Khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới

Trong 8 tháng đầu năm lực lượng chức năng đã bắt giữ hơn 8.300 vụ, tịch thu hơn 8 triệu gói thuốc lá nhập lậu các loại. Riêng thuốc lá thế hệ mới số vụ thu giữ và số lượng thu giữ ngày càng tăng lên. Nếu trong năm 2019 Hà Nội chỉ kiểm tra 6 vụ và thu giữ gần 1.000 sản phẩm liên quan đến thuốc lá thế hệ mới, thì trong 9 tháng đầu năm 2020 quản lý thị trường Hà Nội cũng đã xử phạt 6 vụ, thu giữ hàng nghìn sản phẩm. Tại TP Hồ Chí Minh, Hải quan TP Hồ Chí Minh đã thu giữ 4 kiện hàng nghi là thuốc lá thế hệ mới, với tổng giá trị hàng thu giữ được khoảng 1 tỷ đồng.

Chia sẻ tại tọa đàm, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính, Bộ Tư Pháp Nguyễn Quỳnh Liên cho biết, sự xuất hiện của mặt hàng thuốc lá thế hệ mới đang liên quan trực tiếp đến hệ thống pháp luật hiện hành về phòng, chống tác hại của thuốc lá. Đặc biệt đây là loại hành hóa trong sản xuất và kinh doanh, vừa là loại sản phẩm có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người tiêu dùng. Vì vậy, cần phải đặt ra yêu cầu có biện pháp để quản lý, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng và trật tự quản lý nhà nước. Hiện, pháp luật hiện nay chưa có chế tài xử lý thuốc lá thế hệ mới, nên các cơ quan chức năng chỉ có thể xử lý đây là loại hàng hóa do nước ngoài sản xuất, không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc nên các việc xử lý chưa sát với hành vi vi phạm.

Tại tọa đàm, đại diện của nhiều bộ, ngành cho rằng, toàn bộ tiêu chuẩn Việt Nam về thuốc lá hiện hành đều mới chỉ được áp dụng cho thuốc lá truyền thống. Các mặt hàng thuốc lá thế hệ mới chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu. Đồng thời, cụm từ “Thuốc lá thế hệ mới” chưa hề xuất hiện trong bất cứ một văn bản pháp lý nào. Chính vì vậy, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, lực lượng chức năng gặp rất nhiều khó khăn. Liên quan đến vấn đề này, ông Lê Thành Hưng – Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ cho hay, việc xúc tiến xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật đối với sản  phẩm thuốc lá thế hệ mới là rất cần thiết. Bởi ngay cả về định nghĩa, khái niệm nhiều người còn nhầm lẫn. Việc đưa ra khái niệm, định nghĩa cho các sản phẩm sẽ giúp thống nhất cách hiểu về bản chất kỹ thuật của sản phẩm.

Được biết, tháng 3.2020, Bộ Khoa học và Công nghệ đã có công văn gửi Văn phòng chính phủ liên quan đến báo cáo của Bộ Công Thương về kết qủa nghiên cứu và chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới. Đây là sản phẩm ra đời cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu. Do đó Bộ này đề nghị sớm rà soát, xây dựng văn bản pháp luật, chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới.

Từ thực tiễn và quy định của pháp luật, nhiều đại biểu đồng tình cần phải có khung pháp lý cho sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Tuy nhiên, để bảo đảm tính hiệu quả của các quy định về thuốc là thế hệ mới cần có những quy định thí điểm cho phép nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh, phân phối và sử dụng thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam. Bởi, thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử là kết quả của việc áp dụng công nghệ trên toàn cầu, hiện vẫn còn rất mới mẻ đối với các cơ quan quản lý.