Chìa khóa mở ra nền nông nghiệp hiện đại

Nông dân thu nhập 43 triệu đồng/người/năm

- Vượt qua thách thức của năm 2020, ngành nông nghiệp đã gặt hái thành quả gì, thưa Bộ trưởng?

- Vượt qua khó khăn và thách thức, ngành nông nghiệp đã đạt được kết quả bao trùm. Tốc độ tăng trưởng của ngành đạt 2,65%; sản xuất được đẩy mạnh đáp ứng đủ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Mặc dù chịu tác động rất lớn của dịch Covid-19 nhưng ngành nông nghiệp đã đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở thị trường để duy trì và đẩy mạnh xuất khẩu, nhất là với nông sản chủ lực như gạo, gỗ... Do vậy, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 41,25 tỷ USD. Đây là con số cao nhất từ trước đến nay.

Về mục tiêu xây dựng nông thôn mới, đến hết năm 2020 đã có 506 xã (62%), 173/664 huyện (bằng 26%) đạt chuẩn, vượt chỉ tiêu đề ra cho năm 2020 và vượt chỉ tiêu 5 năm Quốc hội giao.

Cùng với đó, mặc dù biến đổi khí hậu, thiên tai khắc nghiệt nhưng chúng ta đã hạn chế được tối đa thiệt hại. Đời sống nhân dân tiếp tục cải thiện, đến cuối năm 2020 thu nhập của nông dân đạt khoảng 43 triệu đồng/người/năm.

- Theo Bộ trưởng, việc Việt Nam tham gia hàng loạt hiệp định thương mại tự do sẽ mang đến cho ngành nông nghiệp cơ hội và thách thức nào?

- Điểm tích cực của chúng ta là chủ động hội nhập kinh tế thế giới. Việt Nam đã tham gia 16 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó 13 FTA đã có hiệu lực. Các FTA, đặc biệt các FTA thế hệ mới mở ra triển vọng rất tích cực cho nền kinh tế, trong đó có nông nghiệp. Thị trường mở ra, thuế quan được ưu đãi mang đến cơ hội xuất khẩu các nông sản thế mạnh. Bên cạnh đó, dòng chảy đầu tư, tiếp thu công nghệ, trao đổi hợp tác, phát triển nguồn nhân lực cũng được nâng lên. 

Tuy nhiên cái gì cũng có tính hai mặt. Ở mặt cạnh tranh, chúng ta phải chấp nhận cuộc chơi rất quyết liệt, mà xuất phát điểm chúng ta chưa có nhiều lợi thế thì tính khốc liệt càng cao. Ví dụ hàng rào thuế quan được gỡ bỏ sẽ mọc lên hàng rào phi thuế quan, hàng rào kỹ thuật, thậm chí có một số khu vực đang tiến tới con đường bảo hộ mậu dịch.

Yêu cầu đặt ra với ngành nông nghiệp là cần chuẩn bị tốt nhất các điều kiện về sản xuất, đáp ứng yêu cầu về chất lượng, truy xuất nguồn gốc, vệ sinh an toàn thực phẩm cũng như các cam kết về lao động, môi trường, phát triển bền vững… để xuất khẩu nông lâm thủy sản đem lại giá trị gia tăng cao cho nền kinh tế.

Mặt khác, trình độ phát triển logistics (dịch vụ hậu cần - PV), hoàn thiện các mặt quản trị khác của chúng ta cũng chưa được như những nền kinh tế phát triển. Đây là những thách thức rất lớn chúng ta phải đối mặt.

Hỗ trợ nông dân, thu hút doanh nghiệp

-  Bộ sẽ ưu tiên nhóm giải pháp nào để thực hiện mục tiêu đã đặt ra trong năm 2021?

- Năm 2021, thế giới vẫn phải chấp nhận những rủi ro, thách thức lớn, trong đó có dịch Covid-19 và biến đổi khí hậu rất cực đoan, khắc nghiệt đang diễn biến nhanh hơn dự báo của chúng ta. Trước tình hình đó, ngành nông nghiệp xác định sẽ tập trung vào các nhóm chương trình lớn.

Đầu tiên là tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Theo đó, xây dựng nền nông nghiệp Việt Nam theo hướng hiện đại, khép kín chuỗi giá trị từ phát triển nguyên liệu, chế biến và tổ chức thương mại trên cơ sở đồng bộ 3 nhóm sản phẩm chủ lực. Đó là nhóm sản phẩm chủ lực quốc gia với 10 nhóm mặt hàng có giá trị xuất khẩu 1 tỷ USD trở lên; nhóm nông sản thuộc thế mạnh của các tỉnh, ví dụ nhãn lồng Hưng Yên, vải thiều Bắc Giang…; nhóm đặc sản quy mô địa phương hay còn gọi Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP).

Với 3 trục sản phẩm chúng ta đều phải tập trung chỉ đạo phát triển theo hướng hàng hóa, hiệu quả trên cơ sở ứng dụng khoa học tốt nhất, công nghệ 4.0 vào từng quy mô, từng khu vực, từng ngành hàng ở mức độ phù hợp. Bên cạnh đó không ngừng đổi mới công tác quản trị trên nền tảng của công nghệ số để có được hình thức phù hợp nhất, đặc biệt là các hình thức tổ chức sản xuất của một nền nông nghiệp thông minh.

Hướng đến hội nhập, cần chăm lo chất lượng sản phẩm. Do đó, nhánh nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch, nông nghiệp đặc sản cần phải chú ý hơn nhiều để từng bước trở thành phổ quát trong đời sống sản xuất. Tập trung nỗ lực các nhóm giải pháp để mời gọi được nhiều doanh nghiệp vào và trở thành nòng cốt, hạt nhân trong chuỗi liên kết. Thành lập nhiều hợp tác xã kiểu mới, cùng với các hộ nông dân để hình thành các chuỗi liên kết. Làm sao để người nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp thành trục liên kết nhuần nhuyễn, hoàn thiện trong tất cả các quy mô sản xuất, cấp độ, ngành hàng. Như vậy, mới đạt được mục tiêu tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng hiện đại, hội nhập và chủ động, hiệu quả.

- Bộ sẽ làm gì để thu hút doanh nghiệp hạt nhân đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn?

- Thành công của tái cơ cấu nông nghiệp và phát triển nông thôn những năm qua đến từ việc các doanh nghiệp phát triển, gắn kết chặt chẽ với hợp tác xã và đã trở thành trụ cột trong liên kết với bà con nông dân. Chúng tôi coi rằng, đây là một trong những nhân tố, một nhóm giải pháp rất quan trọng, thậm chí quyết định đến chất lượng tái cơ cấu nông nghiệp, xây dựng nền nông nghiệp Việt Nam hiện đại, hội nhập.

Tới đây, chúng ta cần tiếp tục các giải pháp tổng thể để khuyến khích nhiều hơn doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Với vai trò quản lý ngành, Bộ NN - PTNT sẽ tham mưu với Chính phủ tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách, đặc biệt là thủ tục hành chính; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các địa phương để tạo điều kiện thông thoáng nhất, thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp.

- Với người nông dân thì sao, thưa Bộ trưởng?

- Không chỉ với doanh nghiệp, cần hỗ trợ người nông dân đẩy nhanh hơn quá trình hình thành các hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới, bởi bản thân doanh nghiệp không thể “với tay” đến từng hộ gia đình mà phải thông qua chính các hợp tác xã kiểu mới này. Có như vậy, mới hình thành được trục sản xuất doanh nghiệp - hợp tác xã - người nông dân thành một thể thống nhất. Điều này hết sức phù hợp với Việt Nam, đó là đi lên từ những mảnh ruộng nhỏ nhưng vẫn có một nền sản xuất lớn, tập trung, quy mô hàng hóa, phù hợp với đặc thù từng ngành, từng khu vực. Trụ cột liên kết “doanh nghiệp - hợp tác xã - bà con nông dân”, đó là chìa khóa tạo ra một nền nông nghiệp hiện đại”

- Xin cảm ơn Bộ trưởng!