Hai băn khoăn về 3 chương trình mục tiêu

- Thứ Ba, 13/07/2021, 05:04 - Chia sẻ
Tại kỳ họp đầu tiên, dự kiến khai mạc ngày 20.7 tới, Quốc hội Khóa XV sẽ xem xét, phê duyệt chủ trương đầu tư hai Chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo, an sinh xã hội bền vững giai đoạn 2021 - 2025.

Tiếp tục triển khai 2 chương trình này cùng với Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Quốc hội Khóa XIV đã thông qua) là hết sức cần thiết khi mà khu vực nông thôn còn đứng trước nhiều thách thức và kết quả giảm nghèo chưa thực sự bền vững. Cả nước hiện còn 37,6% số xã chưa đạt chuẩn nông thôn mới, 81 huyện nghèo, 167 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo. “Lõi nghèo” cũng đang dồn vào khu vực miền núi, thể hiện ở tỷ trọng hộ nghèo dân tộc thiểu số chiếm 61,28% tổng số hộ nghèo cả nước vào cuối năm 2020.

Ưu tiên chính sách là đúng đắn, tuy vậy vấn đề đặt ra là làm thế nào để triển khai hiệu quả đồng thời 3 chương trình mục tiêu quốc gia này, ít nhất ở hai khía cạnh.

Đầu tiên là làm thế nào để phối hợp nguồn lực, đồng thời tránh bị trùng lặp xét trên các khía cạnh về mục tiêu, địa bàn đầu tư, đối tượng thụ hưởng, kết quả đầu tư, phạm vi triển khai của 3 chương trình.

Căn cứ vào các Tờ trình của Chính phủ có thể thấy 3 chương trình có một số dự án, tiểu dự án, nội dung tương đồng nhau như: Đầu tư cơ sở hạ tầng; phát triển nông nghiệp; sử dụng thông tin, dịch vụ viễn thông; truyền thông; bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch; nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, giám sát, đánh giá chương trình; đào tạo nghề…

Tuy không có sự trùng lặp về đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, song có sự trùng lặp về các nội dung khác thực hiện tại cùng địa bàn nông thôn như: Hỗ trợ đào tạo nghề, việc làm; hỗ trợ phát triển sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp, thực hiện các mô hình phát triển sản xuất. 

Để tránh trùng lặp, Chương trình xây dựng nông thôn mới dự kiến sẽ không đầu tư tại khoảng 70 huyện nghèo và 200 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển thuộc địa bàn đầu tư của Chương trình giảm nghèo và an sinh xã hội bền vững đầu tư. Tuy vậy, điều này cần phải cân nhắc vì Chương trình giảm nghèo không thể thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới khi mục tiêu của 2 chương trình khác nhau, các công trình hạ tầng thiết yếu được ưu tiên lựa chọn để đầu tư sẽ không hoàn toàn trùng khớp.

Thêm nữa, việc loại trừ địa bàn như vậy dẫn tới các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, các xã thuộc huyện nghèo sẽ khó có thể đạt chuẩn nông thôn mới và mâu thuẫn với mục tiêu cụ thể của Chương trình xây dựng nông thôn mới. Trong điều kiện vốn bố trí cho các chương trình mục tiêu quốc gia còn hạn hẹp, nếu tách bạch nội dung chương trình nào dùng vốn chương trình đó và một địa bàn chỉ đầu tư một chương trình sẽ dẫn đến một số nội dung đầu tư manh mún, nhỏ giọt không bảo đảm tính bền vững, kém hiệu quả, chậm đạt mục tiêu như đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất nông nghiệp.

Vấn đề thứ hai là về cơ chế quản lý, điều hành các chương trình. Thủ tướng đã có Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Vậy 2 chương trình còn lại có nhất thiết phải thành lập 2 Ban chỉ đạo Trung ương không khi trên thực tế có sự lồng ghép nguồn vốn thực hiện giữa các chương trình.

Như vậy, để triển khai hiệu quả chương trình, các vấn đề nêu trên cần tiếp tục được nghiên cứu giải quyết. Chính phủ có thể chỉ đạo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Ủy ban Dân tộc tiếp tục phối hợp rà soát, phân tích, đánh giá, làm rõ các nội dung, hoạt động có thể trùng lặp hoặc bỏ sót giữa 3 chương trình. Từ đó, cân nhắc đề xuất cơ chế lồng ghép chính sách, phối hợp nguồn lực các nội dung, hoạt động để bảo đảm hiệu quả nguồn lực đầu tư.

Thêm vào đó, để nâng cao hiệu quả chỉ đạo, điều hành thực hiện các chương trình, đồng thời không làm phát sinh bộ máy, Chính phủ nên thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương và Ban Chỉ đạo các cấp ở địa phương chung cho cả 3 chương trình.

Cẩm Phô