Tìm lời giải cho bài toán thiếu giáo viên

Cơ cấu giáo viên chưa hợp lý
Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Na Loi nằm ở địa bàn đặc biệt khó khăn của huyện Kỳ Sơn. Dù điều kiện còn nhiều thiếu thốn nhưng trường đã tổ chức dạy đủ 2 môn Tin học và Tiếng Anh ở tất cả khối lớp, nhưng chất lượng chưa đạt như kỳ vọng bởi thiếu giáo viên.
Thầy Nguyễn Văn Đăng - Hiệu trưởng nhà trường cho biết, trường có 8 lớp với 248 học sinh và 17 giáo viên, thiếu 1 giáo viên theo định mức. Đó là về số lượng, còn cơ cấu từng bộ môn cũng có nhiều bất cập. Trường chưa có giáo viên Tin học nên buộc phải bố trí Hiệu phó vốn chuyên môn chính là Địa lý để dạy. Giáo viên công nghệ đã chuyển công tác về xuôi nên phải bố trí giáo viên văn hóa dạy bù. Riêng Tiếng Anh hiện tại chỉ có một giáo viên phải phụ trách 8 lớp và nhiều buổi phải dạy 2 lớp một lúc.
Theo Trưởng phòng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Kỳ Sơn Phan Văn Thiết, huyện đang thiếu 19 giáo viên Tiếng Anh nhưng chỉ có 4 hồ sơ đăng ký. Toàn huyện gần như "trắng" giáo viên dạy giỏi bởi những giáo viên có năng lực chuyên môn tốt đã xin chuyển về xuôi.
Trường THCS Châu Cam ở vùng biên giới đặc biệt khó khăn của huyện Con Cuông nhiều năm nay cũng rơi vào tình trạng thiếu giáo viên. Trường chỉ có một giáo viên Tin học nên chỉ bố trí dạy khối 6, 7, tạm thời chưa triển khai với khối 8, 9. Trong khi giáo viên không đủ để đứng lớp, nhà trường còn phải gánh thêm môn Tin học cho Trường phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Cam Lâm vì trường chưa có giáo viên môn này. Vì thế trường nào cũng khó dạy trọn chương trình vì không đủ giáo viên bố trí đủ tiết. Tình thế này buộc giáo viên phải lược bớt hoặc tinh giảm, không bảo đảm đúng theo khung chương trình.
Ở Trường THCS Châu Cam, không chỉ giáo viên Tin học mà một số giáo viên khác cũng phải kiêm nhiệm dạy cùng lúc hai trường như giáo viên Âm nhạc phải dạy thêm một số tiết ở Trường THCS Chi Khê, giáo viên Hóa học phải dạy thêm ở Trường THCS Yên Khê. Trong khi đó, trường thiếu giáo viên Giáo dục công dân và Công nghệ nên một số giáo viên dạy Ngữ văn, Toán phải dạy kiêm nhiệm thêm số tiết dù không đúng chuyên môn.

Linh hoạt bố trí sắp xếp giáo viên
Việc thiếu giáo viên đã diễn ra nhiều năm nay ở nhiều địa phương trên toàn địa bàn tỉnh Nghệ An. Trong bối cảnh đó, các nhà trường buộc phải linh hoạt trong sắp xếp bố trí giáo viên dù đôi khi chất lượng chưa thực sự bảo đảm.
Năm học 2021 - 2022, Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Hữu Khuông, huyện Tương Dương tuyển dụng 1 giáo viên Tiếng Anh để làm tiền đề thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông mới. Tuy nhiên, vì điều kiện cơ sở vật chất chưa đủ nên tạm thời trường chưa thể triển khai dạy Tiếng Anh và giáo viên này được điều sang Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Hữu Khuông.
Trưởng phòng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tương Dương Kha Văn Lập chia sẻ, những năm trở lại đây, nhiều giáo viên của huyện, trong đó có giáo viên Tiếng Anh, xin chuyển về xuôi công tác khiến thiếu giáo viên trầm trọng, không đủ giáo viên để bố trí tối thiểu 1 giáo viên/trường. "Trong hoàn cảnh đó, chúng tôi buộc phải luân chuyển giáo viên hoặc bố trí một giáo viên kiêm nhiệm nhiều trường, nhiều bậc học dù biết điều đó sẽ khó cho cả giáo viên và nhà trường".
Tân Kỳ là một trong ít huyện đưa môn Tin học vào Kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện và có học sinh tham dự Kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh. Dù là huyện miền núi nhưng 18/18 trường THCS trong toàn huyện đã triển khai dạy môn Tin học. Tuy vậy, giáo viên đúng chuyên ngành sư phạm Tin học thì chỉ đếm trên đầu ngón tay. Thay vào  đó, phụ trách môn học này chủ yếu được đào tạo Toán - Tin của chương trình Cao đẳng sư phạm. Những giáo viên này đã có nhiều năm dạy môn Toán nhưng một thời gian dài huyện thừa giáo viên Toán, Ngữ văn nên các trường vận động thầy cô chuyển sang phụ trách Tin học.
Để hỗ trợ giáo viên, hàng năm Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tân Kỳ thống kê danh sách giáo viên có nhu cầu, phối hợp với Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh tổ chức lớp bồi dưỡng, cấp chứng chỉ “Tin học ứng dụng cơ bản” nhằm trang bị kỹ năng, phương pháp, chương trình môn Tin học theo phân phối của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, khi thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, Tin học trở thành môn bắt buộc và các yêu cầu về kiến thức lẫn phương pháp có nhiều thay đổi nên để nâng cao chất lượng dạy học ở các nhà trường là điều khó khăn. 

Hiện, Nghệ An còn thiếu trên 7.000 giáo viên ở tất cả bậc học, trong đó tập trung ở bậc Tiểu học, Mầm non và giáo viên các môn đặc thù. Năm học 2021 - 2022, thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, bậc Mầm non và Tiểu học phải học 2 buổi/ngày; môn Tiếng Anh và Tin học bậc Tiểu học là bắt buộc. Vì vậy, nhu cầu bổ sung biên chế giáo viên càng trở nên cấp bách.

Để giải quyết bài toán thiếu giáo viên, Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An đã nhiều lần có văn bản đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố triển khai nhiều giải pháp. Theo đó, linh hoạt bố trí, sắp xếp đội ngũ giáo viên hiện có; điều tiết giáo viên giữa các cơ sở giáo dục bảo đảm hợp lý, sử dụng tối đa biên chế được giao; có lộ trình cụ thể, phù hợp để bố trí đủ giáo viên cho những trường, môn học còn thiếu. Trong đó, ưu tiên cho những khối lớp triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và các trường thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; có kế hoạch bồi dưỡng, ưu tiên biên chế để tuyển dụng giáo viên cho những môn học mới theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới...

Tuy vậy, về lâu dài vẫn cần có lời giải căn cơ hơn.