Nghiên cứu thành công thức ăn cá chim vây ngắn

- Chủ Nhật, 16/05/2021, 07:22 - Chia sẻ
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn phát triển kinh tế nuôi trồng, nhóm nghiên cứu Viện Hải dương học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã tìm ra “tỉ lệ vàng” để bổ sung hàm lượng Beta-glucan (hoạt chất dinh dưỡng) thích hợp cho thức ăn của cá chim vây ngắn - một loài cá đang có tiềm năng kinh tế rất lớn ở Việt Nam.

Đi tìm “tỷ lệ vàng” trong thức ăn

​​​​Kết quả quan trọng của công trình nghiên cứu: “Bổ sung β-glucan vào thức ăn đã cải thiện được tốc độ tăng trưởng, số lượng vi khuẩn Vibrio, các thông số huyết học và khả năng chống chịu stress của cá chim vây ngắn Trachinotus ovatus Linnaeus, 1758” của nhóm tác giả: Đỗ Hữu Hoàng, Huỳnh Minh Sang và Nguyễn Thị Thanh Thủy (Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) được đăng tải trên Tạp chí Fish & Shellfish Immunology số 54 năm 2016 có chỉ số ảnh hưởng (IF) là 3.298 và được xếp hạng Q1 (vị trí 19 trong tổng số 230 tạp chí quốc tế có uy tín trong lĩnh vực khoa học về nước). Đây là 1 trong 4 công trình được đề cử Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2021.

Mặc dù nghiên cứu này mới thực hiện ở phạm vi phòng thí nghiệm, nhưng do kết quả của công trình có ý nghĩa khoa học và tiềm năng ứng dụng cao nên mức độ tác động của công trình trong lĩnh vực chuyên ngành rất lớn. Số lần được trích dẫn cao: 40 lần theo Scopus và 45 lần theo Google Scholar (có 3 lần tự trích dẫn).

Cá chim vây ngắn là loài nuôi biển mới, sinh trưởng nhanh, chất lượng thịt thơm ngon đem lại giá trị kinh tế ca giá trung bình khoảng 200 - 350 ngàn đồng/kg. Trong nuôi trồng thủy sản, việc sử dụng kháng sinh đã gây nhiều tác hại đến môi trường và sức khỏe con người. Trước thực trạng trên, để phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững, hầu hết các nghiên cứu hiện nay đều tập trung tìm ra các chế phẩm sinh học thân thiện với môi trường. Beta-glucan được chọn nghiên cứu rất hiệu quả trên cá nuôi như tăng sinh trưởng, tỷ lệ sống, nâng cao sức khỏe, làm tăng năng suất, đóng vai trò như một chất kích thích miễn dịch đối với nhiều loài thủy sản và đặc biệt là không độc hại.

Trưởng nhóm nghiên cứu Viện Hải dương học Đỗ Hữu Hoàng cho biết, hiện ở Việt Nam các nghiên cứu về Beta-glucan tuy đã xuất hiện nhưng rất hạn chế, mới chỉ có một vài nghiên cứu thực hiện trên cá tra của một số trường đại học. Trong khi đó, mỗi loại cá tôm lại có nhu cầu bổ sung Beta-glucan khác nhau, chưa kể đến hàm lượng bổ sung cũng phụ thuộc vào các giai đoạn phát triển vật nuôi, tình trạng sinh lý của từng loài.

Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn và xu thế phát triển nuôi trồng trên thế giới và tình hình ở Việt Nam, nhóm nghiên cứu đã đề xuất nghiên cứu áp dụng Beta-glucan trên cá chim vây ngắn thông qua công trình “Bổ sung Beta-glucan vào thức ăn đã cải thiện được tốc độ tăng trưởng, số lượng vi khuẩn Vibrio, các thông số huyết học và khả năng chống chịu bệnh của cá chim vây ngắn”. Theo ông Hoàng, Beta-glucan được xem là một trong những chất kích thích miễn dịch đem lại hiệu quả trên nhiều vật nuôi trong nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Đối với những nghiên cứu về Beta-glucan, thông thường người ta tiến hành với đối tượng là gia súc, gia cầm, nhưng trên đối tượng thủy sản còn khá mới mẻ. “Công trình của chúng tôi hoàn toàn mới, đặc biệt hiện thế giới cũng chưa có công trình nào nghiên cứu tính toán về hàm lượng Beta-glucan tối ưu cho sinh trưởng cá nuôi. Công trình này có ý nghĩa khoa học và tiềm năng ứng dụng vào thực tiễn rất cao. Đây có thể xem là công trình nghiên cứu đầu tiên áp dụng Beta-glucan trên cá chim vây ngắn ở Việt Nam”, TS. Hoàng chia sẻ.

Tiềm năng ứng dụng vào thực tiễn

Kết quả nghiên cứu, đã phân tích và tính toán được hàm lượng Beta-glucan tối ưu cho tốc độ sinh trưởng cao nhất trên cá chim. Việc bổ sung hàm lượng ít hơn hoặc nhiều hơn hàm lượng Beta-glucan thích hợp đều gây lại bất lợi cho sinh trưởng của cá chim. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng, giúp tăng năng suất, giảm chi phí sản xuất”, TS. Nguyễn Hữu Hoàng chia sẻ.

Nghiên cứu cũng cho thấy, khi bổ sung Beta-glucan sẽ cho sản phẩm cá nuôi khỏe và sạch, điều này thể hiện qua hàm lượng vi khuẩn, Vibrio trong ruột cá giảm rõ rệt khi bổ sung thức ăn có Beta-glucan. Một phát hiện khác đó là khi bổ sung Beta-glucan giúp cá tăng khả năng chống chịu khi bị giảm độ mặn. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khi vùng nuôi bị giảm độ mặn đột ngột do mưa thì cá vẫn có khả năng chống chịu và sống sót.

Điểm khác biệt so với các công trình nghiên cứu về Beta-glucan trên thế giới là công trình nghiên cứu này đã tính toán được hàm lượng Beta-glucan bổ sung cần thiết và phù hợp để cá chim vây ngắn đạt tốc độ sinh trưởng cao nhất. Hàm lượng cao hơn hay thấp hơn đều không tốt cho sinh trưởng cá nuôi. Các công trình đã công bố trên thế giới không đánh giá hàm lượng Beta-glucan tối ưu sinh trưởng cá nuôi. Đây là công trình đầu tiên công bố hàm lượng bổ sung cần thiết cho cá chim vây ngắn. Là một trong những nhân tố đem lại lợi nhuận cho người nuôi trồng. Việc nâng cao tốc độ sinh trưởng còn thể hiểu thời gian nuôi để cá đạt kích thước thương phẩm sẽ ngắn hơn. Điều này không những đem lại hiệu quả kinh tế, giảm rủi ro do thời gian nuôi dài, còn giảm lượng chất thải ra môi trường do thời gian nuôi ngắn hơn. Vấn đề này được minh chứng qua một thí nghiệm khác, kết quả nghiên cứu này cho thấy hiệu quả sử dụng thức ăn, sử dụng dinh dưỡng, đồng thời với tốc độ sinh trưởng của cá tăng cao khi cho ăn bổ sung Beta-glucan. Hệ số sử dụng thức ăn (FCR) của lô cá cho ăn bổ sung Beta-glucan giảm rõ rệt so với lô cá cho ăn thức ăn không bổ sung.

Cùng sự đồng hành của Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NAFOSTED), Bộ Khoa học và Công nghệ, nhóm nghiên cứu đang tiến hành nghiên cứu kết hợp bổ sung Beta-glucan và mannan oligosacarit lên sức khỏe, sinh trưởng và biểu hiện gene của cá chim vây ngắn.

Chia sẻ về kỳ vọng của nhóm, TS. Hoàng cho biết, “Chúng tôi kỳ vọng, kết quả nghiên cứu sẽ làm cơ sở cho các nghiên cứu bổ sung Beta-glucan cũng như các chế phẩm sinh học vào thức ăn cá chim vây ngắn và các đối tượng thủy sản. Đồng thời cũng là minh chứng cho sự thành công về nghiên cứu ứng dụng các chế phẩm sinh học trong nuôi trồng thủy sản - phát triển nguồn lợi bền vững và thân thiện với môi trường. Nghiên cứu này góp phần khuyến khích mở rộng các nghiên cứu ứng dụng các chế phẩm sinh học thân thiện với môi trường lên nhiều đối tượng thủy sản ở Việt Nam, giúp nghề nuôi trồng thủy sản phát triển theo xu hướng thân thiện và bền vững để giúp đưa sản phẩm nuôi trồng có giá trị cao ra thị trường thế giới”.

Hạnh Nguyên