Những ngày ở trong rừng và lái xe trên sa mạc 10 - 12 tiếng đồng hồ không sóng điện thoại, không wifi GPS. Đi từ vùng biển nắng ấm 37 - 38 độ C, độ ẩm hơn 80% lên vùng núi cao hơn 3.000m, giữa đêm hè toàn 10 độ C và độ ẩm chỉ hơn 10%, chưa kể chênh lệch múi giờ. Da khô lạnh, hơi thở gấp, mũi đổ máu cam mấy ngày rồi cũng quen. Thời tiết rất khô, không được phép nhóm lửa cắm trại ở bất kể chỗ nào, được chứng kiến cháy rừng và cảnh máy bay trực thăng chữa cháy ngay khi vừa tới Durango, CO. Đi cùng một bác bạn già người Mỹ, bác luôn giới thiệu với mọi người nhà tôi là gia đình Việt Nam của bác: "This is my Vietnamese family”. Bác là một thành viên trong gia đình, chúng tôi đã đi phượt nhiều chuyến cùng nhau ở Việt Nam và Hoa Kỳ trong 3 - 4 năm qua.
Khu suối khoáng nóng Pagosa Springs, CO lớn nhất Bắc Mỹ nóng gần 200 độ F (100 độ C) hòa cùng nước sông San Juan River 35 độ F (2 độ C) tạo ra nước tắm khoáng chừng 100 độ F (38 độ C). Đó là trong bồn ngâm ở khu du lịch. Còn nếu bạn lội chân trần ở dòng suối chảy dưới chân khu nghỉ thì nhiệt độ của nước chỉ khoảng 55 độ F (13 độ C). Lúc đầu lạnh tê cứng hết mọi bộ phận, sau ấm dần lên máu chảy rần rật, trượt ngã vồ ếch vì sỏi đá và hét ầm lên vì nước xiết, lên bờ mới phát hiện chân tay ai cũng có vết bầm tím.
Suốt ba ngày, chúng tôi lái gần 2.000km ở những cung đường hoàn toàn không biết, qua vùng đất của người da đỏ và những cảnh thiên nhiên hùng vĩ ở biên giới giữa 4 bang CO, NM, UT & AZ. Ông bạn nhiều kinh nghiệm cẩn thận in ra 2 - 3 cái bản đồ để vừa đi vừa dò. Lần đầu chứng kiến tắc đường giữa sa mạc gần 2 tiếng vì tai nạn, giữa vùng hoang vu cứu hộ khó khăn nên tắc kéo dài. Chờ trên đường tới lúc thấy trăng mọc trên sa mạc. Lần đầu bọn trẻ thấy những sắc màu mà nếu không ra tới thiên nhiên thì sẽ không bao giờ thấy, như tranh sơn dầu cứ đổ sơn ra đấy, cứ mải ngắm mà quên mất chụp ảnh.
Đi qua Navajo Nation, vùng đất vắt qua mấy bang của tộc người da đỏ đông dân nhất còn sót lại với chừng 175 nghìn người và sở hữu đất nhiều vô thiên lủng. Được chính phủ bao cấp, giờ uống và casino là "đặc sản" vùng da đỏ. Quán xá ở khu bảo tồn giờ vắng tanh, cỏ mọc cao do đã phải đóng cửa vài tháng nay vì dịch. Người Navajo bị ảnh hưởng dịch bệnh nặng nề do hệ thống y tế kém và sức khoẻ của người dân không tốt, sẵn bệnh nền như tiểu đường… khiến số ca lây nhiễm ở AZ tăng vọt.
Lọ mọ tìm mua được một cái vòng tay và một cái nhẫn thổ dân làm bằng bạc và đá turquoise. Gặp một chị thổ dân mỗi ngày lái xe 130miles (gần 200km cả đi và về) từ làng tới Forrest Gump section, thung lũng Monument Valley, UT (cảnh quay nổi tiếng trong phim “Forrest Gump”) bày một cái bàn dưới nắng bán hàng, chủ yếu là trang sức của người da đỏ.
Ông bạn Mỹ nhất định đưa nhà tôi đến Grand Canyon, AZ. Đây là lần thứ 2 ông đến đây, lần đầu năm 8 tuổi và 65 năm sau (73 tuổi) ông mới có dịp trở lại: “Lần này tôi muốn đi kỹ hơn vì chắc hết đời không có dịp quay lại nữa.”
Gặp khá nhiều tuần lộc và hươu nai ngay trên đường. Chúng thích ăn hoa nên mò xuống vườn của các khu du lịch dưới chân Grand Canyon để tìm món mà chúng khó tìm ở trong rừng. Các bồn hoa trang trí trước sau của các khách sạn là mục tiêu thức ăn của chúng.
Arizona Meteor Crater là một trong những hố thiên thạch lớn nhất thế giới, được tạo ra bởi một vụ nổ thiên thạch. Khối thiên thạch được sinh ra từ một vụ va chạm cách đây nửa tỷ năm rơi xuống Trái đất cách đây 50.000 năm, có đường kính chừng 45m khi đâm vào trái đất thì nổ như bom nguyên tử, tạo thành một cái hố có đường kính 1,2km, diện tích trong lòng bằng 20 sân bóng bầu dục mà xung quanh có thể chứa 2 triệu khán giả ngồi xem. Nằm trong danh sách "những việc cần làm trước khi chết" của ông bạn Mỹ. Ông từng đọc về nó khi còn bé, từng nhìn thấy nó qua cửa sổ máy bay và lái xe qua vùng này cả chục lần mà chưa có dịp ghé thăm.
Cũng có hôm chúng tôi đi câu cá hồi ở một cái hồ nhỏ trên đỉnh núi lạnh. Phải hôm gió lớn nước động, được có 3 - 4 con bé bằng cổ tay nấu láo nháo không đủ gia vị trong căn hộ be bé của khu nghỉ mà ăn thấy ngon đáo để. Bọn trẻ lần đầu được thấy cảnh chim ưng săn cá trên mặt hồ, lần đầu được cưỡi ngựa ở AZ & CO là đất của ngựa, thích thú vô cùng. Hơn một tiếng đồng hồ dạo chơi trong rừng giữa lúc chiều xuống nắng vàng rực rỡ, nhao người về trước một chút khi leo dốc và ngả người về phía sau khi xuống, hòa hơi thở của mình với bước chân của ngựa làm một, vỗ về động viên, kéo nhẹ dây cương hoặc thúc nhẹ gót chân, chỉ có mình và ngựa trong đi trong rừng tĩnh lặng, không ai nói với ai một lời. Ông cao bồi già dẫn khách cưỡi ngựa trong rừng cũng thích thú vì không bị làm phiền. Mọi thứ đều trở nên hiền hòa quá đỗi.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
