Đọc sách: Cô Tư Hồng

- Thứ Sáu, 02/07/2021, 04:55 -

Cuốn sách được Trung Bắc Thư Xã xuất bản lần đầu năm 1941, sau khi đã in nhiều kỳ trên báo Trung Bắc tân văn chủ nhật. Cô Tư Hồng (1869 - 1921) vốn nổi tiếng là một me Tây, trải qua mấy đời chồng là người Tàu, người Pháp. Từ một cô gái quê không chịu lấy chồng do cha sắp đặt, trốn nhà ra đi, tự mình làm ăn buôn bán, cho đến khi trở thành một nhà buôn bậc nhất, trúng thầu cung cấp lương thực và nhu yếu phẩm cho người Pháp, trúng thầu phá thành cổ Hà Nội để lấy đất xây dựng những công trình mới. Sai lầm cuối đời của cô là lấy cụ cố Hồng, một cố đạo trẻ người Pháp phá giới, dẫn đến việc cô bị các đối tác Pháp tẩy chay, làm ăn lụn bại, rồi cô chết vì bệnh lao.

Cuộc đời lấy chồng Tàu chồng Tây, buôn bán thủ đoạn, xoay trở từ con buôn sang lách luật bằng cách làm từ thiện, rồi được triều đình sắc phong ban thưởng… khiến cho Tư Hồng trở thành đối tượng chế giễu sâu cay trong thơ phú của các nhà nho, trong đó có cụ Nguyễn Khuyến. Tư Hồng vì thế đã trở thành nhân vật truyền thuyết, một điển hình của đám đàn bà Việt lấy chồng Tây.

Tác giả đưa vào sách những tư liệu lịch sử, chẳng hạn khi cô Tư Hồng phá thành Hà Nội thì sách dành mấy trang kể về lịch sử thành cổ này. Bản in lại của Tao Đàn có nhiều chú thích công phu: những sự kiện lịch sử, những từ Hán Việt, những thành ngữ tục ngữ cổ, những thuật ngữ tiếng Pháp… giúp người đọc hôm nay dễ tiếp cận cuốn sách viết từ thập kỷ bốn mươi của thế kỷ hai mươi.

Cũng đề tài này, năm 2014 tác giả Nguyễn Ngọc Tiến cho ra tiểu thuyết Me Tư Hồng, NXB Trẻ. Đối chiếu thì thấy Nguyễn Ngọc Tiến có dựa chút ít vào tư liệu, nhưng đã hư cấu nhiều theo hướng tiểu thuyết. Còn cuốn sách của Đào Trinh Nhất đã bám sát các sự kiện có thật, đúng kiểu tiểu thuyết tư liệu.

__________

* Cô Tư Hồng, tiểu thuyết của Đào Trinh Nhất, Tao Đàn và NXB Văn học

Hồ Anh Thái