Ngừng tuần hoàn lần thứ nhất

Trước đó, khoảng 13h55' ngày 20.2, khi các nhân viên khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đang tất bật khám cho các bệnh nhân tại khu tiếp nhận, xe cứu thương lao lên sảnh cùng tiếng còi vang lên chói tai, báo hiệu tình huống khẩn cấp. Bác sĩ Phan Văn Mạnh và bác sĩ Phạm Thúy Nga từ Khoa Cấp cứu vội vàng tiếp nhận, đưa ngay người bệnh xuống giường và khẩn trương đánh giá tình trạng của bệnh nhân.

“Ép tim ngay! Chuẩn bị đặt ống nội khí quản!”, y lệnh dứt khoát, toàn bộ đội ngũ y bác sĩ trong Khoa Cấp cứu ngay lập tức tiến hành cấp cứu cho người bệnh.

Một điều dưỡng lập tức leo lên giường, dùng hai tay ép mạnh lên lồng ngực bệnh nhân đều đặn và dứt khoát. Một điều dưỡng khác nhanh chóng tiêm Adrenaline vào thẳng tĩnh mạch của bệnh nhân. Hai bác sĩ phụ trách đặt ống nội khí quản nhanh chóng được triển khai (ống thở đặt từ miệng vào khí quản để duy trì hô hấp), đồng thời bóp bóng thở cho bệnh nhân. Thêm hai điều dưỡng khác hỗ trợ tiêm thuốc, đặt truyền dịch và hỗ trợ cấp cứu. Cùng lúc đó, y lệnh truyền khối hồng cầu khẩn cấp được đưa ra.

Theo thông tin khai thác, bệnh nhân là ông V.V.T., 64 tuổi ở Hà Nội gặp tai nạn giữa xe máy và ô tô trên đường di chuyển về nhà.

Ông T. bất tỉnh ngay tại chỗ, trên người có nhiều vết thương vùng đầu, tay và chân. Đặc biệt, phần đùi phải của bệnh nhân biến dạng, dập nát, máu không ngừng chảy, gãy hở 1/3 trên xương đùi phải. Da đầu vùng thái dương đỉnh trái có vết thương rách dài 6cm, sưng nề. Huyết áp và mạch không đo được. Da niêm mạc nhợt nhạt, đầu chi lạnh. Không thấy có biến dạng vùng lồng ngực, thành bụng không có phản ứng, không thấy chảy máu và dịch từ tai và mũi. Bệnh nhân ngừng tuần hoàn ngoại viện, sốc mất máu, đa chấn thương.

Sau chưa đầy 3 phút, bác sĩ Hoàng Mạnh Hà, Trưởng Khoa Ngoại Chấn thương chỉnh hình và thần kinh cột sống, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cùng bác sĩ Nguyễn Quang Thành, có mặt khâu cầm máu tạm thời, băng ép, nẹp cố định đùi - cẳng - chân phải cho bệnh nhân.

Đường thẳng lạnh lẽo trên màn hình monitor khiến không khí trong phòng căng như dây đàn.

"Tiếp tục ép tim!", bác sĩ Trần Văn Bắc, Phó trưởng Khoa Cấp cứu ra y lệnh.

Đến phút thứ ba, một tia hy vọng đã tới. Bệnh nhân bắt đầu có nhịp tim, tuy yếu ớt nhưng đang dần hồi phục. Cả ê-kíp ánh mắt bừng lên hy vọng. Không một ai ngơi tay, tất cả vẫn tiếp tục duy trì nhịp thở nhân tạo, cầm máu và nhanh chóng đưa bệnh nhân di chuyển sang khoa Chẩn đoán hình ảnh chụp CT sọ não, cột sống cổ, ngực và bụng và khẩn trương đưa thẳng lên phòng mổ cấp cứu.

"Cuộc chiến" cam go trên bàn mổ

14h45' cùng ngày, một ê kíp đặc biệt do bác sĩ Hoàng Mạnh Hà, Trưởng Khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình và thần kinh cột sống và bác sĩ Phạm Đức Chính phụ trách khoa Gây mê, hai chuyên gia về vi phẫu thuật tạo hình (TS.BS Dương Mạnh Chiến và bác sĩ Nguyễn Ngọc Linh) cùng hai chuyên gia về chấn thương sọ não của bệnh viện (bác sĩ Tạ Việt Phương, bác sĩ Nguyễn Quang Thành) đã có mặt, bước vào cuộc chiến cam go trên bàn mổ.

Cả ê kíp nhanh chóng kiểm tra kỹ và xử trí những tổn thương. Vùng đùi dập nát nghiêm trọng, động mạch khoeo chân phải đứt lìa khiến máu chảy không ngừng. Bệnh nhân được truyền liên tục 8,2 lít máu ngay từ khi cấp cứu và trong suốt quá trình mổ. Mạch máu lớn được kẹp cầm máu, cố định ngoại vi xương đùi bằng khung cố định.

Bác sĩ Dương Mạnh Chiến và bác sĩ Nguyễn Ngọc Linh (kíp phẫu thuật mạch máu) nhanh chóng nối động mạch khoeo chân phải, xử trí phần mềm dập nát và cầm máu cho bệnh nhân.

Vùng đầu vết thương rách róc da sát phần xương 4cm được bác sĩ Tạ Việt Phương và bác sĩ Nguyễn Quang Thành kiểm tra kỹ, khâu băng cố định.

Ngừng tuần hoàn lần thứ hai và sự "hồi sinh" diệu kỳ

18h15', bệnh nhân được đưa lên Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương theo dõi chặt chẽ sau mổ.

Tưởng chừng mọi việc diễn tiến suôn sẻ, nhưng ngay lúc này bệnh nhân rơi vào tình trạng mạch và huyết áp về 0, SpO2 không đo được, đồng tử giãn 2 bên, phản xạ ánh sáng yếu. Da niêm mạc người bệnh trắng nhợt, toàn thân lạnh toát. Vị trí vùng đùi sau phẫu thuật máu thấm ra vùng chân đinh. Bệnh nhân xuất hiện khối máu tụ dưới da đầu vùng thái dương đỉnh trái.

Người bệnh ngừng tuần hoàn lần 2, nguy cơ tử vong rất cao do sốc mất máu, đứt động mạch khoeo chân phải.

Các bác sĩ Trung tâm Hồi sức tích cực lập tức triển khai bóp bóng nội khí quản, tăng liều vận mạch Adrenalin, tiến hành cấp cứu ngừng tuần hoàn, đặt catheter động mạch theo dõi huyết áp liên tục và truyền máu tối cấp. Rất may mắn, nhịp tim đã đập trở lại.

Đến 20h, mạch và huyết áp của bệnh nhân tạm thời ổn định trở lại, tình trạng chảy máu qua vết mổ vẫn tiếp diễn, băng ép không cầm được do rối loạn đông máu. Ngay lập tức, một cuộc hội chẩn liên khoa được diễn ra nhanh chóng và quyết định buộc phải cắt cụt chân phải để cầm máu gấp nhằm cứu sống bệnh nhân.

20h20', ông T. được đưa lên phòng mổ cấp cứu lần 2. Các bác sĩ rất trăn trở nhưng cuối cùng vẫn buộc phải cắt cụt 1/3 trên đùi phải, khâu cầm máu và tiếp tục truyền máu khẩn cấp.

Quay trở lại Trung tâm Hồi sức tích cực sau khi rời phòng mổ, bệnh nhân T. tiếp tục được theo dõi sát huyết động và lúc này liều vận mạch được giảm dần. Tình trạng mạch và huyết áp có xu hướng cải thiện hơn.

Đến 1h30' ngày hôm sau, bệnh nhân được chỉ định lọc máu cấp cứu liên tục qua đường vào catheter tĩnh mạch đùi phải. Sau đó, tiếp tục được truyền thêm 2 đơn vị khối hồng cầu 250ml, 2 túi huyết tương tươi và 2 túi khối tiểu cầu 4 đơn vị. Bệnh nhân được theo dõi sát sao từng phút để phòng trường hợp bất thường.

Sau 6 ngày điều trị tích cực và truyền tổng cộng hơn 22 lít các chế phẩm máu, ông T. đã qua cơn nguy kịch và dần hồi phục.

Đây là thành quả của sự phối kết hợp chặt chẽ, ăn ý của toàn bộ cán bộ y bác sĩ liên khoa gồm: Khoa Cấp cứu, Khoa Gây mê, Khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình và thần kinh cột sống, Trung tâm Hồi sức tích cực, Khoa Huyết học truyền máu, Khoa Vi sinh, Khoa Hoá sinh, Khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cùng sự chỉ đạo sát sao của ban lãnh đạo bệnh viện.