Đọc sách
Một anh chàng đi qua cái làng nọ, ghé vào nghỉ nhờ, nói chuyện với một bà lão. Kể chuyện về địa chủ Pedro Páramo, chuyện về người này người khác, chuyện trò mãi thì hóa ra cả người kể chuyện lẫn những người được nhắc đều đã chết. Cái làng ấy cũng là làng bỏ không, chẳng còn ai sống ở đấy. Toàn bộ câu chuyện từ đầu đến cuối là đối thoại giữa những người đã chết, những câu chuyện về những người tưởng như đang sống nhưng thực ra đã chết.
Đường dây câu chuyện bị cắt xẻ nhiều lần nên không dễ phân định rạch ròi. Không tuân theo trật tự thời gian, không tuyến tính, thậm chí không logic về không gian, không phân định âm dương, người sống trộn lẫn người chết.
Tác giả Juan Ruflo có thể là một trong những người khởi đầu cho phương pháp hiện thực kỳ ảo Mỹ La tinh (magical realism), nhưng là khởi đầu cho nên chưa đủ độ đậm đặc và sắc nét.
Lời giới thiệu của Nguyễn Trung Đức có thể được viết từ trước đổi mới 1986. Ngay cả viết sau đó thì vẫn chưa phai nhạt tinh thần phê bình theo kiểu hiện thực xã hội chủ nghĩa, cho nên người dịch đã xoáy sâu vào vấn đề giai cấp, giàu nghèo, và nhấn mạnh vấn đề khởi nghĩa nông dân. Còn người đọc ngày nay, thưởng thức hồn nhiên, và không cần đọc lời giới thiệu, thì tiếp nhận tiểu thuyết này mà có khi chẳng cần nghĩ đến vấn đề đấu tranh giai cấp và khởi nghĩa nông dân. Thực ra ấn tượng đấu tranh chống áp bức ấy không sâu đậm như người dịch muốn ấn cho người đọc.
Giây phút này
Anh chàng nhân vật chính bỗng nhiên biến mất, mỗi năm chỉ trở lại một ngày, trong vòng 24 năm, từ 1991 đến 2015. Mỗi lần trở lại là rơi vào một tình huống trớ trêu, gay cấn, hoặc bi đát lâm li.
Bên dưới tầng hầm ngọn hải đăng cũ có một căn hầm bí ẩn, một cái cửa đã bị xây bít lại, ở đó có một lời nguyền ứng vào người nào dám phá vỡ cái cửa bị bít lại và bước vào.
Motif hay và cuốn hút. Nhưng cuốn này quá nhẹ cân so với các truyện khác của Musso. Dòng ngôn ngữ cũng ít thông tin khiến người ta có thể đọc lướt.
------
* Pedro Páramo, tiểu thuyết của Juan Ruflo, Nguyễn Trung Đức dịch, PhanBook và NXB Hội Nhà văn 2019.
* Giây phút này, Guillaume Musso, Phúc Chi Nhi dịch, Nhã Nam và NXB Hội Nhà văn, tái bản 2018.
