Theo quy định tại Khoản 3, Điều 10 Thông tư số 58/2020/TT-BCA ngày 16.6.2020 của Bộ Công an về quy trình cấp, thu hồi đăng ký, biển số phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, từ 1.8.2020, Cơ quan đăng ký thực hiện đăng ký phương tiện giao thông sử dụng cơ sở dữ liệu điện tử của các bộ, ngành được kết nối. Các giấy tờ là căn cứ để cấp đăng ký, biển số xe theo quy định (giấy tờ nguồn gốc xe) được thay thế bằng dữ liệu điện tử.
Quy định mang tính cải cách thủ tục hành chính này đã khiến các ngân hàng đang phải đối mặt với nguy cơ không thể quản lý được tài sản bảo đảm là xe ô tô chưa có đăng ký. Bởi, việc đăng ký xe sẽ được thực hiện mà không cần đến bản chính các giấy tờ ngân hàng giữ làm hồ sơ tài sản bảo đảm.
Liên quan đến việc trao đổi thông tin tài sản bảo đảm, Điều 22, Thông tư số 08/2018/TT-BTP đã được sửa đổi bổ sung bởi Thông tư số 06/2020/TT-BTP hướng dẫn một số vấn đề về đăng ký, cung cấp thông tin về biện pháp bảo đảm, hợp đồng và trao đổi thông tin về đăng ký biện pháp bảo đảm tại các Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản đã quy định: Trường hợp có yêu cầu gửi thông báo thế chấp tài sản là phương tiện giao thông cơ giới đường bộ thì Trung tâm Đăng ký giao dịch gửi bản sao văn bản chứng nhận đăng ký biện pháp bảo đảm kèm theo Phụ lục thông tin tài sản thế chấp là phương tiện giao thông đến Cơ quan Cảnh sát giao thông. Sau khi nhận được văn bản thông báo kết quả tiếp nhận do Cơ quan Cảnh sát giao thông gửi đến, Trung tâm Đăng ký giao dịch gửi văn bản thông báo kết quả tiếp nhận, giải quyết thông tin về tài sản bảo đảm đó cho người yêu cầu đăng ký.
Quy định là vậy, nhưng hiện chưa có sự chia sẻ thông tin thế chấp xe kịp thời, đầy đủ, nên hệ thống ngân hàng đang nhận thế chấp cũng không có đầy đủ tài liệu về việc tài sản đã áp dụng biện pháp “ngăn chặn” tại Cơ quan Cảnh sát giao thông. Trong khi đó, hiện rất nhiều ngân hàng nhận tài sản bảo đảm là các lô xe ô tô chưa được cấp đăng ký. Theo đó, để bảo đảm thanh khoản, các ngân hàng sẽ quản lý bản gốc các giấy tờ bắt buộc trong hồ sơ đăng ký xe như bản gốc Tờ khai nguồn gốc xe ô tô nhập khẩu đối với xe nhập khẩu; Phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng phương tiện giao thông cơ giới đường bộ đối với xe sản xuất, lắp ráp trong nước… Khách hàng sẽ chỉ có thể làm thủ tục xin cấp đăng ký sau khi đã được ngân hàng hoàn trả bản gốc các giấy tờ nêu trên - tức là khách hàng đã hoàn tất trách nhiệm tài chính.
Trước thực tế trên, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã có công văn kiến nghị gửi Bộ Công an và Bộ Tư pháp về một số vấn đề liên quan đến việc cấp mới và cấp lại Giấy đăng ký xe. Tại văn bản này, Hiệp hội Ngân hàng đã cảnh báo, quy định này tạo cơ hội cho bên thế chấp có thể cố tình vi phạm, trục lợi, ảnh hưởng đến việc thu giữ, quản lý tài sản bảo đảm mà ngân hàng đang nhận thế chấp hợp pháp…; có thể gây ra nguy cơ tranh chấp rất cao giữa các ngân hàng với người mua xe và/hoặc doanh nghiệp bán xe.
Để hạn chế rủi ro, bảo đảm an toàn cho các ngân hàng nhận thế chấp là xe ô tô chưa được và đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký xe, Hiệp hội Ngân hàng đề nghị Cục Cảnh sát giao thông, Bộ Công an có văn bản chỉ đạo hướng dẫn các Cơ quan Đăng ký xe trước khi cấp mới đăng ký xe; hoặc cấp lại đăng ký xe cần kiểm tra tình trạng thế chấp đối với xe ô tô trên hệ thống đăng ký giao dịch bảo đảm của Cục đăng ký Quốc gia giao dịch bảo đảm, Bộ Tư pháp. Trường hợp xe ô tô được ghi nhận là đang thế chấp, Cơ quan đăng ký xe sẽ chỉ cấp đăng ký, biển số nếu có văn bản giải chấp hoặc văn bản chấp thuận của ngân hàng đang nhận bảo đảm.
