Tiệm cận với tiêu chuẩn quốc tế về lao động, việc làm

Thống kê rõ các nhóm lao động

Với sự hỗ trợ kỹ thuật của ILO, năm 2014, Việt Nam đã trở thành một trong 10 nước áp dụng thí điểm tiêu chuẩn ICLS19 (tiêu chuẩn được thông qua tại Hội nghị Quốc tế về Thống kê Lao động Việc làm lần thứ 19) trong Điều tra Lao động Việc làm. Theo đó, các tiêu chuẩn này bám sát các xu hướng quy mô của lực lượng lao động, việc làm, tình trạng thất nghiệp và chất lượng việc làm. Quá trình thí điểm các tiêu chuẩn mới phức tạp này kéo dài đến  năm 2020. Việt Nam đã chính thức áp dụng các tiêu chuẩn mới này kể từ tháng 1.2021 và đưa vào Báo cáo điều tra lao động việc làm Quý I.2021.

Tite Habiyakare, chuyên gia cấp vùng của ILO về thống kê lao động cho rằng, với việc công bố số liệu thị trường lao động theo tiêu chuẩn LCLS19, Việt Nam đã gia nhập nhóm 50% các quốc gia thành viên của ILO đã áp dụng tiêu chuẩn thống kê mới, trong đó gồm nhiều nền kinh tế phát triển, và 6 quốc gia thành viên ASEAN.

Còn theo, Chuyên gia Kinh tế Lao động của ILO Việt Nam Valentina Barcucci, những cải tiến quan trọng nhất mà tiêu chuẩn ICLS19 mang lại là sự thay đổi trong định nghĩa “công việc” và “việc làm”. Khái niệm ‘công việc’ rộng hơn, bao gồm cả công việc được trả lương và không được trả lương. Trong khi đó, khái niệm ‘việc làm’ bị thu hẹp lại. Sự thay đổi này giúp định nghĩa rõ ràng hơn một số nhóm lao động, từ đó có thể phân tích rõ ràng hơn và dễ hiểu được hơn những đặc trưng cũng như những thách thức của từng nhóm. Cách làm này phù hợp với cách tiếp cận Không để ai bị bỏ lại phía sau”, Valentina Barcucci, chuyên gia Kinh tế Lao động của ILO Việt Nam nhấn mạnh.

Với việc áp dụng định nghĩa mới về việc làm, Tổng cục Thống kê có thể xác định được một nhóm 3,5 triệu người hiện làm các công việc tự sản tự tiêu trong lĩnh vực nông nghiệp tự cấp tự túc. Một hình thức công việc khác cũng được làm rõ hơn khi áp dụng tiêu chuẩn ICLS19 là cung ứng dịch vụ cho chính hộ gia đình mình. Khái niệm “công việc tự sản tự tiêu” bao gồm cả các hoạt động là một phần của các công việc chăm sóc không được trả công như nấu ăn, trông trẻ và các công việc khác.

Cơ sở cho xây dựng chính sách 

Một điểm nổi bật của tiêu chuẩn ICLS19 là áp dụng cách đo lường rộng hơn về mức độ không sử dụng được đầy đủ tiềm năng của lao động, không chỉ nhìn vào tỷ lệ thất nghiệp thường được sử dụng. Ngoài thất nghiệp, các chỉ số khác được khuyến nghị nên áp dụng bao gồm: thiếu việc làm, lực lượng lao động có tiềm năng tham gia vào thị trường lao động, cả hai nhóm này đều có mối liên hệ trực tiếp với thị trường lao động, nhưng nhu cầu về việc làm của họ chưa được đáp ứng.

Chuyên gia cấp vùng của ILO Tite Habiyakare cho rằng, các cách đo lường mới về mức độ không sử dụng được đầy đủ tiềm năng của lao động đưa ra những chỉ số thể hiện và đáp ứng tốt hơn hiện trạng của nền kinh tế, từ đó giúp các nhà hoạch định chính sách có thể thực hiện tốt hơn chức năng của mình. Chẳng hạn, người thất nghiệp là những người hiện không làm việc, đang không tìm việc làm và không sẵn sàng làm việc, thường chỉ chiếm số ít trong số những người hiện không làm việc. Hay, những người hiện không làm việc và không thuộc bất cứ nhóm nào nêu trên được định nghĩa là những người không liên quan đến thị trường lao động.

Chuyên gia Kinh tế Lao động của ILO Barcucci cho rằng: việc xác định được đặc trưng của từng nhóm cá nhân không có việc làm giúp cung cấp những thông tin quan trọng làm cơ sở thiết kế các chính sách đáp ứng được nhu cầu cụ thể của họ. Chẳng hạn như, những chính sách hướng đến người thất nghiệp thường bao gồm đào tạo kỹ năng và các kiến thức về thị trường lao động, trợ cấp tiền lương cho doanh nghiệp và các biện pháp tài khóa và tiền tệ khác. Ngược lại, các chính sách giúp đưa những phụ nữ hiện không sẵn sàng làm việc quay trở lại thị trường lao động sẽ chú trọng hỗ trợ chăm sóc con cái và bố trí công việc linh hoạt.