Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Chuyển đổi từ trường đại học thành đại học tránh xu hướng “hữu đại”

Sáng 17.3, Đại học Bách khoa Hà Nội tổ chức Lễ công bố Quyết định chuyển Trường Đại học Bách khoa Hà Nội thành Đại học Bách khoa Hà Nội; đồng thời trao các Quyết định công nhận Hội đồng đại học, Chủ tịch hội đồng, Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội nhiệm kỳ 2020-2025.

“Khi khuôn, vỏ, áo cũ đã trở nên chật hẹp, cần lột xác để phát triển”

Phát biểu tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn bày tỏ sự vui mừng vì sự phát triển của Đại học Bách khoa Hà Nội. Việc chuyển đổi mô hình và cơ cấu tổ chức từ “trường đại học” thành “đại học” giúp trường có điều kiện thuận lợi hơn cho sự phát triển, có điều kiện để phát triển tổ chức bên trong, quản trị tốt hơn theo thông lệ thế giới.

“Khi mà khuôn, vỏ, áo cũ đã trở  nên chật hẹp, cần phải lột xác để phát triển. Một chữ “trường” và một chử “đại học”, tuy chỉ là ngôn từ nhưng có sự khác biệt rất lớn và thể hiện sự lựa chọn mô hình phát triển phù hợp với quy định của pháp luật. Sự chúc mừng này không chỉ dành cho một cái tên mà trước hết, chúng ta cùng mừng cho sự phát triển của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, nay là Đại học Bách khoa Hà Nội”, Bộ trưởng chia sẻ.

Theo Bộ trưởng, Đại học Bách khoa Hà Nội còn rất nhiều việc phải làm phía trước. Hội đồng phải có bước kiện toàn trong thời gian sắp tới, thực hiện theo Luật số 34 và Nghị quyết 19 của Trung ương Đảng để gia tăng vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Hội đồng. Do Hội đồng của một trường đại học và Hội đồng một đại học nhiều cấp là khác nhau, cần điều chỉnh để có sự tham dự và đại diện của các đơn vị thành viên, các trường và các đơn vị cấp dưới.

Bên cạnh đó, Đại học Bách khoa Hà Nội cần hoàn thiện cơ cấu đại học nhiều cấp với cấu trúc chặt chẽ của quản trị hiện đại, hoàn thiện chiến lược và định hướng phát triển lâu dài, hoàn thiện lại quy chế tổ chức và hoạt động…

Bộ trưởng nhấn mạnh, mô hình đại học là mô hình thích hợp để triển khai cơ cấu đa ngành. Với một hệ thống lớn và phức tạp, số lượng cán bộ, sinh viên đông và đa dạng, mô hình này vừa bảo đảm sự tự chủ và điều hành thống nhất của bộ máy chỉ huy chung của đại học, vừa tạo điều kiện cho các thành tố cấp thấp nhất có được quyền tự chủ tương đối về học thuận, tạo nên sự năng động chung cho toàn hệ thống.

Mô hình đại học có nhiều ưu thế, phù hợp với một trình độ quản lý cao, nguồn lực dồi dào, dày đặc các hoạt động học thuật, tiếng nói chuyên môn có uy quyền và vai trò của các giáo sư được phát huy cao độ, đặc biệt là các cấp điều hành chuyên môn. Các quyền hành chính tập trung ở cấp đại học, còn quyền và tiếng nói chuyên môn là cơ chế vận hành của các đơn vị cấp dưới.

Nếu vận hành không tốt, nguy cơ phức tạp và chia cắt, thiếu thống nhất từ bên trong rất có thể diễn ra, hoặc làm phát sinh thêm sự cồng kềnh của bộ máy hành chính. Cho nên, các trường thành viên dễ có nhu cầu tự chủ cao hơn, mong muốn tự chủ cao hơn và hoạt động độc lập bên trong, dẫn đến làm thay đổi mục tiêu ban đầu của sự chuyển đổi.

“Thay đổi một cái tên không phải nhanh và dễ, thực tế đã mất vài năm. Nhưng thay đổi một mô hình, một định hướng, từ sự lựa chọn đến sự vận hành đầy đủ và hiệu quả là cả một khoảng cách. Đại học Bách khoa cần xác định chặng đường đổi mới của mình, chặng đường đổi mới toàn bộ thực thể của đại học mới chỉ là đang bắt đầu. Một đại học vận hành theo mô hình mới, với mô hình quản trị tiên tiến, đại học số, sự chuyển đổi đó cần phải được tiến hành cùng lúc và đồng bộ, cần phải thấy hết các thách thức còn đang chờ phía trước”, Bộ trưởng cho hay.

Sự chuyển đổi mô hình từ trường đại học thành đại học tránh xu hướng “hữu đại”

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cũng nhấn mạnh, sự chuyển đổi mô hình từ trường đại học thành đại học tránh một xu hướng “hữu đại”. Thay vào đó, phải xem đây là công cụ để giải phóng cho sức sáng tạo từ bên trong, giải pháp cho các năng lực sáng tạo bằng một cơ chế mới. Nếu không, sự thay đổi sẽ rất ít ý nghĩa.

Cần xem sự chuyển đổi mô hình này là con đường tốt hơn để hiện thực hóa các khát vọng phát triển của đại học. Đại học cần xác định về mặt tư tưởng, quan điểm cho cán bộ, nhân viên, toàn thể người lao động, học sinh, sinh viên; cần trả lời cho đúng và đầy đủ câu hỏi: Chúng ta chuyển trường đại học thành đại học để làm gì và tại sao cần phải làm như vậy.

Theo Bộ trưởng, Đại học Bách khoa Hà Nội đã, đang và sẽ phải là một cơ sở giáo dục, một trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học công nghệ số một của Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ và kỹ thuật. Đất nước mong muốn phát triển, ngành giáo dục đào tạo là một đột phá chiến lược để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển của đất nước, thì các lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và kỹ thuật tiên tiến, hiện đại hết sức quan trọng. Đất nước không thể công nghiệp hóa, hiện đại hóa thành công nếu thiếu công nghệ, kỹ thuật mũi nhọn.

“Đại học Bách khoa Hà Nội đứng trước cơ hội và định hướng mở rộng đa ngành, nhưng cần xác định trụ cột, chỗ đứng phải là công nghệ và kỹ thuật và kỹ thuật cao. Trường không chỉ phát triển cho mình mà còn cho quốc gia nói chung và thực hiện vai trò đầu tàu dẫn dắt cho cả khối các trường đại học, cao đẳng thuộc khối công nghệ, kỹ thuật. Cần rà soát cơ cấu ngành nghề phù hợp với bối cảnh cách mạng công nghiệp mới, bối cảnh công nghệ thay đổi từng ngày để dẫn dắt hệ thống”, Bộ trưởng nói.

Ông cho rằng vấn đề nói trên cần phải được Đại học Bách khoa Hà Nội tuyên bố rõ trong sứ mệnh, trong chức năng nhiệm vụ. Bộ GD-ĐT sẽ giám sát trường trong việc tuân thủ sứ mệnh được tuyên bố và thực hiện đúng chức năng nhiệm vụ đã lựa chọn, đã được công nhận.

Cũng theo Bộ trưởng, Bộ GD-ĐT xác định việc ưu tiên đặc biệt cho việc phát triển khối ngành công nghệ và kỹ thuật, ưu tiên đầu tư về điều kiện hạ tầng cho khối ngành này. Tầm quan trọng của khối ngành khiến chúng ta cần đầu tư trọng tâm, trọng điểm, toàn diện cho hệ thống phòng thí nghiệm, trang thiết bị để đại học có thể hoàn thành được sứ mệnh của mình. Các trường thực hiện tự chủ, nhưng vẫn cần thiết và cần phải được tiếp tục đầu tư lớn.

Bộ trưởng nhấn mạnh thêm, Đại học Bách khoa cần đi đầu trong việc thực hiện tự chủ đại học: tự chủ đầy đủ, tự chủ có chiều sâu, tự chủ trong một giai đoạn mới, vừa theo thông lệ của thế giới, vừa phù hợp với đặc điểm chính trị, xã hội, kinh tế, con người, văn hóa của Việt Nam.

“Việc chuyển trường đại học thành đại học cũng nằm trong hệ thống các hoạt động thực hiện về tự chủ đại học, nhưng tới một ngày nào đó sẽ như một việc đương nhiên trong tổ chức và quản trị đại học. Tự chủ là một thuộc tính của đại học. Muốn sản sinh ra tri thức mới, phát triển đội ngũ trí thức, đào tạo bậc cao môi trường hoạt động của nó phải là môi trường tự chủ, tự do cho sáng tạo với tất cả ý nghĩa đầy đủ nhất”, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT nói.