Châu Phi - nhà cung cấp khí đốt tiềm năng cho EU

Tiềm năng thay thế Nga

Theo nghiên cứu của Rystad Energy, châu Phi được dự báo sẽ đạt sản lượng khí cao nhất ở mức 470 tỷ mét khối (Bcm) vào cuối những năm 2030, tương đương khoảng 75% lượng khí đốt dự kiến ​​do Nga sản xuất vào năm 2022. Ngay cả khi số lượng dự án khí đốt đang được phát triển hoặc hiện đang bị trì hoãn, châu Phi vẫn có tiềm năng sản xuất đáng kể. Châu lục này được dự báo sẽ tăng sản lượng khí đốt từ khoảng 260 Bcm vào năm 2022 lên tới 335 Bcm vào cuối thập kỷ này. Nếu các nhà khai thác dầu khí quyết định tăng cường các dự án khí đốt của họ trên lục địa này, sản lượng khí đốt tự nhiên gần và trung hạn từ châu Phi có thể vượt qua các dự báo ở trên.

Trước đây, Nga là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên hàng đầu cho châu Âu, với trung bình khoảng 62% tổng lượng khí đốt nhập khẩu vào châu lục này trong thập kỷ qua. Châu Phi cũng là nước xuất khẩu khí đốt nhất quán sang châu Âu trong thời gian đó, với trung bình 18% lượng khí đốt nhập khẩu của châu Âu đến từ châu Phi. Song, các dự án ở châu Phi trong lịch sử được coi là có rủi ro gia tăng và có thể bị trì hoãn hoặc ngừng hoạt động do chi phí phát triển cao, thách thức trong việc tiếp cận nguồn tài chính, các vấn đề về chế độ tài chính và các rủi ro trên thực tế khác. Tuy nhiên, các tín hiệu gần đây từ các công ty lớn về dầu khí như BP, Eni, Equinor, Shell và ExxonMobil cho thấy, có sự thay đổi trong chiến lược hướng tới đầu tư hơn nữa vào châu Phi, với một số dự án trước bao gồm khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) cũng được cân nhắc khởi động lại hoặc đẩy nhanh các dự án đã bị đóng băng trước đó để đáp ứng nhu cầu toàn cầu ngày càng tăng.

Tình hình địa chính trị ở châu Âu đang thay đổi cục diện rủi ro trên toàn cầu. Trong khi dòng chảy LNG từ Mỹ là đáng kể, nhu cầu lại cao hơn nhiều. Các nhà nhập khẩu châu Á và châu Âu sẽ cần xem xét các ưu tiên của châu Phi khi họ phát triển các dự án, vì nhiều nhà sản xuất châu Phi đang tập trung cung cấp năng lượng tại địa phương cũng như cho các thị trường nội châu Phi cùng với việc cung cấp cho thị trường toàn cầu. Nhà phân tích cấp cao tại Rystad Energy Siva Prasad cho biết, cơ sở hạ tầng đường ống hiện có từ Bắc Phi đến châu Âu và các mối quan hệ cung cấp LNG trong lịch sử khiến châu Phi trở thành một lựa chọn thay thế mạnh mẽ cho các thị trường châu Âu.

Thúc đẩy đầu tư và phát triển

Là nhà sản xuất khí đốt tự nhiên lớn thứ hai trên thế giới, việc châu Âu rút chuỗi cung ứng khỏi Nga được cho là sẽ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng năng lượng của châu lục này và làm tăng giá dầu toàn cầu, do đó việc thúc đẩy châu Phi trở thành một điểm đến hấp dẫn cho các khoản đầu tư cần thiết để xây dựng và cải thiện cơ sở hạ tầng liên quan đến năng lượng, cho phép mở rộng thăm dò, sản xuất và xuất khẩu để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về hydrocacbon của châu Âu, đồng thời đáp ứng nhu cầu địa phương.

Với những sự kiện đang diễn ra giữa Nga và Ukraine, tình trạng thiếu khí đốt tiềm tàng ở châu Âu do hậu quả của cuộc xung đột này đã củng cố vị trí của châu Phi như một nhà xuất khẩu khí đốt lớn tiềm năng ra thị trường quốc tế. Nhưng trước khi châu Phi có thể lấp đầy khoảng trống về nguồn cung do Nga để lại, lục địa này sẽ cần trở nên tự cung tự cấp hơn - bảo đảm nguồn cung trong nước và sau đó là xuất khẩu. Các sự kiện trong hai tuần qua đã nhấn mạnh tầm quan trọng của các quốc gia trong việc sản xuất hoặc sản xuất phần lớn nguồn cung cấp năng lượng trong nước. Các quốc gia châu Phi lớn hơn như Nam Phi và Nigeria nên tận dụng mối quan tâm mới trong tài trợ hydrocarbon và bảo đảm rằng các mỏ dầu và khí đốt đạt đến giai đoạn thăm dò và sản xuất. Về lâu dài, điều này có lợi cho các chính phủ và người tiêu dùng sẽ thấy giá máy bơm và hóa đơn tiền điện rẻ hơn.

Mặc dù châu Phi vẫn chưa có đủ khả năng để đáp ứng 40% năng lượng tiêu thụ của châu Âu do Nga cung cấp, nhưng các nước châu Phi đã bắt đầu tăng cường sản xuất và ký kết Tuyên bố Niamey vào hôm 22.2 trong Diễn đàn Cộng đồng kinh tế của các quốc gia khai thác và dầu mỏ ở Tây Phi, với các nhà sản xuất dầu và khí đốt châu Phi, Algeria, Cộng hòa Niger và Nigeria để đặt nền móng cho việc phát triển và xây dựng Đường ống dẫn khí xuyên Sahara trị giá 21 tỷ USD, dài 4.128km, dự kiến ​​vận chuyển 30 tỷ mét khối (bcm) lượng khí đốt tự nhiên mỗi năm sang thị trường châu Âu.

Là nhà xuất khẩu khí đốt lớn thứ sáu và sản xuất khí đốt lớn nhất ở châu Phi, và bên cạnh vị trí gần với thị trường châu Âu, Algeria có tầm chiến lược quan trọng đặc biệt như một nhà cung cấp khí đốt tự nhiên tiềm năng cho châu Âu và đã bắt đầu thực hiện kế hoạch tăng gấp đôi lượng thăm dò, cũng như nỗ lực sản xuất trong vòng 5 năm tới, nhằm tăng khối lượng xuất khẩu sang châu Âu lên 46 bcm vào năm 2022 khi nhu cầu tiếp tục tăng. Ngoài ra, với hơn 1,5 nghìn tỷ feet khối (tcf) trữ lượng khí đốt tự nhiên chưa được khai thác, Equatorial Guinea có vị trí thuận lợi để thu hút nhiều đầu tư hơn nhằm phát triển ngành công nghiệp dầu khí, trong khi Libya có khoảng cách địa lý gần với châu Âu và 53 tcf khí đốt tự nhiên của nó cũng cho nước này một vị trí cơ hội như một nhà cung cấp khí đốt phù hợp cho EU.

Trong năm 2019, Nigeria đã xuất khẩu khoảng 423 tỷ feet khối khí tự nhiên sang châu Âu, với công ty phát triển mạng lưới, giao dịch và đối tác, Phòng Năng lượng châu Phi (AEC), trong Triển vọng quý I năm 2022, dự đoán rằng Nigeria dự kiến ​​sẽ tăng sản lượng khí tăng lên 1,8 tcf vào năm 2022, tạo điều kiện thuận lợi cho quốc gia Tây Phi mở rộng quy mô xuất khẩu sang thị trường châu Âu, đồng thời bảo đảm an ninh năng lượng trong nước.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế đã thiết lập một kế hoạch 10 điểm với những tiến bộ đáng kể, nhằm giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào khí đốt tự nhiên của Nga, và châu Phi là nhà cung cấp hydrocacbon đang được quan tâm nhất tại thị trường quốc tế. Với các thành viên từ 31 quốc gia, nhóm năng lượng toàn cầu đặt mục tiêu giảm 2/3 sự phụ thuộc của châu Âu vào khí đốt của Nga vào năm 2023, với biện pháp thứ hai của chương trình 10 điểm quy định kế hoạch đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng thông qua khí sinh học và biomethane, và tăng nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng của châu Âu từ châu Phi, cũng như từ nguồn khác.

Châu Phi có tiềm năng lớn để trở thành nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn nhất cho châu Âu, nhưng nguồn cung thấp và tắc nghẽn cơ sở hạ tầng ngăn cản vị thế của châu lục này như một thị trường hấp dẫn cho các nhà đầu tư quốc tế hợp tác. Song, việc tăng cường đầu tư vào lĩnh vực năng lượng sẽ cho phép các nhà sản xuất khí đốt châu Phi phát triển một chiến lược khí đốt mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu của châu Âu, vì châu Phi có thể tận dụng tình hình địa chính trị hiện tại để thu hút đầu tư theo hướng phát triển cơ sở hạ tầng nhằm thúc đẩy sản xuất và tạo điều kiện xuất khẩu.