Việt Nam có tiềm năng thay đổi cục diện đổi mới sáng tạo toàn cầu

Cải thiện nhiều chỉ số quan trọng

Ngay sau ngày Tổ chức WIPO công bố báo cáo về xếp hạng chỉ số GII năm 2021, Bộ Khoa học và Công nghệ với vai trò đầu mối hướng dẫn các bộ, cơ quan, địa phương cải thiện chỉ số GII đã tổ chức Hội thảo “chỉ số GII năm 2021 và kết quả của Việt Nam” bằng hình thức trực tuyến nhằm giúp các bộ, cơ quan, địa phương hiểu rõ hơn về vấn đề trên. Từ đó, tiếp tục xây dựng, triển khai các giải pháp cải thiện chỉ số nhằm đạt mục tiêu Chính phủ đặt ra và phân công cho các bộ, cơ quan, địa phương.

Trong bảng xếp hạng GII 2021, Việt Nam xếp thứ 44 trên 132 quốc gia/nền kinh tế (so với thứ hạng 42 năm 2019 và năm 2020) sau khi WIPO đã cập nhật số liệu GDP theo tính toán mới của Việt Nam (tăng khoảng 36% so với năm 2020). Mặc dù Việt Nam giữ nguyên vị trí xếp hạng về đầu ra ĐMST (thứ hạng 38) và tiếp tục có sự cải thiện thứ hạng đầu vào ĐMST tăng 2 bậc (từ 62 lên 60) so với năm 2020, nhưng giá trị GDP mới, lớn hơn đã điều chỉnh lại thứ hạng của Việt Nam do nhiều chỉ số thành phần được tính dựa trên tổng giá trị chia GDP.

Nhiều nhóm chỉ số đánh giá quan trọng của Việt Nam đều tăng vượt bậc so với năm 2020 như: Trình độ phát triển của thị trường, xếp hạng 22 (tăng 12 bậc); nhóm chỉ số về tín dụng tiếp tục giữ vững thứ hạng 9; nhóm chỉ số liên kết ĐMST tăng 17 bậc; chỉ số xuất khẩu dịch vụ ICT tăng 11 bậc (từ hạng gần cuối 126 lên 115); chỉ số xuất khẩu dịch vụ văn hóa và sáng tạo tăng 6 bậc (từ hạng 97 lên 91); chỉ số đầu vào nhập khẩu công nghệ cao tăng 1 bậc (từ hạng 4 lên 3); chỉ số đầu ra xuất khẩu công nghệ cao tăng 1 bậc (từ hạng 2 lên 1); chỉ số tốc độ tăng năng suất lao động (GDP/người lao động) cũng tiếp tục cải thiện 1 bậc, từ hạng 4 lên 3.

Nỗ lực lớn trong bối cảnh đại dịch Covid-19

Chia sẻ tại Hội thảo, hầu hết chuyên gia quốc tế đánh giá cao kết quả xếp hạng của Việt Nam. Việt Nam nằm trong số 50 nền kinh tế GII có tiến bộ đáng kể nhất trong xếp hạng ĐMST theo thời gian. Cùng với Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ và Philippines, Việt Nam có tiềm năng thực sự để thay đổi cục diện ĐMST toàn cầu trong những năm tới. Đó là chìa khóa để các quốc gia khác học hỏi từ các quốc gia như Việt Nam và tham gia nhóm các quốc gia liên tục đi lên về ĐMST.

Trưởng cơ quan Hệ sinh thái ĐMST và sở hữu trí tuệ, trợ lý - Đặc phái viên Tổng giám đốc WIPO Marco M. Aleman nhấn mạnh: “Việt Nam tiếp tục là tấm gương cho các nước đang phát triển khác trong việc coi ĐMST là một ưu tiên quốc gia. Việc Chính phủ sử dụng GII như một công cụ đo lường và đánh giá hiệu quả hoạt động ĐMST của quốc gia là ví dụ rõ ràng nhất cho thấy Việt Nam nhận thức được tầm quan trọng của ĐMST đối với sự phát triển quốc gia. Các quốc gia khác đang học hỏi từ Việt Nam về cách sử dụng GII một cách có hệ thống để đánh giá những thay đổi về kết quả hoạt động ĐMST ở cấp độ cao nhất”.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy chia sẻ, trong hai năm qua khi nền kinh tế các quốc gia bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, với những sự nỗ lực theo đuổi ĐMST, Việt Nam vẫn được xem như hình mẫu của các quốc gia có cùng mức thu nhập trung bình thấp. Ông Duy dẫn chứng về kết quả của quá trình đầu tư cho ĐMST trong nhiều năm qua của Việt Nam, đặc biệt trong việc ứng phó kịp thời với đại dịch Covid-19 như bộ Kit test do Việt Nam tự nghiên cứu, chế tạo, phát triển xuất hiện đúng lúc và được đưa vào sản xuất, sử dụng trong hai năm qua; nghiên cứu và phát triển robot hỗ trợ chăm sóc y tế; máy tạo oxy dòng cao; nghiên cứu vaccine Nanocovax và một số loại đang nghiên cứu. Tất cả yếu tố liên quan đến KHCN và ĐMST tiếp tục ứng phó với đại dịch Covid-19 cũng như chống đứt gãy trong chuỗi sản xuất kinh doanh, khôi phục kinh tế trong thời gian tới... phần nào thể hiện trong chỉ số sáng tạo toàn cầu của Việt Nam năm 2021, Thứ trưởng Bùi Thế Duy nhấn mạnh.

Ông Andrew Micheal Ong, đại diện Văn phòng khu vực châu Á - Thái Bình Dương của WIPO cho rằng, để tiếp tục cải thiện thứ hạng trong chỉ số GII bền vững, Việt Nam cần chú trọng đẩy mạnh cải cách thể chế cho các hoạt động KHCN và ĐMST; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường ứng dụng KHCN trong các lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội; có các giải pháp căn cơ, lâu dài, có sự tham gia phối hợp của cả hệ thống chính trị mà trọng tâm là đưa hệ thống ĐMST quốc gia lên một tầm mức phát triển mới, trong đó KHCN và ĐMST thực sự trở thành trụ cột của tăng trưởng kinh tế; cần nhìn tổng thể của hệ thống ĐMST quốc gia, tập trung vào các trường đại học, viện nghiên cứu để tạo ra tri thức. Đồng thời tập trung vào doanh nghiệp để truyền tải tri thức vào phát triển kinh tế xã hội, qua đó có thể đổi mới đầu ra…