Cụ thể, theo Điểm h, Khoản 6, Điều 1, Nghị định số 18/2021/NĐ-CP thì sản phẩm nhập khẩu tại chỗ đăng ký tờ khai hải quan theo loại hình nhập gia công được miễn thuế nhập khẩu nếu người nhập khẩu tại chỗ đáp ứng quy định tại Điểm a, b, Khoản 2, Điều 10 Nghị định này. Sản phẩm nhập khẩu tại chỗ đăng ký tờ khai hải quan theo loại hình khác thì người nhập khẩu tại chỗ kê khai, nộp thuế theo mức thuế suất và trị giá tính thuế của sản phẩm nhập khẩu tại thời điểm đăng ký tờ khai.
Theo hướng dẫn của Tổng cục Hải quan, doanh nghiệp phải nộp thuế ngay nếu nhập khẩu tại chỗ phục vụ cho các loại hình khác ngoài loại hình gia công xuất khẩu. Điều này dẫn tới việc không khuyến khích doanh nghiệp chủ động sản xuất hàng xuất khẩu mà khuyến khích doanh nghiệp trở lại làm hàng gia công... Điều đáng nói nữa là tiêu chí của Nghị định số 18/2021/NĐ-CP là miễn giảm thuế nói chung. Điều 12 của Nghị định cũng nêu miễn thuế đối với hàng hóa nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu.
Tuy vậy, thực tế triển khai Nghị định số 18/2021/NĐ-CP, doanh nghiệp sẽ phải đóng ngay một khoản thuế và "treo" cho đến khi hoàn thành hồ sơ xuất khẩu, hoàn tất hồ sơ hoàn thuế với thời gian trung bình là 1 năm tính từ khi nhập khẩu. Đây là sự lãng phí rất lớn, nhất là so với Nghị định số 134/2016/NĐ-CP thì Nghị định số 18/2021/NĐ-CP không cải tiến về thủ tục mà còn gây khó khăn và tốn kém hơn cho doanh nghiệp. Bởi vậy, doanh nghiệp cho rằng nên bãi bỏ thu thuế đối với hàng nhập khẩu phục vụ sản xuất hàng xuất khẩu, giữ nguyên chính sách thuế xuất nhập khẩu đối với loại hình sản xuất xuất khẩu như quy định tại Nghị định số 134/2016/NĐ-CP.
Quan điểm của VITAS về những vấn đề này cũng khá "tương đồng" với doanh nghiệp. Đó là việc nộp thuế nhập khẩu theo hình thức xuất nhập khẩu tại chỗ gây nhiều bất cập bởi dù được hoàn lại khi chứng minh là xuất khẩu nhưng điều này cũng gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp như phải huy động một số tiền lớn để đóng thuế và mất nhiều thời gian để hoàn thành các thủ tục nộp, hoàn thuế sau đó.
Đặc biệt VITAS cho rằng, bất cập lớn nhất của quy định này là không khuyến khích hàng sản xuất xuất khẩu, trong khi, hàng nhập khẩu tại chỗ để gia công xuất khẩu được miễn thuế thì hàng nhập tại chỗ để sản xuất xuất khẩu lại không được miễn thuế. Và nếu chỉ ưu tiên hàng nhập khẩu để gia công xuất khẩu mà không ưu tiên các doanh nghiệp nhập để sản xuất xuất khẩu là trái với chiến lược phát triển của ngành. Do vậy, VITAS kiến nghị sửa đổi quy định cho phép miễn thuế nhập khẩu với hàng nhập tại chỗ để sản xuất hàng xuất khẩu, tạo sự bình đẳng giữa hình thức gia công xuất khẩu và sản xuất xuất khẩu, khuyến khích các doanh nghiệp chuyển sang phương thức xuất khẩu mua đứt bán đoạn (FOB) thay vì khuyến khích gia công.
Đồng thời VITAS cũng đề nghị cần làm rõ sản phẩm nhập khẩu tại chỗ để sản xuất hàng xuất khẩu cần nộp thuế nhập khẩu có bao gồm sản phẩm nhập khẩu từ nước ngoài nhưng được chỉ định hàng hóa giao từ các doanh nghiệp chế xuất, khu phi thuế quan không? Trường hợp người nhập khẩu tại chỗ đưa sản phẩm nhập khẩu tại chỗ vào sản xuất hàng xuất khẩu và thực tế đã xuất khẩu sản phẩm nhưng được chỉ định giao hàng hóa cho doanh nghiệp không phải doanh nghiệp chế xuất hoặc thuộc phi thuế quan thì có được hoàn thuế nhập khẩu không?
Đây không phải là lần đầu tiên các doanh nghiệp cũng như hiệp hội ngành nghề "có ý kiến", phản ánh về các quy định của pháp luật được cho là "gây khó" cho doanh nghiệp. Bởi vậy, điều quan trọng là phải làm rõ các quy định này đúng hay sai? Có thực sự gây khó khăn cho doanh nghiệp hay không? Nếu có thì phải nhanh chóng có biện pháp tháo gỡ, nếu không thì phải giải thích, hướng dẫn rõ ràng, tránh tình trạng doanh nghiệp nói có, cơ quan chức năng lại nói không.
