Sửa đổi hiến pháp ở Australia

100 năm, 8 lần

- Thứ Sáu, 12/06/2020, 11:02 - Chia sẻ
Hiến pháp Australia được thông qua năm 1900, là một trong những hiến pháp lâu đời của thế giới hiện đại. Lịch sử của Hiến pháp Australia khá đặc biệt và dễ gây nhầm lẫn so với nhiều quốc gia khác.
Hội nghị thăm dò được tổ chức tại Melbourne năm 1890 Nguồn: Deakin.edu.au

Sáu bang hiện nay của Australia (New South Wales, Queensland, South Australia, Tasmania, Victoria, và Western Australia) trước đây là thuộc địa của Hoàng gia Anh. Vào thời kỳ liên bang năm 1900, tất cả các bang đều có cơ quan lập pháp đại diện. Tuy nhiên, đã có những hạn chế quan trọng về mặt quyền lập pháp. Chẳng hạn như, người ta cho rằng, những cơ quan này không thể tiến hành lập pháp trong lĩnh vực quan hệ đối ngoại. Những cơ quan này cũng không thể thông qua những quy định mâu thuẫn với quy định của Nghị viện Anh.

Trong thế kỷ XIX, người ta đưa ra một số đề xuất để các thuộc địa này được liên kết lại thành một hệ thống liên bang. Vào năm 1890, một hội nghị thăm dò đã được tổ chức tại Melbourne. Năm 1891 diễn ra đại hội quốc gia. Mỗi thuộc địa cử 7 đại biểu là những người do cơ quan lập pháp ở mỗi thuộc địa đó chọn. New Zealand cử 3 quan sát viên tới đại hội. Trong số 45 đại biểu có mặt, 16 người là luật sư. Họ đã soạn ra bản dự thảo hiến pháp đầu tiên của Australia. Những người soạn thảo đã dựa vào Hiến pháp Mỹ như là một hình mẫu cơ bản, song đã có những sự khác biệt quan trọng giữa bản dự thảo này và Hiến pháp Mỹ.

Trong các năm 1897 - 1898, đã có 3 phiên đại hội diễn ra. Đối với các cuộc họp này, tại tất cả các thuộc địa trừ Western Australia, đã diễn ra các cuộc bỏ phiếu phổ thông để lựa chọn đại biểu tham dự đại hội. Vì thế, những phiên đại hội này đã đưa ra bản dự thảo được sàng lọc kỹ hơn. Năm 1899 diễn ra một hội nghị giữa những người đứng đầu các thuộc địa Australia. Họ đưa ra thêm những sửa đổi đối với Dự luật này. Ít lâu sau đó, Dự luật Hiến pháp được đưa ra các cuộc trưng cầu ý dân tại tất cả các thuộc địa của Australia trừ Western Australia.

Dự luật Hiến pháp sau đó được trình Nghị viện Anh và đã thông qua dự luật chỉ với một thay đổi nhỏ, được Nữ hoàng phê chuẩn ngày 9.7.1900. Các thuộc địa được liên kết lại thành một hệ thống liên bang năm 1901 khi Đạo luật Hiến pháp Australia có hiệu lực. Dù quan trọng, Đạo luật này đã không giải phóng các thuộc địa khỏi sự thống trị của Anh. Dù được thống nhất thành một liên bang, Australia vẫn bị coi là thuộc địa của Anh. Phải đến cuối những năm 1930, Australia mới trở thành nhà nước độc lập.

Cơ sở này sẽ giúp giải thích tại sao trong Hiến pháp Australia có một số nội dung đề cập tới Nữ hoàng. Hơn nữa, Hiến pháp cũng quy định Toàn quyền là người đại diện của Nữ hoàng. Về mặt chính thức thì điều này vẫn đúng. Tuy nhiên, ngày nay điều này đã không còn ý nghĩa thực tế vì Nữ hoàng không còn quyền lực gì tại Australia trừ việc hành động theo khuyến nghị của Thủ tướng Australia hoặc về những vấn đề của các bang như bổ nhiệm thống đốc hay thủ hiến của bang. Ngày nay, trên thực tế, Toàn quyền tương đương với một tổng thống không qua bầu cử của Australia với những quyền lực hết sức hạn chế.

Ở Australia chỉ diễn ra 8 lần sửa đổi Hiến pháp trong 110 năm qua theo quy định của Điều 128 Hiến pháp Australia. Hiện tại, không có viễn cảnh nào về việc Hiến pháp sẽ được soạn lại trong tương lai gần và có thể là bất kỳ sửa đổi Hiến pháp nào trong tương lai cũng chỉ là những sửa đổi nhỏ. Một trong số ít dịp mà Hiến pháp được bổ sung một cách đáng kể là việc sửa đổi Điều 72 một cuộc trưng cầu ý dân thành công năm 1977.

Lê Anh