Tăng cường quản lý, giám sát hàng hóa trên môi trường mạng

Cùng với sự phát triển như vũ bão của thương mại điện tử trong những năm gần đây, tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng tràn lan trên các sàn thương mại điện tử đang làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người tiêu dùng mà còn làm suy giảm niềm tin người tiêu dùng đến tính minh bạch của thị trường hàng hóa, giảm uy tín của các nhà sản xuất, đặc biệt thiệt hại lớn cho nền kinh tế các quốc gia.

Nêu vấn đề này tại phiên chất vấn sáng 7.11, ĐBQH Lê Đào An Xuân (Phú Yên) dẫn chứng, tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng hóa không đúng với giới thiệu, quảng cáo vẫn là vấn đề nhức nhối, đặc biệt qua các kênh bán hàng online. Đáng lưu ý nhất là hàng giả xuất hiện nhiều ở các ngành hàng thực phẩm, mỹ phẩm, thuốc... có ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ người tiêu dùng. Nhiều vụ việc hàng giả, hàng kém chất lượng do chính cộng đồng mạng phát hiện, tẩy chay mà chưa có sự vào cuộc của cơ quan quản lý nhà nước hay Hội Bảo vệ người tiêu dùng, dẫn đến nhà sản xuất, nhà nhập khẩu hàng giả, hàng kém chất lượng chưa được xử lý thích đáng. Đại biểu Lê Đào An Xuân đề nghị, Bộ trưởng Bộ Công thương cho biết những giải pháp hữu hiệu giải quyết tình trạng này để người tiêu dùng, người sản xuất chân chính được bảo vệ?

Thương mại điện tử đang là một trong những lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế số, trở thành kênh phân phối quan trọng, tạo động lực để phát triển kinh tế và dẫn dắt chuyển đổi số trong các doanh nghiệp.  Khẳng định điều này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, ở Việt Nam, trong thời gian vừa qua, doanh thu mỗi năm trên môi trường thương mại điện tử đạt từ 16 - 19 tỷ USD; tốc độ tăng trưởng từ 20 - 25%/năm. “Đây là tốc độ tăng trưởng rất cao trong khu vực và thế giới”, Bộ trưởng nói.

Tuy vậy, thương mại điện tử cũng tồn tại những yếu tố tiêu cực như đại biểu đã nêu. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, thời gian qua, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã phát hiện, xử lý nhiều đối tượng kinh doanh hàng hóa có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu, hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ với quy mô lớn, như vụ việc kiểm tra tại Trung tâm mua sắm Sài Gòn, phát hiện hàng nghìn sản phẩm giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng đã được bảo hộ tại Việt Nam; vụ việc kiểm tra 3 tổng kho, cửa hàng kinh doanh hàng giả, hàng lậu trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang; việc kiểm tra xử lý 4 kho hàng chứa nhiều sản phẩm giả mạo hàng hóa tại Sầm Sơn, Thanh Hóa…

Bộ trưởng cũng cho biết, những tháng đầu năm nay, lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra 523 vụ, xử lý 497 vụ, phát hiện và phạt tiền lên tới 7,8 tỷ đồng, giá trị hàng hóa gần 3,6 tỷ đồng. Các hành vi vi phạm bị phát hiện, xử lý là: kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường Internet, sử dụng website thương mại điện tử bán hàng mà không thông báo với cơ quan quản lý nhà nước…

Nêu những giải pháp Bộ đã thực hiện trong thời gian qua, Bộ trưởng cho biết, Bộ đã bổ sung trách nhiệm của chủ mạng xã hội, sàn giao dịch thương mại điện tử, gỡ bỏ những thông tin về hàng hóa vi phạm trong vòng 24 giờ kể từ khi nhận được yêu cầu. Bộ Công thương cũng tích cực, chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan thực hiện rà soát, nắm bắt thông tin phát hiện, xử lý các hoạt động vi phạm thông qua bán hàng online, livestream và các đầu mối vận chuyển hàng hóa qua bưu cục, điểm trung chuyển hàng hóa. Bộ đã phối hợp với các mạng xã hội xây dựng kênh báo cáo để hỗ trợ xử lý các nội dung mua bán hàng hóa vi phạm pháp luật trên nền tảng mạng xã hội.

Bộ trưởng cũng cho biết, thời gian tới, sẽ tập trung rà soát các quy định của pháp luật, nhất là Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) phân cấp, phân quyền cho địa phương nhằm tăng cường quản lý toàn diện. Giao dịch giữa người mua và người bán trên mạng, tăng cường hoạt động quản lý, giám sát hàng hóa trên môi trường mạng chủ động yêu cầu các sàn giao dịch thương mại điện tử mạng xã hội phối hợp để rà soát, gỡ bỏ thông tin sản phẩm hàng hóa vi phạm pháp luật. Tăng cường chia sẻ cơ sở dữ liệu kết nối để khai thác thông tin phục vụ cho công tác quản lý nhà nước trong hoạt động thương mại điện tử.

Sẽ thí điểm chính sách quản lý với thuốc lá thế hệ mới

Quan tâm đến công tác quản lý thị trường đối với hàng hoá liên quan trực tiếp đến sức khoẻ người tiêu dùng, ĐBQH Châu Quỳnh Dao (Kiên Giang) nêu vấn đề, hiện nay, trên thị trường ước tính có khoảng 20.000 loại hương liệu dùng để sản xuất thuốc lá điện tử, trong đó có nhiều loại hương liệu chưa đánh giá toàn diện về mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe. Các loại thuốc lá điện tử này được bày bán công khai với thuốc lá thông thường tại các tiệm tạp hóa, quán giải khát và cổng trường, giới trẻ, đặc biệt là các em học sinh rất dễ mua, sử dụng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Đại biểu đề nghị, Bộ trưởng Bộ Công thương cho biết trách nhiệm quản lý của Bộ Công Thương và biện pháp tháo gỡ trong thời gian tới?

Trả lời câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Công Thương đã có 2 tờ trình báo cáo Thủ tướng về việc ban hành Nghị quyết thí điểm chính sách quản lý đối với các loại hình thuốc lá thế hệ mới, chủ yếu là thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng có hương liệu như đại biểu nêu.
Trên cơ sở đó, Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Công Thương làm việc và thống nhất với Bộ Y tế về chính sách quản lý đối với các loại hình thuốc lá thế hệ mới. Bộ đã có hai lần làm việc với Bộ Y tế, lần gần nhất là ngày 23.5 vừa qua và hiện vẫn đang trong quá trình rà soát để thống nhất quan điểm với Bộ Y tế hoàn thiện chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới. Theo đó, Bộ Công Thương dự kiến sẽ đưa mặt hàng sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vào đối tượng điều chỉnh của Nghị định thay thế Nghị định số 67/2013 về kinh doanh thuốc lá để có hình thức quản lý phù hợp với yêu cầu của thực tiễn, dự kiến sẽ trình Thủ tướng Chính phủ trong quý IV năm nay.

Bộ trưởng cũng nêu rõ, "quan điểm của Bộ Y tế là cấm, trong khi đó Bộ Tư pháp có ý kiến là cần đánh giá sự tương thích của thuốc lá thế hệ mới với định nghĩa của thuốc lá hiện nay, nếu có sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nào thuộc phạm trù thuốc lá thì đề xuất đưa định nghĩa thuốc lá thế hệ mới vào Nghị định về kinh doanh thuốc lá thay thế cho Nghị định 67". 
Trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị quyết thí điểm chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới, Bộ Công Thương đang xây dựng phương án quản lý theo hướng "tiệm cận nhất với ý kiến của Bộ Y tế, tức là cấm, để có thể trình Thủ tướng Chính phủ theo hướng phù hợp với Hiến pháp, Luật Đầu tư, các quy định khác có liên quan và chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ, bảo đảm chặt chẽ, phù hợp với chiến lược quốc gia, giảm thiểu tác hại của thuốc lá, an toàn sức khỏe cho người sử dụng, dung hòa quyền lợi giữa chủ thể liên quan, phù hợp với thông lệ quốc tế và những cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế".

Ngăn chặn hiệu quả tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng cũng là một trong những yêu cầu được Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh trong phát biểu bế mạc phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Cụ thể, "trong năm 2024, ban hành Bộ tiêu chí để xác định sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam hoặc sản xuất tại Việt Nam", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.