5 điểm nhấn từ cuộc gặp của Tổng thống Mỹ và Ukraine

Ngày 17/10 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đón tiếp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, trong khuôn khổ nỗ lực thúc đẩy các bước tiến ngoại giao nhằm chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine đã kéo dài hơn ba năm.

Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh ông Trump vừa ghi nhận một thành công ngoại giao khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn tại Trung Đông, từ đó thể hiện sự tự tin vào vai trò hòa giải của mình đối với các điểm nóng toàn cầu.

“Tôi là Tổng thống hòa giải, và tôi đang tiếp tục hòa giải một tình huống không hề dễ dàng. Nó sẽ phải dễ dàng thôi”, ông Trump tuyên bố trước báo chí, phát tín hiệu muốn đóng vai trò trung tâm trong các cuộc đàm phán hòa bình liên quan đến Ukraine.

Trái với lần gặp trước tại Phòng Bầu dục hồi tháng 2, vốn diễn ra căng thẳng và xảy ra tranh cãi giữa hai nhà lãnh đạo, cuộc gặp lần này diễn ra trong không khí “thân mật” hơn, mở đầu bằng bữa trưa làm việc với báo giới tham dự. Tuy nhiên, đằng sau không khí ngoại giao đó vẫn xuất hiện những bất đồng về cách tiếp cận hòa bình, đặc biệt liên quan đến vai trò của Nga và Tổng thống Vladimir Putin.

Dưới đây là năm điểm nổi bật từ cuộc gặp:

1. Tổng thống Trump dè dặt trước yêu cầu Tomahawk của Ukraine

Một trong những chủ đề đáng chú ý là đề nghị của Ukraine được tiếp cận tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk do Mỹ sản xuất. Tổng thống Donald Trump tỏ ra thận trọng, nhấn mạnh rằng không dễ để Washington chuyển giao các loại vũ khí có sức công phá lớn như vậy.

“Chúng tôi không dễ dàng… cung cấp số lượng lớn vũ khí cực kỳ mạnh như vậy”, Tổng thống Mỹ nhấn mạnh. “Đó là một trong những điều chúng ta sẽ bàn đến. Hy vọng là sẽ không cần đến nó. Hy vọng là chúng ta có thể kết thúc xung đột mà không cần phải nghĩ đến Tomahawk”.

Quan điểm của ông Trump về việc cung cấp tên lửa hành trình này xuất phát từ cuộc điện đàm bất ngờ với Tổng thống Nga Vladimir Putin ngay trước cuộc gặp này, trong đó nhà lãnh đạo Nga nhấn mạnh rằng việc Mỹ cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine sẽ làm tổn hại quan hệ Nga - Mỹ.

Trong khi đó, Tổng thống Zelensky khẳng định Kyiv không đặt tất cả kỳ vọng vào Tomahawk và thậm chí đề xuất khả năng “trao đổi” hàng nghìn máy bay không người lái do Ukraine sản xuất để đổi lấy tên lửa Mỹ. Dù vậy, trong cuộc họp báo sau cuộc gặp, ông Zelensky cho biết “chưa ai hủy bỏ thảo luận về chủ đề tên lửa Tomahawk, chúng tôi phải làm việc nhiều hơn về vấn đề này”. Giới phân tích quân sự cho rằng, nếu Ukraine sở hữu Tomahawk - loại tên lửa có khả năng bay thấp và né tránh radar - năng lực tấn công tầm xa của nước này sẽ được tăng cường đáng kể.

2. Mâu thuẫn quan điểm về thiện chí hòa bình của Tổng thống Putin

Tổng thống Donald Trump đã trình bày góc nhìn lạc quan về triển vọng chấm dứt chiến sự Nga - Ukraine, cho biết ông đã điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin và nhận thấy “dấu hiệu sẵn sàng đàm phán”.

Ngược lại, ông Zelensky đưa ra bức tranh u ám hơn. Ông khẳng định Nga vẫn thực hiện các cuộc tấn công bằng tên lửa quy mô lớn, cho thấy Moscow chưa sẵn sàng giảm leo thang.

“Tôi nghĩ Tổng thống Putin chưa sẵn sàng, nhưng tôi tin rằng với sự hỗ trợ của ngài, chúng ta có thể dừng cuộc chiến”, ông Zelensky cho biết, đồng thời nói thêm rằng ông sẵn sàng gặp Tổng thống Putin - một đề nghị mà Điện Kremlin đã từ chối.

Ông Zelensky cũng nhấn mạnh điều kiện tiên quyết để đạt hòa bình lâu dài là các bảo đảm an ninh thực chất cho Ukraine, bao gồm cơ chế bảo vệ trước các cuộc tấn công trong tương lai.

3. Chi tiết bên lề: Tổng thống Zelensky được khen về trang phục

Một khoảnh khắc nhẹ nhàng tại cuộc gặp thu hút sự chú ý truyền thông: Ông Trump khen ngợi diện mạo của ông Zelensky, người mặc áo khoác tối màu kết hợp với phong cách thường thấy. “Ông ấy trông rất đẹp trong chiếc áo khoác này. Rất phong cách”, Tổng thống Trump nói.

Chi tiết này trở nên đáng chú ý khi so sánh với chuyến thăm hồi tháng 2, khi ông Zelensky bị một số chính trị gia cánh hữu tại Mỹ chỉ trích về trang phục - một yếu tố từng góp phần làm leo thang căng thẳng giữa hai nhà lãnh đạo.

4. Tổng thống Trump chỉ trích Tây Ban Nha về chi tiêu quốc phòng

Trong phần trao đổi liên quan đến Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Tổng thống Trump bất ngờ chỉ trích Tây Ban Nha vì không cam kết nâng chi tiêu quốc phòng lên mức 5% GDP - con số từng được thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh NATO. “Tây Ban Nha không trung thành với NATO”, ông nói. “Tôi nghĩ họ nên bị khiển trách”.

Madrid trước đó đã viện dẫn khó khăn tài chính để xin được miễn trừ. Tuy nhiên, ông Trump còn cảnh báo có thể áp thuế nếu Tây Ban Nha không thay đổi lập trường. Phía Tây Ban Nha khẳng định họ “không lo ngại” và vẫn là đồng minh “trung thành và có trách nhiệm”.

5. Tổng thống Trump nổi giận khi nói về Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro

Căng thẳng tăng nhiệt khi cuộc họp báo chuyển sang câu hỏi về Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro. Tổng thống Donald Trump đã bất ngờ nổi giận, nhấn mạnh rằng ông Maduro “không nên dám đối đầu với Mỹ”, rồi lập tức kết thúc phần gặp gỡ báo chí.

Phát biểu này gợi nhớ đến cuộc tranh cãi gay gắt giữa ông Trump và ông Zelensky tại Phòng Bầu dục hồi tháng 2 - lần hiếm hoi ông Trump mất bình tĩnh trước công chúng. Nó cũng dự báo khả năng Mỹ tiếp tục leo thang hoạt động quân sự tại vùng Caribe, nơi Washington đã tiến hành nhiều cuộc tấn công nhằm vào các tàu mà họ cáo buộc là tham gia buôn lậu ma túy xuất phát từ Caracas.

“Để mọi người hiểu, đó không phải là nhóm người vô tội”, ông Trump nói. “Tôi không biết liệu có bao nhiêu người dân bình thường lại sở hữu tàu ngầm”.