Tránh núp bóng, trục lợi từ các chính sách ưu đãi hợp tác xã

Nhiều hợp tác xã hoạt động không đúng bản chất

Giám sát tình hình hoạt động của HTX trên địa bàn tỉnh theo Luật HTX năm 2012, Thường trực của HĐND tỉnh Kon Tum ghi nhận: tình hình phát triển HTX trên địa bàn có bước tiến triển mạnh về số lượng, một số HTX nông nghiệp đã thực sự hoạt động theo mô hình HTX kiểu mới, hoạt động hiệu quả, phát huy tốt những lợi thế của địa phương, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tạo việc làm cho người dân cần được nghiên cứu, đánh giá để nhân rộng. Một số HTX đã có các sản phẩm đạt chuẩn OCOP; có doanh thu và phân phối thu nhập cho các thành viên, tạo việc làm theo thời vụ, thu nhập cho một bộ phận người lao động...

Theo Báo cáo của UBND tỉnh và các cơ quan liên quan, 100% HTX trên địa bàn tỉnh đang hoạt động theo đúng Luật HTX năm 2012, 15 HTX ngừng hoạt động. Tuy nhiên, qua giám sát thực tế ở 5 huyện, thành phố (chưa tính 5 huyện không giám sát trực tiếp) cho thấy, nhiều HTX hoạt động không đúng bản chất của Luật HTX năm 2012. Trong đó, đáng chú ý: nguồn vốn nội tại của HTX còn thấp; không đủ điều kiện về tài sản hoặc năng lực sản xuất, kinh doanh để vay vốn các tổ chức tín dụng; còn hạn chế trong quản trị, năng lực tổ chức quản lý điều hành; đầu tư khoa học và công nghệ trong sản xuất còn thấp, quy mô nhỏ lẻ, manh mún. Đa số các HTX chưa xác định được ngành nghề mũi nhọn, chủ lực để đầu tư sản xuất, kinh doanh; chưa xây dựng phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả dẫn đến hạn chế trong việc mở rộng ngành nghề, đa dạng hóa sản phẩm nhằm đáp ứng yêu cầu của thị trường và tiếp cận các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước.

Nguyên nhân chủ quan được xác định do cấp ủy, chính quyền các cấp ở một số địa phương nhận thức chưa đầy đủ, sâu sắc về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc phát triển kinh tế tập thể, HTX nên chưa có sự quan tâm đúng mức. Công tác phối hợp trong quản lý giữa các ngành cấp tỉnh và cấp huyện chưa đồng bộ. Đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước về kinh tế tập thể còn hạn chế về số lượng, kiêm nhiệm, thiếu kinh nghiệm chuyên môn gây khó khăn trong việc kiểm tra, theo dõi, báo cáo tình hình hoạt động của các HTX, chưa kịp thời nắm bắt được khó khăn của các HTX để kịp thời xử lý, kiến nghị với cơ quan cấp trên. Hầu hết HTX sản xuất manh mún, quy mô nhỏ, sản xuất chưa gắn với thị trường; chưa liên kết với doanh nghiệp, chưa chủ động vươn lên. Nhiều HTX còn tư tưởng trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Hỗ trợ mô hình HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị sản phẩm

Từ thực tế trên, Thường trực HĐND tỉnh Kon Tum đề nghị UBND tỉnh thực hiện và chỉ đạo thực hiện một số nội dung. Trong đó, tăng cường phối hợp, kiểm tra, giám sát hoạt động của các HTX trên địa bàn để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; tạo điều kiện thuận lợi nhất để các HTX hoạt động ổn định, phát triển, tránh trường hợp núp bóng HTX, HTX hoạt động không đúng bản chất theo Luật HTX năm 2012, hoặc thành lập HTX danh nghĩa để trục lợi các chính sách ưu đãi của Nhà nước. Từ nay đến cuối năm 2022, tổ chức kiểm tra tất cả các HTX trên địa bàn tỉnh, kịp thời chuyển đổi hoặc bắt buộc giải thể theo đúng quy định của Luật HTX năm 2012, báo cáo về Thường trực HĐND tỉnh trước 31.12.2022 để biết, chỉ đạo.

Cùng với đó, tập trung nguồn lực từ các tổ chức, đơn vị, lồng ghép các nguồn vốn để hỗ trợ mô hình HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị sản phẩm; đồng thời, lựa chọn những HTX có đủ năng lực để đầu tư xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm. Nghiên cứu hỗ trợ HTX tham gia giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ trong và ngoài tỉnh; tham gia chương trình kết nối cung cầu giữa các nhà sản xuất, các cơ sở sản xuất hàng nông sản trên địa bàn với các doanh nghiệp, trung tâm thương mại, siêu thị nhằm giới thiệu, hỗ trợ, giúp các cơ sở sản xuất tiêu thụ sản phẩm.

Quan tâm tập huấn những kiến thức, kỹ năng như: quản lý, điều hành HTX; xây dựng chiến lược sản xuất, kinh doanh; maketing; xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm... và tập huấn nâng cao kỹ thuật, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý, thành viên HTX như: kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt, chế biến sản phẩm, nghiệp vụ kế toán… Xây dựng và nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới, hoạt động hiệu quả. Thực hiện tốt công tác đánh giá và kịp thời tôn vinh, khen thưởng nhằm khích lệ các HTX vươn lên.

Hướng dẫn, tạo điều kiện để các HTX vay vốn từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh, các nguồn vốn ưu đãi để mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh. Tạo điều kiện giao đất, cho thuê đất để HTX xây dựng trụ sở làm việc, nhà xưởng, tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh. Cùng với đó, tăng cường cán bộ, công chức tại các cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế tập thể để bảo đảm số lượng, trình độ chuyên môn, đáp ứng nhiệm vụ tham mưu phát triển kinh tế tập thể của địa phương.