Xác thực 2 yếu tố (2FA) là tính năng bảo mật tiêu chuẩn trong an ninh mạng. Tính năng này yêu cầu người dùng xác minh danh tính bằng một bước xác thực thứ hai, thường là mật khẩu dùng một lần (OTP) được gửi qua tin nhắn văn bản, email hoặc ứng dụng nhằm đảm bảo đúng người dùng, tránh việc bị đánh cắp tài khoản ngay cả khi đã lộ tên đăng nhập và mật khẩu. Tuy nhiên với hình thức bot OTP mới, người dùng có thể vô tình cung cấp mã cho kẻ gian qua các cuộc gọi lừa đảo, mạo danh, từ đó bị xâm nhập tài khoản.
Khi nạn nhân nhập tên đăng nhập và mật khẩu vào website giả mạo, kẻ lừa đảo sẽ tự động thu thập thông tin ngay lập tức, theo thời gian thực. Sau đó, chúng sẽ đăng nhập và kích hoạt việc gửi mã OTP đến điện thoại của nạn nhân.
Thông thường, ngay cả khi lộ mật khẩu, tài khoản của người dùng sẽ được bảo vệ bằng việc xác thực 2 yếu tố hay xác thực 2 bước. Tuy nhiên, xuất hiện chiêu trò mới khi kẻ lừa đảo sử dụng bot OTP để lừa người dùng tiết lộ mã OTP.
Những bot OTP sẽ tự động gọi điện đến nạn nhân, mạo danh nhân viên của một tổ chức đáng tin cậy. Bot OTP sử dụng kịch bản hội thoại được lập trình sẵn để thuyết phục nạn nhân tiết lộ mã OTP. Thông qua đó, hacker có được mã OTP và sử dụng nó để truy cập trái phép vào tài khoản.
Kẻ lừa đảo ưu tiên sử dụng cuộc gọi thoại thay cho tin nhắn, vì nạn nhân có xu hướng phản hồi nhanh hơn khi áp dụng hình thức này. Để tăng hiệu quả, bot OTP sẽ mô phỏng giọng điệu và sự khẩn trương của con người trong cuộc gọi nhằm tạo cảm giác tin cậy và tăng tính thuyết phục.
Những con bot OTP được điều khiển trực tuyến hoặc thông qua nền tảng nhắn tin như Telegram. Chúng còn đi kèm với nhiều tính năng và gói đăng ký khác nhau, kẻ tấn công có thể tùy chỉnh tính năng của bot để mạo danh các tổ chức, sử dụng đa ngôn ngữ và thậm chí chọn tông giọng nam hoặc nữ.
Các tùy chọn nâng cao còn bao gồm giả mạo số điện thoại hiển thị giống như đến từ một tổ chức hợp pháp nhằm đánh lừa nạn nhân một cách tinh vi. Với sự xuất hiện của các bot OTP, người dùng đang phải đối mặt với những nguy cơ mới về bảo mật.
Trong khoảng thời gian từ ngày 1.3 đến ngày 31.5.2024, Kaspersky đã ngăn chặn 653.088 lượt truy cập vào các trang web được tạo ra bởi bộ công cụ phishing (lừa đảo) nhắm vào các ngân hàng. Cũng trong khoảng thời gian đó, Kaspersky phát hiện 4.721 trang web lừa đảo do các bộ công cụ tạo ra nhằm mục đích vượt qua biện pháp xác thực 2 yếu tố.
Để không trở thành nạn nhân, người dùng cần tránh nhấp vào các đường link đáng ngờ được gửi đến qua email, tin nhắn. Nếu lần đầu truy cập vào một website nào đó, hãy kiểm tra thông tin về đơn vị chủ quản trang web bằng công cụ Whois.
Khi gõ địa chỉ các trang mạng xã hội hay ngân hàng, người dùng cần tránh lỗi đánh máy có thể vô tình dẫn đến website giả mạo. Thay vì tìm kiếm trên Google để rồi bị dẫn dụ vào các trang web xấu, người dùng nên sử dụng dấu trang để lưu lại các website truy cập thường xuyên.
Các ngân hàng, ví điện tử uy tín không bao giờ hỏi mã OTP của người dùng. Trong mọi trường hợp, người dùng tuyệt đối không cung cấp mã OTP cho người khác, đặc biệt là qua các cuộc gọi, tin nhắn, bất kể nội dung thông tin có vẻ thuyết phục đến đâu.
Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) cảnh báo tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản, mật khẩu VNeID, mã OTP, thông tin CCCD, tài khoản ngân hàng... cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào không có trách nhiệm, không làm theo bất kỳ hướng dẫn nào từ số điện thoại lạ gọi đến. Các cơ quan địa phương cần tăng cường tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, các cơ quan chức năng ngành tuyên giáo, thông tin và truyền thông... cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan quân sự, công an cùng cấp, thống nhất các nội dung thông tin tuyên truyền trực tiếp đến người dân nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức, hiểu biết và tinh thần cảnh giác của nhân dân. Cùng với đó, cần điều tra, xử lý nghiêm minh các đối tượng lừa đảo để tạo sự răn đe.
Khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo, người dân cần báo ngay cho cơ quan Công an nơi gần nhất để giải quyết vụ việc theo quy định.
