Không bất thường nhưng khó đoán định

Củng cố niềm tin của nhà đầu tư

“Thăng hoa” là từ được giới chuyên môn đánh giá thị trường chứng khoán trong thời gian qua, khi liên tiếp các kỷ lục bị xô đổ. Đỉnh điểm, trong phiên giao dịch sáng qua 28.6, VN-Index đã vươn lên ngưỡng cao lịch sử mới 1.402 điểm.

Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Tạ Thanh Bình cho rằng, việc thị trường liên tục tăng điểm nằm trong xu thế chung của thế giới. Cụ thể, tính đến 15.6, thị trường chứng khoán Mỹ tăng 12,4%, Anh tăng 10% so với thời điểm đầu năm nay. Tại các nước châu Á như Thái Lan, Nhật Bản cũng ghi nhận mức tăng trưởng 10 - 12%... Chỉ có điểm khác biệt là về giá trị tuyệt đối, mức tăng của thị trường chứng khoán Việt Nam cao hơn: VN-Index tăng hơn 23%; vốn hóa thị trường tăng trên 21% so với cuối năm 2020.

Lý giải sự thăng hoa này, bà Bình cho rằng trước hết bởi diễn biến các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc đều đang phục hồi do cơ bản kiểm soát được đại dịch Covid-19, qua đó củng cố niềm tin cho các nhà đầu tư. Xét về nội lực, sự tăng điểm của thị trường chứng khoán Việt Nam bởi kinh tế vĩ mô rất tích cực. Năm 2020, Việt Nam nằm trong số ít quốc gia có tốc độ tăng trưởng dương. 5 tháng đầu năm nay, các chỉ số vĩ mô duy trì ổn định, có nhiều tiềm năng, như xuất khẩu tăng trên 30%, CPI tăng 1,29% là mức thấp nhất kể từ 2016, lãi suất tín dụng vẫn duy trì mức thấp. Bên cạnh đó, do Nhà nước kiểm soát dòng tiền đổ vào bất động sản, tiền ảo nên nhà đầu tư đã chọn lựa đổ vào thị trường chứng khoán. Vì vậy, thanh khoản trên thị trường tăng mạnh, có những phiên trên 1 tỷ USD.

Ngoài ra, kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết trong quý I cũng rất tích cực, thể hiện khả năng chống chịu. Doanh thu và lợi nhuận đều tăng lần lượt 10,9% và hơn 6% so với năm 2020, qua đó đẩy giá cổ phiếu tăng.

Đồng tình với nhận định trên, song Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) Phan Đức Hiếu cho rằng, có một điểm đáng lưu ý trong sự thăng hoa của thị trường, đó là sự gia tăng mạnh của các tài khoản nhà đầu tư cá nhân mới.

Ông Hiếu phân tích, sở dĩ các tài khoản này tăng mạnh vì Covid-19 khiến nhiều người mất việc làm, mất thu nhập, trong đó có các hộ kinh doanh. Một bộ phận trong số này có khoản tiền tích luỹ và họ vẫn cần phải bảo đảm dòng tiền để trang trải cuộc sống thay vì chỉ gửi ngân hàng. Do đó, họ chọn cách dùng tiền để đầu tư vào chứng khoán. Và bởi không phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp nên các quyết định của họ sẽ rất khó đoán. Từ đó, Phó Viện trưởng CIEM cho rằng, thị trường thăng hoa không hẳn là bất thường trong bối cảnh dịch bệnh nhưng sẽ rất khó đoán định và cần phải lưu ý vấn đề này.

Cơ hội sẽ thắng thế!

Thị trường thăng hạng cho thấy kỳ vọng của nhà đầu tư vào sự phục hồi kinh tế cũng như sự ổn định, tích cực của kinh tế vĩ mô. Tuy vậy, hôm 25.6, MSCI công bố kết quả phân loại thị trường định kỳ dành cho 84 thị trường chứng khoán trên thế giới và Việt Nam tiếp tục lỡ “chuyến tàu” nâng hạng từ thị trường cận biên (Frontier markets) lên thị trường mới nổi (Emerging markets). Cùng với đó, tình trạng các nhà đầu tư nước ngoài liên tục tháo vốn (bán ròng). Liệu đó có phải là những dấu hiệu bất thường?

Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường Tạ Thanh Bình chỉ rõ, Việt Nam tiếp tục bị lỡ nâng hạng trước hết bởi nhà đầu tư nước ngoài chưa hài lòng về môi trường chứng khoán Việt Nam, từ việc mở tài khoản đến tiếp cận thông tin doanh nghiệp bằng tiếng Anh chưa thuận lợi. Một số quy định về hạn chế đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài ở một số lĩnh vực chưa được nới lỏng.

Bên cạnh đó, việc chưa được xem xét nâng hạng thị trường còn liên quan đến vấn đề kỹ thuật giao dịch, trong đó có giao dịch bán khống, ký quỹ (nhà đầu tư phải có khoản tiền nhất định trước khi đặt lệnh); tự do hóa thị trường ngoại hối. “Đây là 3 vấn đề chưa được cải thiện nhiều”, bà Bình thừa nhận.

Một nguyên nhân nữa là Luật Chứng khoán dù có hiệu lực từ đầu năm nay song còn khá mới, tác động trên thực tế chưa nhiều, chưa rõ khiến các nhà đầu tư nước ngoài chưa cảm nhận được cũng ảnh hưởng đến việc nâng hạng thị trường.

Nhìn về triển vọng nâng hạng thời gian tới, theo bà Tạ Thanh Bình, chúng ta đang có một số điểm tích cực. Đó là khi hệ thống giao dịch mới được triển khai dự kiến từ đầu năm 2022 sẽ làm thay đổi toàn bộ nền tảng hạ tầng của thị trường cũng như giao dịch thanh toán bù trừ. Về sở hữu nước ngoài, hiện Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang tập hợp các điều kiện tiếp cận thị trường với nhà đầu tư nước ngoài và sẽ có điều chỉnh phù hợp, giúp minh bạch, rõ ràng hơn, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Về phía Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đang trong quá trình rà soát quy chế của các sở giao dịch chứng khoán cũng như Trung tâm Lưu ký chứng khoán, bảo đảm thủ tục hành chính đối với nhà đầu tư nước ngoài được nhanh chóng, thuận tiện, theo thông lệ quốc tế. Đây sẽ là nền tảng để nâng hạng thị trường trong thời gian tới.

Dự báo triển vọng thị trường, các đại biểu đồng tình cho rằng cơ hội sẽ thắng thế bởi những yếu tố khiến thị trường tăng trưởng vẫn còn, cả về điều hành kinh tế vĩ mô, nội tại doanh nghiệp niêm yết, chính sách tiền tệ cũng như độ hấp dẫn của thị trường đối với dòng tiền. Mặc dù vậy, các nhà đầu tư cũng cần thận trọng, “đừng thấy họ mua bán thì mình cũng mua bán”, Giám đốc khối Phái sinh, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội Nguyễn Thị Thu Hà khuyến cáo.

Theo đó, các nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ trước khi tham gia đầu tư, nhất là liên quan đến thị trường phái sinh. Nói cách khác, nhà đầu tư cần chuyên nghiệp dần. Muốn vậy, rất cần sự tham gia của các tổ chức trung gian trong việc đào tạo, qua đó bớt đi tính khó đoán định của thị trường khi số lượng tài khoản cá nhân mới tăng mạnh.