Phản ứng nhạy bén hiện thực đời sống

100 năm trước đây, vở kịch Chén thuốc độc của nhà văn, nhà viết kịch Vũ Đình Long ra mắt tại sân khấu Nhà hát Lớn Hà Nội đã tạo bước ngoặt cho nền sân khấu Việt Nam. Đây là sự kiện đánh dấu việc Việt hóa loại hình nghệ thuật tiếp nhận từ văn hóa phương Tây, qua quá trình phát triển, đã tiếp thu một cách chọn lọc đầy sáng tạo để hình thành nên kịch nói Việt Nam - loại hình sân khấu vừa hiện đại vừa mang dấu ấn văn hóa dân tộc, giúp sân khấu Việt Nam cân đối về thể loại, phong phú về nội dung phản ánh; hiện đại về nghệ thuật diễn tả, đáp ứng yêu cầu đổi mới của bản thân sân khấu, nhu cầu thưởng thức của khán giả và nhu cầu sáng tạo của nghệ sĩ.

Cũng từ đây, sân khấu Việt Nam có thêm một loại hình nghệ thuật được coi là tiên phong, là mũi nhọn sắc bén của nền sân khấu khi đi vào phản ánh đời sống đương đại, hòa nhập với cộng đồng thế giới. Với vẻ đẹp, nét độc đáo riêng, nhiều tác phẩm kịch nói Việt Nam đã được bạn bè thế giới đánh giá cao.

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông khẳng định: Trải qua 100 năm hình thành và phát triển, kịch nói Việt Nam cũng có sự thăng trầm cùng với mỗi giai đoạn của lịch sử dân tộc, nhưng tựu chung là những kết quả đáng trân trọng. Đó là sự phản ứng nhạy bén, kịp thời, trung thực và sâu sắc hiện thực đời sống của dân tộc.

Một thế kỷ so với lịch sử dân tộc chưa phải dài nhưng so với thời gian của một thể loại văn học, nghệ thuật như kịch nói đã đủ để hình thức sân khấu này trưởng thành, phát triển lớn mạnh, đó là nhờ sự lao động, sáng tạo không mệ mỏi của đội ngũ văn nghệ sĩ các thời kỳ. Ngoài hàng trăm tác phẩm được sáng tạo, kịch nói đã có được một lực lượng nghệ sĩ tài hoa, nhiệt huyết với nghề, không chỉ góp phần sáng tạo các tác phẩm kịch mà còn đóng góp không nhỏ cho nền văn học nghệ thuật nước nhà...

Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, NSND Trịnh Thuý Mùi cho rằng, sau 100 năm tồn tại, cuối thế kỷ XX kịch Việt đã sa vào khủng hoảng người xem. Sân khấu kịch nhỏ xuất hiện mạnh mẽ cuối thế kỷ XX ở TP Hồ Chí Minh được coi là giải pháp tình thế cứu nguy cho cuộc khủng hoảng khán giả kịch. Tiếp đó, hoạt động xã hội hóa của sân khấu kịch cũng được coi là giải pháp vãn hồi. Tuy nhiên, đến năm thứ 100, đại dịch Covid-19 dẫn đến sân khấu kịch mất trắng khán giả.

"Việc vực lại sức sống của thể loại kịch sau 100 năm đang là thách thức của sân khấu Việt Nam hiện đại. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức Tuần lễ kỷ niệm 100 năm Sân khấu Kịch nói Việt Nam vừa để nhìn lại những trang sử vàng của sân khấu kịch, để thế hệ hôm nay được tiếp lửa, rèn rũa, tiếp bước thế hệ đi trước, tích cực phấn đấu, góp sức mình giữ gìn truyền thống và phát huy sức sáng tạo để tỏa sáng hơn nữa", NSND Trịnh Thuý Mùi nhấn mạnh.

Tuần lễ kỷ niệm 100 năm Sân khấu Kịch nói Việt Nam (1921 - 2021) diễn ra từ 21 - 27.10 tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Dịp này, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam biểu diễn 5 tác phẩm tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Trong đó, bản dựng “Chén thuốc độc” (tác giả Vũ Đình Long, đạo diễn Bùi Như Lai) có sự tham gia của các nghệ sĩ nhiều nhà hát, thể hiện dấu ấn 100 năm hình thành và phát triển nghệ thuật sân khấu kịch nói Việt Nam.

4 vở diễn khác được chọn giới thiệu gồm: Người tốt nhà số 5 (tác giả Lưu Quang Vũ; đạo diễn, NSƯT Tạ Minh Tuấn) của Nhà hát Kịch Việt Nam; Ai là thủ phạm (tác giả Lưu Quang Vũ; đạo diễn, NSƯT Chí Trung) của Nhà hát Tuổi trẻ; Bạch đàn liễu (tác giả Xuân Trình, đạo diễn, NSƯT Trần Lực) của Sân khấu Lucteam; Phải có ba đồng (tác giả Bùi Vũ Minh; đạo diễn, NSND Lê Hùng) của Nhà hát Kịch Hà Nội.

Trong khuôn khổ Tuần lễ còn có hội thảo “100 năm hình thành và phát triển nghệ thuật sân khấu kịch Việt Nam - Những vấn đề đặt ra, định hướng và phát triển”, gala “Tinh hoa hội tụ 100 năm sân khấu kịch nói Việt Nam”.