Phát huy tối đa vai trò giám sát của Nghị viện

Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam dựu Hội nghị có: Ủy viên Thường trực Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Phương Tuấn và Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thị Lệ Thủy.

Hội nghị diễn ra dưới sự điều hành của nghị sĩ Anh Barry Gardiner, với sự tham dự của: Đại sứ COP26 của Anh phụ trách khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Nam Á Ken O’Flaherty; các nghị sĩ đại diện cho 12 quốc gia.

Hội nghị thượng đỉnh các bên tham gia Công ước Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP 26) dự kiến sẽ diễn ra trong tháng 11 tại Liên hiệp Vương quốc Anh, nhằm thúc đẩy các nỗ lực thực hiện các mục tiêu, cam kết được đề ra trong Thỏa thuận chung Paris và Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC). Nhằm hưởng ứng COP26, Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU) phối hợp với Nhóm nghị sĩ Anh tại IPU tổ chức hội nghị nghị viện khu vực, nhằm tăng cường sự tham gia của các nghị sĩ vào các cuộc đối thoại liên quan đến thực hiện các mục tiêu về biến đổi khí hậu. Hội nghị cũng là dịp để các nghị sĩ trong khu vực chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tại hội nghị, các đại biểu cho rằng, biến đổi khí hậu có tác động sâu xa và xuyên biên giới, vì vậy các quốc gia cần hợp tác cùng nhau trong ứng phó với biến đổi khí hậu. Các nghị viện với chức năng cốt lõi là lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, trong đó có vấn đề ngân sách và các chức năng đại diện đóng vai trò chính trong việc bảo đảm thực thi các mục tiêu về biến đổi khí hậu được đề ra trong Thỏa thuận chung Paris cũng như các mục tiêu phát triển bền vững (SDG) liên quan đến biến đổi khí hậu. Các nghị viện cũng đóng vai trò thiết yếu trong việc nội luật hóa các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu để biến các cam kết thành hành động ở cấp quốc gia. Hơn nữa, biến đổi khí hậu là vấn đề toàn cầu, không giới hạn trong phạm vi biên giới, do đó, hợp tác liên nghị viện đóng vai trò quan trọng trong tìm kiếm các giải pháp quốc tế nhằm bảo đảm mọi quốc gia sẵn sàng ứng phó với thách thức chung này.

Thay mặt Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam phát biểu tại hội nghị, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thị Lệ Thủy cho biết, là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề và ngày càng hiện hữu của biến đổi khí hậu, Việt Nam liên tiếp hứng chịu thiên tai: từ hạn hán, sụt lún, xâm nhập mặn ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long đến lũ lụt, sạt lở đất ở các tỉnh miền trung và miền núi phía bắc. Quốc hội Việt Nam đã chủ động, tích cực tham gia các thoả thuận, các cơ chế, các cuộc họp, diễn đàn quốc tế, khu vực về biến đổi khí hậu và tăng cường thực thi trách nhiệm của mình trong việc nội luật hoá đầy đủ các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu như Công ước Vienna về bảo vệ tầng ozone và Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ozone; UNFCCC; Nghị định thư Kyoto; Thỏa thuận chung Paris và các cam kết ở khu vực… Quốc hội Việt Nam đã ban hành trên 25 đạo luật và nghị quyết liên quan trực tiếp tới ứng phó với biến đổi khí hậu cùng rất nhiều kế hoạch hành động cấp quốc gia về biến đổi khí hậu và giảm nhẹ thiên tai. Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) vừa được Quốc hội Việt Nam thông qua vào tháng 11.2020 đã dành riêng một chương về biến đổi khí hậu và sắp tới Quốc hội sẽ xem xét xây dựng luật về biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, trong các nghị quyết về phát triển kinh tế, xã hội, Quốc hội Việt Nam luôn có các chỉ tiêu về môi trường và biến đổi khí hậu. Việc lồng ghép mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu vào quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội được đồng bộ từ cấp quốc gia, cho đến cơ sở.

Về phân bổ ngân sách, Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam cho biết, ngân sách là nhân tố quan trọng cho sự thành công trong thích ứng và giảm nhẹ thiên tai. Phần lớn ngân sách nhà nước đầu tư cho các giải pháp thích ứng, phòng chống, giảm nhẹ biến đổi khí hậu và nguồn dự phòng thiên tai; khi xảy ra thiên tai thì huy động mọi nguồn lực sẵn có, trong đó ngân sách nhà nước và nguồn dự phòng ngân sách nhà nước là chủ yếu, phần còn lại được huy động từ các thành phần kinh tế khác và nguồn xã hội hóa nhằm nhanh chóng khắc phục hậu quả thiên tai.

Chia sẻ một số kinh nghiệm của Việt Nam trong ứng phó với biến đổi khí hậu, Đoàn đại biểu Quốc hội đề xuất, cần phát huy tối đa vai trò giám sát của Nghị viện cho mục tiêu thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu, nhất là giám sát việc phân bổ và sử dụng ngân sách; giám sát về công tác xây dựng kịch bản ứng phó và diễn tập ứng phó biến đổi khí hậu; lồng ghép mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu vào quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội, cũng như một số vấn đề cụ thể về sạt lở đất, sạt lở bờ biển, bảo vệ môi trường, bảo vệ rừng, đa dạng sinh học, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và thực thi các cam kết quốc tế.