Khó khăn chồng chất với dệt may và da giày

- Thứ Hai, 11/10/2021, 05:43 - Chia sẻ
Chi phí hoạt động tăng cao, thiếu hụt lao động nghiêm trọng, bị phạt vì giao hàng chậm… là những thách thức lớn của ngành dệt may và da giày khi bước vào giai đoạn phục hồi sản xuất theo chủ trương "sống chung với Covid" của Chính phủ.
Nguồn: ITN

Bị phạt vì giao hàng chậm

Một cuộc khảo sát do Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), Hiệp hội Da - Giày - Túi xách Việt Nam (LEFASO) và nhóm hợp tác công - tư thực hiện trong tháng 9.2021 với 256 doanh nghiệp dệt may, giày dép và hàng trăm công nhân cho thấy làn sóng Covid - 19 lần thứ 4 ảnh hưởng rất nặng nề tới doanh nghiệp và người lao động của 2 ngành này.

Cụ thể, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Quan hệ lao động Đỗ Quỳnh Chi cho biết, trong khu vực thực hiện Chỉ thị 16, có đến 65,3% doanh nghiệp ngừng hoạt động vì chi phí vận hành quá cao. Để thực hiện sản xuất “3 tại chỗ”, doanh nghiệp dệt may, da giày phải chi thêm trung bình 2,2 triệu đồng/người/tuần cho 3 khoản gồm phụ cấp, ăn ở và xét nghiệm. Như vậy, nếu có 1.000 lao động, doanh nghiệp phải chi thêm 2,2 tỷ đồng/tuần để sản xuất, kinh doanh. Khoản chi phí tăng thêm quá lớn này khiến nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp trong nước, không đủ lực duy trì sản xuất, buộc phải đóng cửa.

Hệ quả “domino” là nhiều doanh nghiệp dệt may, da giày chậm tiến độ giao hàng và bị đối tác phạt. 68,1% doanh nghiệp cho biết bị nhãn hàng phạt do giao hàng chậm; 12,2% doanh nghiệp bị đối tác hủy đơn, phải đền hợp đồng; 21% doanh nghiệp cho biết bị nhãn hàng chủ động hủy nhưng không bắt doanh nghiệp đền bù; 13,5% nhãn hàng hủy đơn chưa ký. Trường hợp nhãn hàng đồng ý cho giao hàng chậm, doanh nghiệp phải trả chi phí xuất hàng bằng đường hàng không với phí rất cao. Nếu doanh nghiệp dệt may, da giày xin lùi ngày xuất khẩu thì đối tác đề nghị giảm giá 15%. Đáng chú ý, các đơn hàng mùa mới của năm 2022 đã bị tạm dừng hoặc bị giảm số lượng.

Nguy cơ đứt gãy vì khan hiếm lao động

Đáng lo hơn, 2 ngành thâm dụng lao động (hiện có khoảng 3,4 triệu lao động trực tiếp và 1,5 triệu người kinh doanh dịch vụ thương mại liên quan) đang phải đối mặt nguy cơ thiếu hụt nhân lực trầm trọng khi nhiều người lao động đã quyết định hồi hương.

“Dệt may, da giày một lần nữa có nguy cơ đứt gãy không phải do yếu tố cung cầu bên ngoài mà do khan hiếm lao động”, ông Trương Văn Cẩm, Phó chủ tịch VITAS cho biết. Theo bà Đỗ Quỳnh Chi, khảo sát cho thấy trên 60% lao động ngành dệt may và da giày di cư muốn về quê hoặc đã về quê, chủ yếu trong thời gian ngắn để phục hồi sức khỏe và cuộc sống cho bản thân, con cái vì họ đã kiệt quệ về tâm lý, sức khỏe và kinh tế trong thời gian giãn cách.

Tuy nhiên, tín hiệu tích cực là có tới 89% người lao động di cư và 96% người lao động địa phương muốn quay lại công việc và công ty cũ. Tuy vậy, nếu không có biện pháp hỗ trợ tích cực từ doanh nghiệp cũng như các địa phương sẽ phải mất từ 3 - 5 tháng để người lao động di cư trở lại nhà máy. 

Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký LEFASO Phan Thị Thanh Xuân cho rằng, 3 tháng giãn cách gây nhiều tổn thất cho doanh nghiệp, đến khi mở cửa trở lại vẫn tiếp tục gặp rào cản. Hiện nay, một số doanh nghiệp bức xúc quá đành mở cửa rồi chịu phạt sau, vì nếu tiếp tục đóng cửa thì sẽ phá sản. Cùng với đó, thiếu hụt lao động là vấn đề trước mắt của doanh nghiệp. Để đưa lao động trở lại nhà máy làm việc, doanh nghiệp cần sự hỗ trợ của chính quyền. Cụ thể, chính quyền cần có kế hoạch bài bản trong việc cung cấp thông tin cho người lao động, lên kế hoạch di chuyển an toàn, có tổ chức và phải được điều phối tốt từ Chính phủ.

Theo Phó Tổng Thư ký VITAS Nguyễn Thị Tuyết Mai, Chính phủ cần sớm có chính sách đưa lao động ngành dệt may, da giày vào đối tượng ưu tiên tiêm vaccine để nhà máy có lao động xanh. Cùng với đó, tạo điều kiện thuận lợi nhất để doanh nghiệp hoạt động trở lại. Hiện tại, phương án phòng chống dịch giữa các địa phương không thống nhất, nơi đóng, nơi mở cũng là một khó khăn cho doanh nghiệp.

Quang Khánh