Luật Đất đai (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ Năm quy định, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất mà không vi phạm pháp luật về đất đai, không thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền. Quy định này thể hiện rất rõ trách nhiệm của Nhà nước đối với quyền lợi cho người dân.
Bỏ khung giá đất, xây dựng bảng giá đất sát với thị trường
Theo chương trình, dự án Luật Đất đai (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội thảo luận kỹ lưỡng tại 3 Kỳ họp: Kỳ họp thứ Tư, thứ Năm và Kỳ họp thứ Sáu trên cơ sở lấy ý kiến của toàn dân.
ĐBQH Hoàng Văn Cường (TP Hà Nội)
Tuy nhiên, cho đến Kỳ họp thứ Sáu, vẫn còn có những ý kiến trái chiều cần được cân nhắc kỹ, do đó tới Kỳ họp bất thường lần thứ Năm vừa qua, Luật Đất đai (sửa đổi) mới được Quốc hội thông qua. Theo ĐBQH Hoàng Văn Cường (Hà Nội), điều này cho thấy Quốc hội đã rất thận trong trong công tác lập pháp, nhưng vẫn bảo đảm để không chậm trễ trong việc thông qua đạo luật quan trọng này, nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu của cuộc sống.
Nhấn mạnh, Luật Đất đai (sửa đổi) có rất nhiều thay đổi đột phá, đại biểu Hoàng Văn Cường nêu rõ, Luật đã thay đổi quan điểm trong quản lý đất đai. Trước đây, chúng ta sử dụng nhiều biện pháp quản lý hành chính, thì trong lần sửa đổi này, Luật đã được thiết kế nhiều hơn các cơ chế mang tính thị trường, bảo đảm yếu tố về mặt lợi ích được điều tiết theo cơ chế thị trường. Điển hình nhất, đó là việc Luật đã bỏ khung giá đất, xây dựng bảng giá đất phải sát với giá thị trường và được công bố, cập nhật hàng năm.
Một trong những vướng mắc cũng được tháo gỡ, đó là công tác định giá đất. Luật Đất đai (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua đã quy định rất rõ về phương thức, cách thức, nguyên tắc định giá đất; và dựa trên nguyên tắc đó, Chính phủ sẽ ban hành Nghị định hướng dẫn cụ thể.
Một trong những điểm đáng lưu ý nữa, đó là Luật hướng đến giải quyết một vấn đề rất lớn hiện nay liên quan đến chính sách đền bù, bồi thường khi người dân bị thu hồi đất. Trước đây, người dân thường không bằng lòng khi bị thu hồi đất, vì chúng ta xác định giá đất không sát với giá trị trường, hoặc bồi thường tái định cư không bảo đảm cho người dân có một chỗ ở tương xứng với nơi ở cũ. Nêu thực tế này, đại biểu Hoàng Văn Cường cho biết, với Luật Đất đai (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, việc bồi thường, tái định cư phải giúp người dân có nơi ở, điều kiện sinh hoạt bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Quy định này được thiết lập rất rõ trong cơ chế bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Luật Đất đai (sửa đổi) cũng tập trung giải quyết phương thức chuyển giao đất đai giữa các chủ thể. Đơn cử, đất đai đưa vào sản xuất kinh doanh, thì cần xác định rõ trường hợp nào giao trực tiếp, trường hợp nào phải thực hiện thu hồi, trường hợp nào thông qua phương thức thỏa thuận. Khi thực hiện phương thức thu hồi, chuyển giao đất đai cho các hoạt động có mục đích kinh doanh, thì phải thực hiện thông qua đấu thầu, đấu giá.
Giải quyết tốt hơn khiếu nại liên quan đến đất đai
Cho rằng, Luật lần này sẽ giải quyết tốt hơn những vấn đề khiếu nại liên quan đến đất đai, đại biểu Hoàng Văn Cường phân tích, phần lớn khiếu nại liên quan đến đền bù, giải phóng mặt bằng, nhất là khi chúng ta không đáp ứng được mức đền bù thỏa đáng, sát với giá trị thị trường và không bù đắp được cho người dân nơi ở mới tương xứng với nơi ở cũ. Trong Luật Đất đai (sửa đổi), những vấn đề này được quy định rất rõ, đó là xác định giá đất phải sát với giá trị trường và nguyên tắc đầu tiên là phải sử dụng phương pháp so sánh để xem thị trường đang giao dịch ở mức giá bao nhiêu. Trong trường hợp giá đất đưa ra chưa sát với giá thị trường, thì sử dụng bảng giá đất nhân với hệ số; bảng giá đất này cũng phải sát với giá thị trường và phải được công bố hàng năm. Với cách thức này, việc xác định giá đất để bồi thường, tái định cư sẽ bảo đảm không quá thấp, không có sai lệch và tương đối phù hợp với thị trường, đại biểu Hoàng Văn Cường khẳng định.
Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) tại Kỳ họp bất thường lần thứ Năm, Quốc hội khóa XV
Về tái định cư, Luật Đất đai (sửa đổi) quy định rõ, khu vực tái định cư phải được đầu tư xây dựng hạ tầng và có các tiêu chí cụ thể. Cụ thể, ở khu vực nông thôn, yếu tố hạ tầng phải đạt tiêu chí tối thiểu là nông thôn mới, thậm chí phải cao hơn. Đối với khu vực thành thị, thì hạ tầng khu vực tái định cư phải đạt những tiêu chí như một khu đô thị.
Chúng ta phải đáp ứng các điều kiện về cuộc sống cho người dân, và khu vực tái định cư cũng được hưởng nhiều ưu tiên, đó là, nếu người dân di dời thì cố gắng tìm cho họ nơi ở gần nhất ngay tại địa bàn xã, phường đó. Nếu tại địa bàn xã, phường không có thì mở rộng ra trong địa bàn quận, huyện, nhưng mở rộng vẫn phải bảo đảm có sự tương đồng, ưu tiên lựa chọn những khu vực có cùng quy hoạch đất để ở, chứ không phải tái định cư là đưa người dân vào nơi ở khó khăn, dành đất thuận lợi để mang đi bán đấu giá, thu tiền. Nhấn mạnh điều này, đại biểu Hoàng Văn Cường khẳng định: Luật Đất đai (sửa đổi) "hướng đến bảo vệ người dân có đất bị thu hồi và bảo đảm cho người dân có được lợi ích thỏa đáng”.
Đáng lưu ý, tại Điều 138, Luật Đất đai (sửa đổi) đã quy định rất rõ, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất mà không vi phạm pháp luật về đất đai, không thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền. Điều này thể hiện rất rõ trách nhiệm của Nhà nước đối với quyền lợi cho người dân, đại biểu Hoàng Văn Cường nói.
Trong phát biểu bế mạc Kỳ họp bất thường lần thứ Năm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị, Chính phủ bố trí nguồn lực, chuẩn bị ngay các điều kiện bảo đảm, ban hành và triển khai kế hoạch cụ thể để nhanh chóng đưa Luật Đất đai (sửa đổi) vào cuộc sống. Khẩn trương xây dựng, ban hành theo thẩm quyền và chỉ đạo các Bộ, cơ quan ngang Bộ ban hành các văn bản quy định chi tiết; hướng dẫn việc chuyển tiếp đúng quy định, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp; tập trung đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính về đất đai, hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu số và hệ thống thông tin quốc gia về đất đai tập trung, thống nhất, đa mục tiêu và kết nối liên thông; kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước về đất đai bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; loại bỏ khâu trung gian, thực hiện phân cấp, phân quyền theo quy định của Luật, đồng thời tăng cường kiểm tra, thanh tra và kiểm soát quyền lực; giải quyết hiệu quả trên thực tế những tồn tại, vướng mắc có liên quan đến quản lý và sử dụng đất, thị trường quyền sử dụng đất và thị trường bất động sản nói chung.
Trên cơ sở yêu cầu này, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, Chính phủ cần sớm triển khai các công việc này theo đúng yêu cầu của Quốc hội.
Đây là một trong những yếu tố rất quan trọng để những quy định tiến bộ, thực tiễn của Luật sẽ nhanh chóng đi vào cuộc sống ngay khi có hiệu lực thi hành, đáp ứng đòi hỏi và kỳ vọng của cử tri và Nhân dân cũng như cộng đồng doanh nghiệp với đạo luật gốc rất quan trọng này.
