Với vai trò và tầm quan trọng của các Nghị viện trong việc thực hiện các SDGs, Quốc hội Việt Nam mong muốn các Nghị viện thành viên AIPA xem xét khả năng thiết lập một cơ chế lâu dài của AIPA về SDGs. Theo đó, hướng tới thành lập cơ chế định kỳ trong các năm tiếp theo, nước chủ nhà AIPA sẽ lựa chọn trong số 17 mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) về các lĩnh vực khác nhau làm chủ đề hội nghị tùy theo tình hình và quan tâm của các nước.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển
Thúc đẩy chất lượng giáo dục và bản sắc văn hóa ASEAN
Tháng 9.2015, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, gồm 17 mục tiêu nhằm chấm dứt đói nghèo, bảo vệ hành tinh và bảo đảm sự thịnh vượng cho tất cả mọi người. Chương trình nghị sự 2030 xác nhận rõ “vai trò thiết yếu của Nghị viện các quốc gia thông qua việc ban hành luật và thông qua ngân sách cũng như vai trò của họ trong việc bảo đảm trách nhiệm thực hiện cam kết của các quốc gia”.
Trong các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), giáo dục có chất lượng, công bằng và toàn diện (SDG 4) đóng vai trò chủ đạo thúc đẩy sự phát triển của các quốc gia. Bên cạnh đó, văn hóa vốn được coi là nền tảng tinh thần của các quốc gia, dân tộc; đồng thời, có vai trò điều tiết sự vận động của xã hội. Vì thế, văn hóa được coi là động lực bên trong và trực tiếp thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, giúp không chỉ đem lại sự phát triển bao trùm về mặt kinh tế mà còn trở thành nền tảng tạo ra sự gắn kết xã hội, đoàn kết giữa các quốc gia, dân tộc; bảo đảm sự phát triển bình đẳng, nhân văn và có bản sắc của cộng đồng. Nói cách khác, văn hóa và giáo dục có mối liên hệ hữu cơ trong sự phát triển bền vững của các quốc gia, dân tộc.
Kể từ khi hình thành và phát triển đến nay, các quốc gia ASEAN luôn quan tâm sâu sắc tới triển khai thực hiện SDGs, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục, văn hóa nhằm xây dựng cộng đồng ASEAN phồn vinh, thịnh vượng và phát triển bền vững. Điều này có thể thấy qua các văn kiện quan trọng như: Nghị quyết số 6GA/RES.8/83 năm 1983 về hợp tác ASEAN về văn hóa; Nghị quyết số RES/35GA/2014/Soc/03 ngày 19.9.2014 về thúc đẩy vai trò Nghị viện trong phát triển giáo dục nghề nghiệp và nguồn nhân lực có kỹ năng phục vụ cho quá trình hội nhập của thị trường lao động ASEAN...
Hội nghị AIPA - ECC lần này là một trong những hoạt động quan trọng, có ý nghĩa thiết thực trong năm Quốc hội Việt Nam là Chủ tịch AIPA, thể hiện vai trò tích cực, trách nhiệm của Quốc hội Việt Nam trong tiến trình kết nối AIPA với các tổ chức nghị viện khác trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục nói riêng và phát triển bền vững nói chung. Hội nghị còn góp phần tiếp tục nâng cao nhận thức và hành động của các nghị sĩ về vai trò của Quốc hội trong triển khai thực hiện các SDGs.
Và như nhấn mạnh của Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển trong phát biểu khai mạc Hội nghị, đó là với vai trò là các nhà lập pháp, chúng ta cần có các hành động để thực hiện trách nhiệm và cam kết đối với việc thực hiện các SDGs như đã khẳng định trong Tuyên bố Hà Nội tại Đại hội đồng IPU 132 với chủ đề “Các mục tiêu phát triển bền vững: Biến lời nói thành hành động” vào tháng 4.2015. Trong khuôn khổ của Hội nghị lần này, chúng ta sẽ tập trung cho chủ đề hợp tác giáo dục và văn hóa. "Đây là những vấn đề lớn có ý nghĩa trong việc xây dựng Cộng đồng văn hóa - xã hội ASEAN", Phó Chủ tịch Quốc hội nói.
Hình thành cơ chế hợp tác liên nghị viện khu vực trong thực hiện SDGs
Chủ đề của hội nghị đưa ra lần này nhận được sự đồng tình và đánh giá cao của đại biểu đến từ nghị viện thành viên AIPA cũng như các đại biểu khách mời. Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Thái Lan tham dự Hội nghị cho rằng, chủ đề của AIPA - ECC "rất thú vị và mang tính thời sự", được các quốc gia quan tâm là sự thích ứng trong bối cảnh đại dịch Covid-19 và sau đại dịch trong lĩnh vực này. Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Thái Lan cũng nêu rõ, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, gây ra những hậu quả nghiêm trọng trên phạm vi toàn cầu, hơn bao giờ hết, các quốc gia cần đoàn kết, thúc đẩy thực hiện các SDGs, trong đó, giáo dục và văn hóa cần thích ứng với bối cảnh mới.
Trưởng đoàn đại biểu Hạ viện Philippines cho rằng, cộng đồng ASEAN cần đoàn kết và học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau nhằm đạt được các SDGs cũng như bước sang trạng thái “bình thường mới” trong bối cảnh đại dịch Covid-19 dự báo còn diễn biến phức tạp trong khu vực và trên thế giới. Trưởng đoàn đại biểu Hạ viện Philippines khẳng định, mục tiêu chung của AIPA và ASEAN là tiếp tục tầm nhìn cải cách lâu dài hướng tới tăng trưởng bền vững và bao trùm, trong đó, giáo dục và văn hóa đóng vai trò đặc biệt quan trọng.
Thay mặt Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam trình bày tham luận tại Hội nghị, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ Hoàng Thị Hoa cho biết, trong bước tiến của hội nhập khu vực ASEAN, hướng đến “Một tầm nhìn, Một bản sắc, Một cộng đồng”, giáo dục, văn hóa cũng đã có bước tiến đáng kể. Tuy nhiên, hiện chúng ta vẫn chưa có khung pháp lý của AIPA để thể chế hóa chính sách về các vấn đề có liên quan về hợp tác văn hóa, giáo dục ASEAN. Với tư cách là cơ quan trong bộ máy lập pháp và giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về văn hóa, giáo dục của Quốc hội Việt Nam, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ đề xuất tổ chức Hội nghị thường niên của AIPA trong hiện thực hóa các SDGs của Liên Hợp Quốc và trong hợp tác giáo dục, văn hóa vì sự phát triển bền vững. Sáng kiến này nhằm tạo ra diễn đàn mang tính thường niên để mỗi nghị viện thành viên AIPA giữ vai trò Chủ tịch sẽ chọn một trong 17 mục tiêu của Chương trình nghị sự 2030 thuộc mối quan tâm của quốc gia cũng như các nghị viện thành viên khác, nhằm cùng trao đổi, tìm ra các biện pháp thúc đẩy việc thực hiện có hiệu quả mục tiêu này trong khu vực ASEAN.
Sáng kiến của Quốc hội Việt Nam đã nhận được sự hưởng ứng từ các Nghị viện thành viên AIPA khi Hội nghị nhất trí thông qua dự thảo Nghị quyết "Đẩy mạnh hợp tác đối tác Nghị viện trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục vì sự phát triển bền vững của Cộng đồng ASEAN". Nghị quyết khẳng định sự ủng hộ của các nghị viện thành viên AIPA với việc thành lập cơ chế hợp tác khu vực nhằm nâng cao ý thức cộng đồng trong bảo tồn, kết nối di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững. Nghị quyết cũng khuyến nghị, nước Chủ tịch AIPA luân phiên tổ chức Hội nghị thường niên về đối tác nghị viện vì sự phát triển bền vững nhằm thiết lập cơ chế hợp tác giữa cơ quan lập pháp và cơ quan hành pháp trong hiện thực hóa các SDGs của Liên Hợp quốc vì sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia thành viên và cộng đồng ASEAN.
Trong 3 giờ diễn ra hội nghị, đại biểu các nghị viện thành viên AIPA đã trao đổi, thảo luận thẳng thắn, sôi nổi, trách nhiệm. Đặc biệt, các đại biểu đã nêu bật vai trò quan trọng của nghị viện trong việc chăm lo cho phát triển văn hóa, giáo dục ở từng nước cũng như trong tiến trình hài hòa hóa pháp luật của các quốc gia nhằm tạo thuận lợi cho việc công nhận chất lượng và liên thông giáo dục trong khối ASEAN cũng như việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của mỗi quốc gia trong khu vực.
Chủ tịch Hội nghị AIPA - ECC, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ Phan Thanh Bình đánh giá, với những kinh nghiệm được chia sẻ, những khuyến nghị đưa ra trong hội nghị sẽ là những thông tin, bài học quý báu để từng quốc gia nghiên cứu, áp dụng vào thực tiễn hành động phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của mỗi nước. “Đây cũng sẽ là những gợi mở quan trọng cho việc hình thành cơ chế hợp tác liên khu vực trong thúc đẩy thực hiện các SDGs về giáo dục và văn hóa”, Chủ tịch Hội nghị AIPA - ECC nói.
