Căng thẳng Trung - Ấn

Thương nhân ven Con đường tơ lụa điêu đứng

- Thứ Tư, 28/10/2020, 06:40 - Chia sẻ
Mùa đông năm nay không mang lại nhiều hy vọng cho các tiểu thương ở Demchok - một trong những ngôi làng ở khu vực Ladakh, nơi Trung Quốc và Ấn Độ đang tranh chấp. Các tuyến đường thương mại truyền thống nối khu vực này với “Con đường tơ lụa” đã phát triển mạnh những thập kỷ qua, với sự chấp thuận ngầm của cả hai quân đội. Nhưng căng thẳng gần đây khiến sinh kế của họ gặp rủi ro trong mùa đông đáng lẽ là no ấm.

Thời điểm vàng cho việc buôn bán

Vào mùa đông, cuộc sống ở vùng núi cao trở nên khó khăn hơn khi nhiệt độ có thể xuống tới âm 40oC. Tuy nhiên, đối với những tiểu thương như anh Gyalson, 47 tuổi, mùa đông là thời điểm vàng cho việc buôn bán. Tuyết rơi dày và lở đất đã chia cắt các ngôi làng với thị trấn Leh, thủ phủ của Ladakh, cách đó khoảng 300km về phía Tây. Điều đó buộc người dân trong làng phải tìm kế sinh nhai ở phía Đông (Trung Quốc).

Một khu chợ ở Ladakh
Nguồn: CMP

Khoảng nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ khi Trung Quốc và Ấn Độ rơi vào cuộc xung đột biên giới; nhưng ở Ladakh, các tuyến đường nối khu vực này với “Con đường tơ lụa” vẫn hoạt động, cho phép việc buôn bán giữa các ngôi làng tại khu vực biên giới phát triển mạnh mẽ.

Khi dòng sông Ấn hùng vĩ chảy qua ngôi làng Demchok bị đóng băng, Gyalson thường cùng với đàn bò và ngựa, chất đầy hàng hóa và sang Trung Quốc. Anh mang theo trái cây khô, bột mỳ, gia vị, len thô và gạo. “Tôi phải mất một ngày để đưa hàng hóa sang bờ bên kia, gần Dumchelle, nơi các tiểu thương tập trung hàng hóa. Đây là địa điểm mà chúng tôi trao đổi hàng hóa với người Trung Quốc”, anh Gyalson nói. “Sau đó, chúng tôi chất hàng lên động vật một lần nữa và quay lại làng trong đêm”.

Trao đổi hàng hóa, Gyalson nhận lại giày, thảm, chăn, quần áo, đồ sành sứ và đồ điện tử. “Vào mùa hè, chúng tôi thu thập hàng hóa từ khắp Ladakh để bán cho người Trung Quốc vào mùa đông. Đổi lại, chúng tôi mang hàng hóa từ Trung Quốc về và bán cho các nhà bán lẻ ở thị trấn Leh”, anh Gyalson cho biết.

Tashi Chhepal, cựu sĩ quan quân đội Ấn Độ từng phục vụ ở miền đông Ladakh, nhớ lại hoạt động kinh doanh được thực hiện với sự chấp thuận ngầm của quân đội 2 nước. “Chúng tôi có thể thấy thương nhân từ Ấn Độ đi qua phía bên kia và thương nhân Trung Quốc sẽ qua bên chúng tôi”, Chhepal nói.

Những năm qua, việc buôn bán phát triển đến mức thương nhân Trung Quốc phải chở hàng hóa đến biên giới bằng xe tải. Thậm chí, những cây cầu tạm được xây dựng và việc buôn bán sẽ kéo dài qua cả mùa đông.

Hàng hóa Trung Quốc đã mang lại giá trị cho các chợ ở thị trấn Ladakh. “Khách du lịch đến đây sẽ mua những thứ này vì giá rẻ hơn”, Gyalson nói.

Romesh Bhattacharji, một cựu quan chức ở Ladakh cho rằng, thương mại xuyên biên giới là hoạt động kinh doanh “rộng lớn” và “được tổ chức rất tốt”. “Hầu hết người dân ở những ngôi làng hoàn toàn phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh này”, ông Bhattacharji nói và ước tính rằng, việc kinh doanh mang lại khoảng 300 triệu rupee (tương đương 4 triệu USD) khi ông đảm nhận công việc vào năm 2003 và tiếp tục tăng nhanh từ đó đến nay.

Hoạt động này cũng được các nhà chức trách sử dụng như một biện pháp thu thập thông tin. “Nhiều quan chức hàng đầu nói với tôi rằng, họ cho phép thương nhân hoạt động để giúp thu thập thông tin từ Trung Quốc. Tôi chắc chắn rằng hoạt động thương mại đã được cơ quan tình báo của 2 nước sử dụng như một phương tiện để theo dõi lẫn nhau”, Bhattacharji nói.

Hoạt động buôn bán ở biên giới đã phát triển đến mức, năm 2019, Ấn Độ và Trung Quốc đã chuẩn bị ký kết một thỏa thuận về hoạt động này. Thậm chí, quân đội Ấn Độ đã phê duyệt việc mở điểm giao thương với Trung Quốc tại Dumchelle. Đây được coi là biện pháp xây dựng lòng tin trước chuyến thăm Ấn Độ của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 10.2019. Một bài báo của tờ Hindustan Times còn đưa tin, việc xây dựng một con đường và trạm kiểm soát hải quan cũng đã được bắt đầu, nhưng quân đội đang chờ sự chấp thuận của Hội đồng Quốc hội Ấn Độ về vấn đề an ninh.

Cuộc sống bị đảo lộn

Những cuộc trao đổi này đã diễn ra trong nhiều thập kỷ mà không bị gián đoạn, và đối với nhiều người ở Ladakh, đây là cách duy nhất để kiếm sống. Nhưng năm nay mọi thứ đã thay đổi khi quan hệ giữa Ấn Độ và Trung Quốc rơi vào tình trạng bất ổn. Căng thẳng giữa 2 quốc gia đã gia tăng trong 3 năm qua và đỉnh điểm là vụ đụng độ hồi tháng 6 ở thung lũng Galwan khiến 20 binh sĩ Ấn Độ thiệt mạng. Mùa đông đã đến nhưng tranh chấp làm tiêu tan hy vọng của các thương nhân Ấn Độ.

Dorjay, một thương nhân 38 tuổi cho biết: “Vào mùa đông, tôi kiếm được khoảng nửa triệu rupee (tương đương 6.700 USD). Số tiền này đủ để tôi chăm lo cho gia đình trong một năm. Tuy nhiên năm nay, chúng tôi đã được quân đội chỉ đạo rõ ràng là không đến gần khu vực biên giới và không được phép kinh doanh không chính thức”.

Ấn Độ cáo buộc Trung Quốc chiếm đất ở khu vực Ladakh và thường xuyên xâm phạm biên giới. Theo cựu sĩ quan Chhepal, Dumchelle - nơi các thương nhân gặp gỡ và trao đổi hàng hóa, thuộc về phía Ấn Độ, nhưng hiện do Trung Quốc kiểm soát. 

“Kể từ khi căng thẳng leo thang ở biên giới, cuộc sống của chúng tôi trở nên khó khăn. Việc buôn bán này là kế sinh nhai của chúng tôi”, Gyalson cho biết và nói thêm rằng, anh đã bắt đầu tìm kiếm công việc khác ngay cả khi nhu cầu về hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc tiếp tục tăng. Một số tiểu thương vẫn cố gắng bám trụ với công việc buôn bán bằng cách bất chấp các quy tắc của thị trường và mua sản phẩm có nhãn mác Trung Quốc kém chất lượng từ các thành phố của Ấn Độ. “Nhưng những hàng hóa này chất lượng rất kém và nhanh chóng bị người dân cũng như du khách ở đây tẩy chay”, Gyalson nói. Anh cho biết, người dân ở vùng biên chỉ hy vọng mối quan hệ giữa hai nước “sớm trở lại trạng thái như trước kia” để họ lại có những mùa đông no đủ.

Đạt Quốc (Theo SCMP)