Diễn ra trong bối cảnh khu vực và thế giới đang phải đối mặt với “thách thức chưa từng có”, “không giống bất cứ thách thức nào trước đó”, đây là kỳ họp Đại hội đồng đặc biệt nhất trong lịch sử 43 năm (năm 1977) hình thành và phát triển của AIPA, tiền thân là AIPO, và 25 năm kể từ khi Quốc hội Việt Nam gia nhập tổ chức này (năm 1995), khi được tổ chức dưới hình thức trực tuyến.
Vượt ra khỏi khuôn khổ là vấn đề của lĩnh vực y tế, đại dịch Covid-19 đang tàn phá các nền kinh tế và được dự báo sẽ là sự kiện mang tính định hình cho khu vực cũng như thế giới khi đã lây lan khắp toàn cầu, ảnh hưởng tới tất cả quốc gia, trong đó có người dân khu vực Đông Nam Á. Vậy nên, thật dễ hiểu khi mở đầu mỗi phát biểu (không quá 6 phút) tại Phiên toàn thể thứ nhất, Trưởng các đoàn nghị viện thành viên AIPA đều dành lời cảm ơn đặc biệt tới Quốc hội Việt Nam và Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch AIPA 41 vì những “nỗ lực và sự lãnh đạo tuyệt vời”, cùng “cam kết sâu sắc, trách nhiệm” trong việc chuẩn bị để Đại hội đồng AIPA 41 có thể diễn ra theo đúng kế hoạch. Có đại biểu bày tỏ sự “biết ơn” và “trân trọng” tới Quốc hội Việt Nam, vì đã tạo cơ hội để nghị sĩ các nghị viện thành viên AIPA được “gặp nhau” trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang hoành hành.
Và, cũng không ngoài dự đoán, trên nền chủ đề “Ngoại giao nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng” của Đại hội đồng AIPA năm nay, “đại dịch Covid-19” là từ khóa được nhắc tới trong tất cả phát biểu tại các phiên họp, hội nghị diễn ra trong ngày đầu tiên của Đại hội đồng AIPA 41.
Đánh giá cao chủ đề của Đại hội đồng AIPA 41, Trưởng đoàn các nước thành viên AIPA đều nói rằng, chủ đề mà nước chủ nhà đưa ra “có tính thời sự cao” trong bối cảnh khu vực và thế giới đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có trong việc thích nghi với hiện trạng bình thường mới. Chủ đề đã nhấn mạnh vai trò của Quốc hội/Nghị viện các nước thành viên, thể hiện tiếng nói của người dân cũng như sự cần thiết phải đoàn kết, phản ứng nhanh chóng trước những vấn đề cấp thiết, sát sườn đang đặt ra với các quốc gia không chỉ trong khu vực. Trao đổi bên lề phiên khai mạc, Đại sứ Singapore tại Việt Nam Catherine Wong Siow Ping chia sẻ, chủ đề của Đại hội đồng AIPA 41 “rất tập trung”, và “đi thẳng vào vấn đề chính”, đang được quan tâm nhất hiện nay. Đó là các quốc gia trong khu vực sẽ hợp tác, phối hợp cùng nhau như thế nào để đối phó với đại dịch Covid-19 và giảm thiểu các tác động do đại dịch gây ra.
Đây chính là nội dung quan trọng và là một trong những chủ đề trọng tâm được các nghị sĩ AIPA thảo luận ngay trong ngày đầu tiên của Đại hội đồng AIPA 41.
Trực diện và thẳng thắn, hầu hết các phát biểu của nghị viện thành viên AIPA đều biểu thị tinh thần đoàn kết, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thử thách để chiến thắng đại dịch, thúc đẩy hợp tác và phát triển của Cộng đồng ASEAN.
Và, cũng không dừng ở những thông điệp đoàn kết và chia sẻ, “không hẹn mà gặp”, Trưởng đoàn các nghị viện thành viên AIPA đã đề xuất, gợi mở nhiều giải pháp thiết thực nhằm đạt mục tiêu chung của AIPA và ASEAN. Một trong số những đề xuất đó là: Các nghị viện thành viên phải tái khẳng định mối liên kết trực tiếp với người dân, luôn sâu sát và đại diện cho quyền lợi của người dân, phản ánh tầm nhìn “lấy người dân làm trung tâm” của ASEAN, đặc biệt là những đối tượng dễ bị tổn thương. Nếu không tìm cách thấu hiểu những vấn đề thực sự của người dân, từng nghị viện thành viên sẽ không thể hoàn thành một cách hiệu quả trách nhiệm của mình trong vai trò giám sát và cung cấp thông tin sâu cho nhánh hành pháp.
Chỉ với đề xuất này thôi, có thể thấy, nội dung đưa ra thảo luận tại Đại hội đồng AIPA 41 đã đi vào một trong những vấn đề căn cốt của việc xây dựng Cộng đồng ASEAN. Như nhận định của Tổng Bí thư, Chủ tịch Nước Nguyễn Phú Trọng trong Thông điệp chúc mừng gửi tới Đại hội đồng, đó là: Cộng đồng ASEAN có thành công hay không phụ thuộc rất lớn vào việc có phục vụ và đáp ứng được nguyện vọng, lợi ích thiết thực của người dân hay không. Và, các nhà lập pháp, các nghị sĩ là đại diện rất quan trọng của người dân, là cầu nối giúp phản ánh tiếng nói, nguyện vọng của người dân, đồng thời giúp lan tỏa những giá trị, lợi ích của cộng đồng ASEAN đến người dân, doanh nghiệp.
Nếu không nhắc tới, chúng tôi “quên mất” Đại hội đồng AIPA 41 đang họp trực tuyến. Đại hội đồng AIPA 41 đã làm việc rất trách nhiệm và hiệu quả, “không khác gì họp trực tiếp”. Nhiều đại biểu và khách mời của nước chủ nhà đã chia sẻ như vậy bên lề Đại hội đồng AIPA 41. Lý lẽ là bởi, các vấn đề được các đoàn đại biểu nghị viện thành viên AIPA đặt lên bàn nghị sự trong ngày đầu tiên đều khá nóng bỏng, thiết thực, sát sườn, đúng và trúng với chủ đề mà Đại hội đồng lần này đưa ra. Trong đó, âm hưởng chủ đạo là càng khó khăn, thử thách, thì tinh thần đoàn kết, hợp tác, chia sẻ càng được ý thức rõ nét hơn bao giờ hết. Cùng nhau hợp tác, hành động, chúng ta sẽ vượt qua cơn bão này (đại dịch Covid-19). AIPA và ASEAN không thể buông lỏng sự đoàn kết trước bất kỳ mối đe dọa đang hiện hữu nào. Vì rằng, nếu nghị viện mạnh, nhánh hành pháp sẽ mạnh. Và, nếu AIPA được củng cố, ASEAN theo đó sẽ được tiếp thêm sức mạnh. Với tầm mức như vậy, Đại hội đồng AIPA do Quốc hội Việt Nam đăng cai tổ chức lần này vì thế càng có ý nghĩa quan trọng, góp phần thực hiện thành công Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN đến năm 2025 và định hướng phát triển sau năm 2025, ứng phó hiệu quả với những biến động phức tạp của môi trường quốc tế, khu vực và các thách thức chưa từng có do đại dịch Covid-19 gây ra.
