Tại diễn đàn "Nâng cao sức cạnh tranh của hàng Việt trước thời cơ, thách thức từ các FTA" sáng 29.10, nhiều ý kiến cho rằng, doanh nghiệp khỏe thì hàng hóa sẽ có sức cạnh tranh. Do đó, "phải đặt việc xây dựng lực lượng doanh nghiệp Việt thành một chương trình, chiến lược hành động quốc gia ưu tiên hàng đầu, trong đó, việc gây dựng đội ngũ “đại bàng quốc tịch Việt” phải là nhiệm vụ trụ cột", PGS.TS. Trần Đình Thiên, Thành viên Tổ tư vấn của Chính phủ đề xuất.
Hàng Việt chiếm tỷ trọng cao trong các siêu thị
Tại Diễn đàn "Nâng cao sức cạnh tranh của hàng Việt Nam trước thời cơ, thách thức từ các hiệp định thương mại thế hệ mới (FTA)" do Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương và Báo Công thương tổ chức ngày 29.10, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết Việt Nam hiện là thành viên của nhiều FTA. Trong số 13 FTA đã có hiệu lực và đang triển khai, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là FTA thế hệ mới đầu tiên mà Việt Nam tham gia, tiếp theo đó là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). “Cùng với việc gia nhập WTO từ năm 2007, việc tham gia các FTA đã góp phần thúc đẩy GDP của Việt Nam tăng hơn 300%, kim ngạch xuất nhập khẩu tăng 350%”, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý III.2020 ước đạt 1.305 nghìn tỷ đồng, tăng 14,4% so với quý II và tăng 4,5% so với cùng kỳ năm trước. Xét theo ngành hoạt động, doanh thu bán lẻ hàng hóa 9 tháng đạt 2.907 nghìn tỷ đồng, chiếm 79,1% tổng mức và tăng 4,8% so với cùng kỳ năm trước. Hàng Việt Nam vẫn đang được đánh giá cao và được các nhà phân phối, bán lẻ ưu tiên trong cơ cấu bày bán. Tỷ lệ hàng Việt tại các hệ thống phân phối hiện đại được duy trì ở mức cao. Cụ thể, hàng hóa Việt ở Co.opmart chiếm 90 - 93%, Satra 90 - 95%, Vinmart 96%, Vissan 95%, Hapro 95%… Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải khẳng định: “Đây là kết quả tích cực, thể hiện rõ vai trò của nguồn cung hàng hóa nội địa trong các bối cảnh dịch bệnh, thiên tai diễn biến khó lường; đồng thời thể hiện rõ vai trò của hàng Việt tại thị trường nội địa khi ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng”.
Chủ tịch HĐQT Công ty CP Khóa Việt - Tiệp Lương Văn Thắng cho biết, việc tham gia vào các FTA đã mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có Công ty CP Khóa Việt - Tiệp. Trong tâm thế sẵn sàng hội nhập, doanh nghiệp luôn đổi mới công nghệ theo hướng thông minh, tự động hóa; sản phẩm phải vượt qua được những yêu cầu khắt khe nhất của những thị trường cao cấp như EU. Khóa Việt - Tiệp đã sớm áp dụng quy trình xác thực QR code nhằm giúp người tiêu dùng dễ dàng truy xuất nguồn gốc… “Để nâng cao hơn nữa sức cạnh tranh của hàng Việt Nam trước những thời cơ, thách thức từ các FTA, các cơ quan chức năng cần đẩy nhanh tiến trình cải cách thủ tục hành chính, hoàn thiện thể chế, chính sách, để doanh nghiệp phát triển và cạnh tranh hiệu quả hơn”, ông Thắng đề xuất.
Toàn cảnh diễn đàn
Ảnh: Thành Nam
Đoạn tuyệt cơ chế xin - cho
Tại diễn đàn, các đại biểu chỉ ra rằng, bên cạnh lợi ích do các FTA mang lại, việc Việt Nam mở cửa thị trường cho hàng hóa, dịch vụ đến từ các nước đối tác khiến thị trường trong nước không còn là khái niệm “sân nhà”. Khi đó những nhóm ngành hàng có sức cạnh tranh yếu của nước ta như nông nghiệp, chăn nuôi, thủy sản và một số ngành dịch vụ sẽ gặp không ít thách thức, đặc biệt khi hàng ngoại nhập khẩu sẽ nhiều hơn nhờ được hưởng ưu đãi thuế quan.
Theo các đại biểu, muốn hàng Việt Nam tăng sức cạnh tranh thì doanh nghiệp Việt Nam phải "khỏe". Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông đa số doanh nghiệp nước ta có quy mô nhỏ và siêu nhỏ nên khả năng tích tụ và tập trung vốn để đầu tư, đổi mới công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao trình độ quản lý... bị hạn chế. “Ý chí và nhận thức của chủ doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn ngắn hạn. Hầu hết các chủ doanh nghiệp này chưa có tư duy chiến lược dài hạn, bài bản, do đó, các thường phát triển ngắn hạn, cơ hội”- Thứ trưởng Trần Duy Đông chỉ rõ.
PGS.TS. Trần Đình Thiên, Thành viên Tổ tư vấn của Chính phủ thẳng thắn: Khu vực kinh tế bản địa chỉ đóng góp khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu. Vì vậy, không thể bác bỏ thực trạng yếu kém thực lực của các doanh nghiệp Việt Nam sau 35 năm chuyển sang kinh tế thị trường - mở cửa. Trong bối cảnh nền kinh tế và doanh nghiệp phải đặc biệt nỗ lực mới đạt được “trạng thái bình thường mới”, cần nhanh chóng triển khai các giải pháp “nóng”. Cụ thể, theo PGS.TS. Trần Đình Thiên, cần nỗ lực xây dựng các nền tảng của kinh tế thị trường đúng nghĩa. Bên cạnh đó, nhanh chóng đoạn tuyệt với hệ thống phân bổ nguồn lực theo nguyên tắc “xin - cho”. “Hai yếu tố nêu trên vận hành trong không gian công khai, minh bạch sẽ là nền tảng để phát triển môi trường cạnh tranh lành mạnh - điều doanh nghiệp Việt Nam cần nhất hiện nay”, PGS.TS. Trần Đình Thiên nêu rõ.
Ngoài ra, ông Thiên cho rằng, cần áp dụng hệ thống khuyến khích “thưởng người thắng” thay cho cách điều hành nền kinh tế theo nguyên lý “chọn người thắng”. Sự thay thế này sẽ giúp kích thích tinh thần đua tranh giành thắng một cách đàng hoàng trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Ông cũng đề xuất xác lập cách tư duy - tiếp cận mới về “mời gọi đại bàng” và “làm tổ cho đại bàng đến đẻ trứng”. Theo đó, phải đặt việc xây dựng lực lượng doanh nghiệp Việt Nam thành một chương trình, chiến lược hành động quốc gia ưu tiên hàng đầu, trong đó, việc gây dựng đội ngũ “đại bàng quốc tịch Việt” phải là nhiệm vụ mang tính trụ cột.
