC cho biết, trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ liên quan có thể thay thế khoảng 26% công việc hiện có ở Trung Quốc trong 2 thập kỷ tới.
Phó Giám đốc Viện Đông Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore (NUS) Tiến sĩ Chen Gang cho rằng, Chính phủ đã rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan, các chính sách hiện nay không đủ hiệu quả để bù đắp những thay đổi và tác động từ cuộc cách mạng công nghệ trong các ngành công nghiệp. Một mặt, họ đã cố gắng thúc đẩy công nghệ cao và AI trong tất cả các loại hoạt động, nhưng mặt khác, kiểu cải tiến công nghệ này cũng gây ra tổn thất lớn về cơ hội việc làm và thu nhập.
Tạo ra cơ hội mới
Theo Bộ Nhân lực và An sinh xã hội Trung Quốc, thị trường việc làm đã có khởi đầu tốt trong năm nay, đặc biệt là trong lĩnh vực AI và dữ liệu lớn (big data). Từ tháng 1.2024 đến nay, khoảng 32.000 hội chợ việc làm đã được tổ chức, tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Các nhà tổ chức cho biết, nhiều sự kiện tương tự đang được tiến hành để kết nối nhà tuyển dụng với người tìm việc. Chủ tịch Học viện Lao động và An sinh xã hội Trung Quốc Mo Rong cho biết, tình hình việc làm hiện tại của Trung Quốc đang được cải thiện khi nền kinh tế lấy lại đà tăng trưởng. Bất chấp những thách thức, các yếu tố tích cực như tăng trưởng kinh tế và hỗ trợ chính sách vẫn tiếp tục thúc đẩy thị trường việc làm.
Bộ trưởng Bộ Nhân lực và An sinh xã hội Trung Quốc Vương Hiểu Bình cam kết sẽ tăng cường các chính sách nhằm cải thiện việc làm cho thanh niên và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ, cung cấp hỗ trợ bằng cách sử dụng dữ liệu lớn, thiết lập các trạm dịch vụ việc làm lân cận và cung cấp các dịch vụ việc làm hiệu quả, thuận tiện và có mục tiêu cho các doanh nghiệp và người lao động.
Thêm vào đó, sự tiến bộ của Trung Quốc trong đổi mới công nghệ và nâng cấp công nghiệp đang thúc đẩy sự bùng nổ về cơ hội việc làm và ngày càng nhiều người trẻ đang để mắt đến cơ hội trong các ngành công nghệ cao và mới nổi như sản xuất thông minh.
Tại một công ty sản xuất ở thành phố Trùng Khánh, phía tây nam Trung Quốc, hàng trăm công việc mới như quản lý chuỗi cung ứng và nhà thiết kế khuôn mẫu chính xác đã xuất hiện sau khi công ty chuyển hướng sang sản xuất thông minh. Vì vậy, những công ty này hiện đang cần những nhân tài có trình độ học vấn và kỹ năng cao hơn. Một số chuyên gia nhận định rằng, nâng cấp công nghiệp đang định hình lại cơ cấu nhân tài của các doanh nghiệp và sinh viên tốt nghiệp đại học có thể thích ứng với những thay đổi này một cách dễ dàng.
Với việc phát triển các lực lượng sản xuất mới có chất lượng cao trong chương trình nghị sự năm nay, Trung Quốc đang tăng gấp đôi nỗ lực nhằm làm cho các ngành công nghiệp truyền thống trở nên phức tạp hơn, thông minh hơn và thân thiện với môi trường hơn, thúc đẩy các ngành công nghiệp mới nổi và định hướng tương lai, đồng thời mở ra các lĩnh vực mới như công nghệ lượng tử và khoa học đời sống.
Theo bà Vương Hiểu Bình, nước này sẽ tăng cường hỗ trợ cho các nguồn tạo việc làm lớn như tư nhân, các công ty vừa và nhỏ, đồng thời thúc đẩy phát triển các lĩnh vực kỹ thuật số, chăm sóc người già… Nhiều công việc và nghề nghiệp mới sẽ xuất hiện, mang đến cho giới trẻ những lựa chọn nghề nghiệp, cũng như không gian mới để trải nghiệm và phát triển.
Cải thiện chương trình giáo dục và đào tạo
Khi Trung Quốc chuyển đổi từ động lực tăng trưởng truyền thống sang động lực tăng trưởng mới, nhu cầu về nhân tài cũng sẽ ngày càng tăng. Tuy nhiên, cũng có khoảng cách rõ rệt giữa yêu cầu của doanh nghiệp với cấu trúc kiến thức, kỹ năng chuyên môn của người xin việc. Để giúp những người trẻ đang tìm việc thích ứng tốt hơn với nhu cầu thị trường, việc cải thiện chất lượng giáo dục và đào tạo nghề được đặt lên hàng đầu.
Theo đó, Trường Đại học Nông nghiệp Tứ Xuyên hiện đã hủy bỏ hoặc tối ưu hóa một số chuyên ngành có tỷ lệ việc làm thấp kể từ năm 2020 và chú trọng hơn vào đào tạo thực hành. Với sự thay đổi này, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm hoặc bắt đầu kinh doanh đã tăng từ 87,2% vào năm 2020 lên 90,5% vào năm 2023.
Và để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường đối với các chuyên gia lành nghề, Trung Quốc đã trợ cấp các chương trình đào tạo nghề cho 18 triệu người vào năm 2023, tập trung vào các lĩnh vực chính như sản xuất tiên tiến và dịch vụ hiện đại. Hơn nữa, trong năm nay, quốc gia này dự kiến chi 66,7 tỷ NDT (khoảng 9,39 tỷ USD) để hỗ trợ việc làm, đặc biệt tập trung vào lao động nhập cư ở nông thôn và các nhóm dân cư quan trọng khác.
Bằng việc thông qua các hội chợ việc làm do Chính phủ và cộng đồng tổ chức, cùng với các chính sách hỗ trợ của Chính phủ, sẽ tạo ra nhiều cơ hội và lợi ích đáng kể cho giới trẻ trong nỗ lực tìm kiếm việc làm.
