Kiến tạo nền báo chí giàu sinh lực

Thái Minh 18/11/2020 13:19

Báo chí luôn phải là người bạn đồng hành, hướng dẫn tin cậy của công chúng giữa biển cả dữ liệu, thông tin. Sự thay đổi trong cách vận hành, chú trọng mạnh mẽ hơn vào vai trò tích cực đối với xã hội, góp phần xây dựng và tìm kiếm giải pháp là con đường kiến tạo một nền báo chí giàu sinh lực, có sức đảm đương những nhiệm vụ bức thiết của thời đại.

"Tin tức kiến tạo" và "Cẩm nang báo chí trực tuyến"

Chúng ta đang trong một giai đoạn mà đời sống xã hội gắn chặt với những thay đổi, biến động từng ngày, từng giờ trên quy mô toàn cầu, đặt ra nhiều thách thức mới với báo chí thời đại công nghệ số. Nếu như mọi lĩnh vực của xã hội phải vận động, thay đổi và tiến bộ, thì tất yếu câu hỏi được đặt ra với mỗi người làm nghề: Báo chí có thể tham gia như thế nào vào quá trình này?

Câu hỏi đó được đặt ra tại lễ ra mắt hai cuốn sách “Cẩm nang báo chí trực tuyến” của GS Paul Bradshaw và “Tin tức kiến tạo” của Ulrik Hageerup, do Trường Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ quản lý thông tin và truyền thông tổ chức sáng 18.11, tại Hà Nội. Bắt đầu từ việc nhận diện bối cảnh thời đại tác động đến báo chí, nhiều ý kiến nhận định, tiếp cận tư duy báo chí mới là một việc làm cần thiết. Hiệu trưởng Trường Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ quản lý thông tin và truyền thông Đinh Đức Thiện đánh giá: Hai cuốn sách là những tài liệu nghề nghiệp hữu ích, trực tiếp phục vụ cho công việc của các nhà quản lý, nhà báo, phóng viên, biên tập viên - những người hàng ngày, hàng giờ tham gia vào hoạt động báo chí. Từ đó, đáp ứng nhu cầu xã hội về một nền truyền thông tốt, hiện đại trong công nghệ, thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số và bảo đảm trung thực trong nội dung truyền tải.

Hai cuốn sách đặt ra nhiều cách tiếp cận mới với báo chí hiện đại
Hai cuốn sách đặt ra nhiều cách tiếp cận mới với báo chí hiện đại

Tin tức kiến tạo” của nhà báo kỳ cựu Ulrik Hageerup, nguyên Giám đốc điều hành Đài phát thanh và truyền hình Đan Mạch, trình bày cơ chế hoạt động của hệ thống truyền thông tin tức toàn cầu đương thời, với nền dân chủ truyền thông phương Tây như một điển hình được phân tích, mô tả bằng những quan sát nghề nghiệp thấu đáo, cùng hàng loạt dẫn chứng thực tế sinh động. Trên cơ sở đó, tác giả đã đề xuất cách làm truyền thông mới để cải thiện tình hình, thông qua thiết lập lại một nền truyền thông trung thực, đa chiều, được xây dựng trên hạt nhân căn bản là “tin tức kiến tạo”.

Dựa trên kinh nghiệm của mình, trong cuốn sách này, Ulrik đã thẳng thắn chỉ ra sự xuống cấp của báo chí phương Tây, nêu những nguyên nhân sâu xa của hiện tượng này, và quan trọng hơn cả, đã đưa ra đề xuất về việc cần bổ sung ngay góc nhìn “kiến tạo” trong ngành báo chí. Tác giả đã đưa ra những ví dụ thực tế, những diễn biến về sự thay đổi trong phòng biên tập mà chỉ những người trong cuộc mới được biết, sự chuyển biến về tư duy của những nhà báo “cây đa cây đề” đối với cách tiếp cận kiến tạo nói trên.

Song hành với hàng loạt lý thuyết và cách tiếp cận mới ấy, “Cẩm nang báo chí trực tuyến” của GS. Paul Bradshaw, phụ trách về báo chí di động và đa nền tảng, Đại học Birmingham (Anh), cung cấp hệ thống “nguyên tắc cái” và những chỉ dẫn thực tiễn quan trọng trong thế giới biến động không ngừng của báo chí kỹ thuật số. Cuốn cẩm nang giàu tính ứng dụng này giúp giải đáp một vấn đề quan yếu với những người làm báo hiện đại: Cần tận dụng các nền tảng công nghệ mới như thế nào để chúng phục vụ hiệu quả nhất cho các thao tác nghề nghiệp. Ngay khi ra đời, cuốn sách đã trở thành tài liệu hướng dẫn hàng đầu cho giới báo chí kỹ thuật số, cho thấy nhiều khả năng nghiên cứu, viết và kể chuyện mà các nhà báo có thể có được thông qua công nghệ mới.

Tiếp cận tư duy mới

TS Nguyễn Hồng Quang khi hiệu đính cuốn “Tin tức kiến tạo” đã nhận định: “Cuốn sách này có thể khơi nguồn cảm hứng cho các nhà báo, đặc biệt là thế hệ các nhà báo trẻ tiếp tục vững tin vào vai trò quan trọng, thiêng liêng của báo chí, giúp họ có thêm niềm tin và kỹ năng để vượt qua áp lực, trở thành nhà báo kiến tạo, có tâm, có tầm đóng góp cho sự phát triển của xã hội”. Còn sự ra đời của hai cuốn sách được các diễn giả của tọa đàm nhân dịp ra mắt sách nhìn nhận như một hành trang hữu ích cho nhà báo hiện đại.

Tọa đàm nhân dịp ra mắt hai cuốn sách “Cẩm nang báo chí trực tuyến” của GS Paul Bradshaw và “Tin tức kiến tạo” của Ulrik Hageerup
Tọa đàm nhân dịp ra mắt hai cuốn sách “Cẩm nang báo chí trực tuyến” của GS Paul Bradshaw và “Tin tức kiến tạo” của Ulrik Hageerup

Như một người bạn đồng hành của người làm báo” - khẳng định như vậy, biên tập viên NXB Trẻ Nguyễn Hải Đăng cho rằng, đối tượng mà hai cuốn sách hướng tới rất đa dạng, bao gồm tất cả những ai tham gia vào công tác báo chí. Nếu như “Tin tức kiến tạo” đưa ra một hệ thống lý thuyết mới, thúc đẩy tư duy làm báo hiện đại thì “Cẩm nang báo chí trực tuyến” là bộ công cụ để tra cứu, tham khảo, phục vụ trực tiếp công việc sát sườn, hàng ngày với người làm báo. “Những thông tin này cần thiết ở chỗ chúng ta đang sống ở giai đoạn mà mọi sự phát triển, biến đổi từng ngày, từng giờ và báo chí không nằm ngoài. Và trong tay chúng ta cần thiết có những tài liệu mang tính tham khảo về một tư duy phát triển mới như vậy” - biên tập viên Nguyễn Hải Đăng nhận xét.

Xây dựng hệ thống tài liệu - tủ sách riêng về báo chí cũng chính là mục tiêu mà Trường Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ quản lý thông tin và truyền thông phối hợp với NXB Trẻ thực hiện một hoạt động thuộc Dự án “Phát triển báo chí Việt Nam giai đoạn 2020 - 2024”. Ngoài tổ chức các khóa đào tạo, các hội thảo tư vấn, cùng các hoạt động hỗ trợ, thì việc cung cấp kiến thức qua chương trình sách chuyên biệt là một phần quan trọng của Dự án. Hiệu trưởng Trường Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ quản lý thông tin và truyền thông Đinh Đức Thiện nêu thực tế thiếu rất nhiều nguồn tài liệu phục vụ công tác đào tạo, bồi dưỡng liên quan đến báo chí, xuất bản. Xây dựng tủ sách như một cẩm nang quý báu cho đội ngũ người làm báo vì vậy trở thành một trong những nội dung quan trọng và ý nghĩa. Nhất là trong bối cảnh lý thuyết về báo chí, kỹ năng làm báo luôn có sự thay đổi, chuyển dịch để tiếp cận sát với thực tiễn.

Báo chí của hiện tại và tương lai luôn phải là người bạn đồng hành, hướng dẫn tin cậy của công chúng giữa biển cả dữ liệu, thông tin. Sự thay đổi trong cách mà báo chí vận hành, chú trọng mạnh mẽ hơn vào vai trò tích cực của mình đối với xã hội, góp phần xây dựng và tìm kiếm giải pháp, luôn được hoan nghênh và tin tưởng. Tiếp cận và nắm bắt được những hướng đi mới đó, trước hết là thông qua hệ thống tài liệu là một trong những con đường trên hành trình kiến tạo một nền báo chí giàu sinh lực, có sức đảm đương những nhiệm vụ bức thiết của thời đại”, ông Đinh Đức Thiện nói.

Thái Minh