Điều kiện tiên quyết để HĐND hoạt động hiệu quả

Trách nhiệm và năng lực của từng đại biểu

Quá trình hoạt động của đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2016 - 2021 cho thấy, đa số đại biểu HĐND nêu cao tinh thần trách nhiệm là người đại diện của Nhân dân, tích cực học tập, nghiên cứu, đổi mới phương pháp làm việc, không ngừng nâng cao chất lượng thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của người đại biểu HĐND. Tại các kỳ họp, các đại biểu HĐND đã tích cực tham gia ý kiến, nhất là đề nghị giải pháp nhằm cụ thể hóa chủ trương của Trung ương, của tỉnh, địa phương để HĐND có những quyết nghị đúng đắn về phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là việc ban hành các nghị quyết liên quan cơ chế chính sách của tỉnh nhằm huy động và phát huy nguồn lực cho phát triển.

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận khách quan hoạt động của đại biểu HĐND vẫn còn một số hạn chế nhất định. Đó là, còn có đại biểu chưa dành nhiều thời gian cho hoạt động của HĐND, từ đó dẫn đến việc nghiên cứu, xem xét, đưa ra các giải pháp hiệu quả và quyết định những vấn đề quan trọng, nhất là về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, xây dựng cơ bản còn có nội dung chưa sâu. Trong các kỳ họp, phần nhiều các ý kiến phát biểu tập trung vào các kiến nghị cử tri, chưa nêu được các giải pháp tháo gỡ khó khăn hoặc chưa đề nghị xây dựng cơ chế, chính sách để huy động nguồn lực.

Chất lượng hoạt động của đại biểu chưa đồng đều, một số ít đại biểu chưa thật sự tích cực tham gia các hoạt động của HĐND, còn thiếu tự tin, ngại va chạm trong hoạt động chất vấn. Một số đại biểu chưa sắp xếp công việc, thời gian để tham dự đầy đủ các kỳ họp của HĐND nơi mình ứng cử nên chưa nắm bắt và chuyển tải kịp thời tình hình và những vướng mắc của địa phương với cơ quan chức năng.

Nguyên nhân của thực trạng trên, trước hết do lĩnh vực hoạt động của HĐND rất rộng, đòi hỏi đại biểu phải có kiến thức vừa tổng quát, vừa cụ thể và đặc biệt là phải có kinh nghiệm thực tiễn, một số đại biểu ít có điều kiện tiếp cận với các nguồn thông tin nên việc tiếp thu, giải trình kiến nghị của cử tri trong tiếp xúc cử tri còn hạn chế, thiếu tự tin trong chất vấn; công tác bồi dưỡng, tập huấn kỹ năng hoạt động cho đại biểu HĐND sau khi được bầu còn nặng về lý luận, thiếu những kinh nghiệm thực tiễn cụ thể trong hoạt động của đại biểu; đa số đại biểu hoạt động theo kiểu “vừa học, vừa làm”.

Vì vậy, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND là một yêu cầu đặt ra từ thực tiễn và đặc biệt từ đòi hỏi của cử tri đối với cơ quan đại diện cho mình. Trên thực tế, chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND phụ thuộc chủ yếu và được quyết định bởi chất lượng hoạt động của đại biểu. Do vậy, để HĐND thực sự đại diện cho Nhân dân, phải bắt đầu từ vai trò, trách nhiệm và năng lực của từng đại biểu HĐND.

Bảo đảm tiêu chuẩn, cơ cấu đại biểu

Như chúng ta đã biết, mối quan hệ giữa tiêu chuẩn và cơ cấu đại biểu là mối quan hệ tương hỗ, tác động lẫn nhau. Để bảo đảm hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử, cần lựa chọn những đại biểu đủ tiêu chuẩn có năng lực và điều kiện thực sự tham gia, trên cơ sở bảo đảm cơ cấu, thành phần đại biểu một cách hợp lý. Như vậy, phải trên cơ sở tiêu chuẩn mà xác định cơ cấu, thành phần và lựa chọn nhân sự để bầu làm đại biểu.

Trên nguyên tắc đó, cuộc bầu cử ngày 23.5, HĐND các cấp tỉnh Gia Lai đã bầu 5.639 đại biểu (cấp tỉnh 71 đại biểu; cấp huyện 571 đại biểu; cấp xã: 4.997 đại biểu); cơ cấu đại biểu cơ bản hợp lý, bảo đảm đại diện cho các thành phần. So với nhiệm kỳ 2016 - 2021, cơ cấu của HĐND đã giảm số lượng đại biểu công tác tại các cơ quan hành chính nhà nước (giảm 7,86% so với nhiệm kỳ trước), tăng số lượng đại biểu thuộc khối đảng, đoàn thể, doanh nghiệp, ngoài đảng...; chất lượng các mặt của đại biểu đều cao hơn so với nhiệm kỳ trước - đây cũng là điều kiện tiên quyết để nâng cao chất lượng hoạt động của cơ quan dân cử, thể hiện ở một số điểm nổi bật sau:

Về trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị của đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2021 - 2026 đều cao hơn so với nhiệm kỳ trước. Về độ tuổi, so với nhiệm kỳ trước lực lượng trẻ tuổi (dưới 40 tuổi) của cơ cấu nhiệm kỳ này chiếm tỷ lệ 47,06% (tăng 12,83% so với nhiệm kỳ trước), đặc biệt là với đại biểu HĐND chuyên trách. Đây sẽ là chìa khóa, là nhân tố quan trọng để đưa tỉnh Gia Lai ngày càng phát triển. Mong rằng mỗi đại biểu trẻ với trí tuệ, sự năng động và lòng nhiệt huyết sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND. 

Với kết quả cơ cấu tỷ lệ đại biểu tái cử chiếm tỷ lệ cao (cấp tỉnh tăng 18,52%; cấp huyện tăng 12,31%; cấp xã tăng 7,43%), đây là một trong những thuận lợi sẽ góp phần cho hoạt động của HĐND nhiệm kỳ mới; đa số đại biểu tái cử đã được trang bị kiến thức và kỹ năng tích lũy trong các nhiệm kỳ hoạt động trước sẽ là hành trang, là nền tảng quan trọng cho các đại biểu tái cử này tiếp tục cống hiến cho nhiệm kỳ mới; hơn nữa phần lớn các đại biểu tái cử đều là lãnh đạo chủ chốt trong hệ thống chính trị và đã kinh qua nhiều vị trí quan trọng, am hiểu thực tiễn địa phương, có kinh nghiệm hơn trong việc tham gia xây dựng chính sách, nghị quyết của HĐND cũng như truyền tải chủ trương, đường lối của đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với cử tri và Nhân dân trong tỉnh.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho mỗi đại biểu chủ động nâng cao trình độ, rèn luyện kỹ năng để thực hiện tốt nhiệm vụ, Thường trực HĐND tỉnh sẽ phối hợp với Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bồi dưỡng một số kỹ năng hoạt động cho đại biểu mới như: Tiếp xúc cử tri, chất vấn, thu thập và xử lý thông tin, giám sát, phân tích thông tin, đánh giá của đại biểu, xây dựng chương trình hoạt động…

Với những tín hiệu khả quan trên, chúng ta tin tưởng rằng chất lượng hoạt động của đại biểu HĐND các cấp trong nhiệm kỳ mới chắc chắn sẽ được nâng lên, đáp ứng nhu cầu phát triển và sự kỳ vọng của cử tri và Nhân dân, xứng đáng là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân địa phương, chịu trách nhiệm trước cử tri địa phương, trước HĐND về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại biểu của mình. Giúp cho HĐND, cơ quan dân cử - cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, hoạt động hiệu lực và hiệu quả.