Trong 3 năm trở lại đây, nhiều nhà đầu tư quốc tế lớn bắt đầu chuyển dịch chuỗi cung ứng, mà Việt Nam là một trong những điểm đến được lựa chọn. Đây là cơ hội lớn giúp các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tại nước ta có cơ hội mở rộng thị trường, phát triển bền vững khi tham gia vào các chuỗi cung ứng. Để nắm bắt cơ hội đòi hỏi các doanh nghiệp Việt phải thay đổi, đầu tư mạnh mẽ hơn, liên kết chặt chẽ hơn với sự hỗ trợ của các chính sách ưu đãi.
Nhiều “đại bàng” đến làm tổ
Dù mới đưa vào hoạt động chính thức từ tháng 3.2022 nhưng Khu công nghiệp Việt Nam - Singapore (VSIP 3, Bình Dương) đã liên tục đón những công ty, tập đoàn quốc tế lớn đến mở trụ sở, nhà máy. Điển hình như Tập đoàn LEGO (Đan Mạch) với dự án có quy mô tới 44ha, vốn đầu tư hơn 1 tỷ USD. Khi dự án này được triển khai, sẽ tạo "cú hích" cộng hưởng phát triển cho khu vực dự án và các doanh nghiệp khác.
Ông Carsten Rasmussen - giám đốc vận hành Tập đoàn LEGO cho biết, dự án tại Bình Dương là nhà máy thứ 6 của Tập đoàn này trên thế giới, tạo việc làm cho khoảng 4.000 người, sẽ mở rộng chuỗi cung ứng toàn cầu để đáp ứng mục tiêu có những nhà máy đặt ở các khu vực gần với thị trường chính của tập đoàn. Chưa chia sẻ chi tiết về nhu cầu tìm kiếm các nhà cung ứng công nghiệp hỗ trợ, nhưng LEGO cho biết, dự kiến khởi công vào cuối năm 2022 và đưa nhà máy đi vào hoạt động trong năm 2024.
Ngoài ra, nhiều dự án lớn trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ cũng đang đầu tư tại Bình Dương. Chẳng hạn, Tập đoàn Konlon Industries Inc (Hàn Quốc) đã đầu tư nhà máy chuyên sản xuất sợi lốp polyester để làm vật liệu gia cố cho lốp ô tô, với tổng số vốn đầu tư 220 triệu USD. Công ty TNHH Polytex Far Eastern sản xuất xơ sợi tổng hợp, dệt nhuộm thành phẩm và may mặc, cung cấp nguyên liệu hỗ trợ cho nhiều nhãn hàng lớn toàn cầu như CocaCola, Pepsi, Nike, Adidas, Decathlon...
Ông Phil Kyun Choi, chuyên gia tư vấn người Hàn Quốc cho biết, đang có một sự dịch chuyển của các nhà sản xuất lớn đến Việt Nam để mở nhà máy, xây dựng các cơ sở sản xuất. Điều này cho thấy, đang có cơ hội xây dựng chuỗi cung ứng ở đây, bởi bên cạnh các yếu tố như tận dụng nguồn lao động dồi dào, sự hỗ trợ chính sách từ Chính phủ thì nhà đầu tư quốc tế cũng nhìn thấy tiềm năng xây dựng, phát triển mạng lưới công nghiệp hỗ trợ ở Việt Nam, một trong những yếu tố tiên quyết để có một chuỗi sản xuất bền vững. Cơ hội của Việt Nam để đón làn sóng dịch chuyển nhà máy, chuỗi cung ứng từ các nước rất lớn nhưng cũng đi kèm những thách thức.
"Các cụm công nghiệp chính là giải pháp lý tưởng để cải thiện 3 vấn đề đang thiếu như lực lượng lao động, ngành công nghiệp hỗ trợ, hạ tầng logistics" - ông Phil Kyun Choi, chuyên gia người Hàn Quốc chia sẻ.
Cần thêm chính sách để các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước mở rộng sản xuất và tiếp cận vốn vay
Nguồn: ITN
Cần tận dụng tốt các chính sách ưu đãi
Tham mưu cho Việt Nam, chuyên gia người Hàn Quốc cũng chia sẻ, cần phát triển cụm công nghiệp (industry cluster) tập trung theo địa lý của các công ty, nhà cung cấp và tổ chức được kết nối với nhau trong một lĩnh vực cụ thể, giúp tăng cạnh tranh bằng việc tăng năng suất của các công ty trong cụm, thúc đẩy đổi mới và kích thích các doanh nghiệp mới trong lĩnh vực cụ thể. Đây cũng là bài học mà Hàn Quốc xây dựng thành công nền công nghiệp hỗ trợ của mình.
Từ phía doanh nghiệp Việt Nam, cũng nhìn nhận cơ hội cho ngành công nghiệp hỗ trợ làm mới mình là rất lớn nhưng theo ông Đỗ Phước Tống, Chủ tịch Công ty cơ khí Duy Khanh kiêm chủ tịch Hội Cơ khí - Điện TP. Hồ Chí Minh, để cộng đồng doanh nghiệp Việt vượt lên, tham gia chuỗi cung ứng, tự chủ ngành công nghiệp, vẫn rất cần sự hỗ trợ mạnh mẽ, thêm cơ chế thoáng từ cơ quan chức năng và sự liên kết của cộng đồng doanh nghiệp để "đổi mới mình, tự nâng cấp"...
"Để có giá cạnh tranh, sản phẩm chất lượng, không còn cách nào khác doanh nghiệp tự nâng cấp, đổi mới mình, nâng cao năng lực trong chuỗi giá trị. Có doanh nghiệp doanh thu 100 tỷ đồng, giá trị gia tăng 10 tỷ đồng nhưng cũng có doanh nghiệp doanh thu 50 tỷ đồng nhưng giá trị gia tăng 20 tỷ đồng" - ông Tống nêu.
Với TP. Hồ Chí Minh, các chuyên gia cho rằng, triển khai chương trình kích cầu đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ để giúp doanh nghiệp, khai thác cải tiến công nghệ, xây dựng nhiều mô hình khu chế xuất, khu công nghiệp... Ngoài ra, đầu tư cơ sở hạ tầng là để lưu thông thuận lợi, nâng cao cạnh tranh logistics.
Ông Lai Xuân Đạt, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bình Dương cũng nhìn nhận, khi chuyển dịch đầu tư vào Việt Nam thì các nhà đầu tư nước ngoài thường kéo theo cả hệ sinh thái của họ. Vì vậy, việc vừa thu hút đầu tư nước ngoài, nhưng cũng vừa khuyến khích sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước là trăn trở của các nhà hoạch định chính sách.
Để giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp, hỗ trợ ngành này phát triển, Chính phủ có giao Bộ Công thương phối hợp với Bộ Tài chính triển khai chương trình ưu đãi chênh lệch cấp bù lãi suất cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ là 5%.
Ông Phạm Tuấn Anh, Phó cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) chia sẻ, “trong quản lý, điều hành, chúng tôi biết rằng các doanh nghiệp FDI nếu đi vay để đầu tư sản xuất chỉ phải chịu lãi suất 1 - 3%, trong khi doanh nghiệp Việt Nam đi vay lãi suất phải trả lên đến 8 - 10%. Nếu không cấp bù lãi suất chúng ta thua ngay từ đầu. Trong Nghị định 111/2015/NĐ-CP về công nghiệp hỗ trợ, quy định các chính sách hỗ trợ, chính sách ưu đãi nhằm phát triển công nghiệp hỗ trợ cũng có chính sách ưu đãi về thuế".
Đến nay có 140 doanh nghiệp đạt tiêu chí doanh nghiệp hỗ trợ để được hưởng chính sách. Hầu hết các tiêu chí này không khó khăn nhưng vẫn chưa nhiều doanh nghiệp tiếp cận được. Nguyên nhân chính là do chưa có khung pháp lý đi kèm. Do đó, nếu Luật Phát triển công nghiệp được ban hành sẽ không chỉ giải quyết các nút thắt hiện nay mà còn chắp cánh cho mục tiêu Việt Nam trở thành nền công nghiệp hiện đại.
