Đọc sách
Chuyện một ông già cau có khó tính, chỉ sống với ký ức về bà vợ đã qua đời. Nhưng rồi ông bị cuộc sống xung quanh kéo vào đời thực với nhiều chuyện bực mình, “bực mình nhưng là sống”. Ông đã sống, và xa dần việc mình đã lập kế hoạch tự tử ngay ngày đầu tiên về hưu. Một câu chuyện hài hước, sinh động, dễ đọc.
Chó trắng
Một con chó vốn được huấn luyện để chỉ cắn người da đen. Làm gì với con chó ấy nếu nó tình cờ đến sống trong một gia đình trí thức da trắng không chấp nhận phân biệt chủng tộc? “Cái tật đó, chữa được chứ? - Vấn đề là tuổi tác. Những nếp nhăn cũ, ăn sâu quá rồi… Chẳng làm gì được đâu. Vả lại phần lớn những con vật “hư hỏng” là những con vật bị làm hư hỏng. Bị cố tình làm méo mó đi bằng nhiều năm luyện tập. Bị làm hư hỏng có hệ thống. Con chó của anh quá già rồi” (trang 23 - 24).
Ông chủ phải gửi con chó đến một trung tâm để nhờ họ cải tạo con vật. Người huấn luyện và cải biến nó lại là… một người da đen. Và kết cục thật là khó đoán.
Rất nhiều chuyện vừa ly kỳ vừa bi thương xảy ra xung quanh đó, đúng vào thời kỳ nước Mỹ bị chia rẽ gay gắt bởi chiến tranh Việt Nam và nạn phân biệt màu da. Con chó trắng là một biểu tượng. Khi nó biến từ chó trắng thành chó đen lại là sự chuyển đổi sang một biểu tượng khác.
Nhân vật ông chủ là nhà văn, có nét tiểu sử của chính tác giả (và mang luôn tên tác giả). Ông viết truyện về con chó trắng phân biệt chủng tộc, luận về vấn đề da trắng da màu. Từ đó, ông liên hệ sang nhiều vấn đề khác: “Khi ta viết một cuốn sách, về sự khủng khiếp của chiến tranh chẳng hạn, thì không phải ta tố cáo sự khủng khiếp đâu, ta tống nó ra khỏi ta…” (trang 277)
Sách của Romain Gary luôn hấp dẫn bởi tính biểu tượng và ấn tượng mạnh mẽ. Càng hấp dẫn là một thứ văn thiên về suy ngẫm khiến cho tác phẩm trở nên dày dặn hơn rất nhiều so với số trang sách. Đấy là loại tiểu thuyết mà vừa đọc người ta như vừa được chia sẻ với tác giả, đồng thời lại nảy sinh ý muốn được cùng lúc chia sẻ với những người khác.
------
* Người đàn ông mang tên Ove, tiểu thuyết của Fredrik Backman, Hoàng Anh dịch, NXB Trẻ
* Chó trắng, Romain Gary, Nguyên Ngọc dịch, Nhã Nam và NXB Văn học 2018
